4.2. Бауыр эхинококкозы (Echinococcus hepaticus) Эхинококктің өсуі және адамға жұғуы. Эхинококкоз ауруының диагнозы мен дифференциалды диагнозы. Емдеу тәсілдері мен ақыры

Бауыр эхинококкі – таспа тәрізді құрттың - Echinococcus granulosus көпіршікті кезеңінде бауырда өсуі. Бұл кұрттардың ересек түрлері адам ағзасында өмір сүрмейді. Олар иттің, түлкінің, тиынның, тышқандардың ішегінде өсіп өнеді. Құрттың ұзындығы 4-5 мм., денесі 3-4 бөлшек мүшеден құралған. Басында бірнеше ілгішектері және төрт сорғыштары бар. Аңдар ішегінде өсетін құрттың ақырғы мүшесі бөлініп нәжіспен сыртқа шығады. Бұнымен қоса шығатын 400-800 ұрық жұмыртқалары адам ағзасына немесе хайуандарға еніп қарынға немесе ішекке жабысады. Одан әрі қарынды немесе ішекті тесіп қан тамырына енеді де қан айналысымен бауырға жетеді. Бауырда тоқталып онда эхинококк ауруын шақырады. Егер бауырға бірнеше -жүмыртқа енсе онда бірнеше эхинококк түйіндері өсе бастайды. Аурудың 85% бауырда орналасады. Егер ұрық жұмыртқалары бауыр кедергісінен өтіп жүректің оң бөлімдері арқылы өкпеге енсе, ол эхинококк ауруын шақырады. Эхинококк ұрықтарының өкпеге лимфа арқылы да жайылуы мүмкін. Егер эхинококк ұрығы қанның үлкен шеңбері арқылы жайылса сүйек, бүйрек эхинококкі басталады.

Эхинококк сілекей өзектері, тыныс жолдары арқылы да жайыла алады. Мәселен ауру хайуандардың терісі, жүні арқылы.

Жара арқылы эхинококк дарымайды. Сонымен, бауырға енген ұрық өсіп, көпіршікті немесе гидатидозды ісіктің өсуіне себеп болады. Ісік (эхинококк) өте ұзақ уақыт өседі. Үш жылдан соң "ісіктің" аумағы 2 мм-ге. жетеді. Осыған байланысты эхинококтың клиникасы болмашы, науқас адамның жалпы жағдайы ұзақ уақыт өзгермейді. Көп жылдардан соң "ісік" анықтала бастайды. Оның мөлшері тауық жұмыртқасынан футбол добына дейін болуы мүмкін. Ісіктің сырты хитинды қапшықпен жабылған. Қапшықтың ішінде таза мөлдір сұйық бар. Гидатиданың адам организіміне бөтен нәурыз болатындығынан оның сыртында қатаң-қалың фиброзды қапшық пайда болады.

Хитинды қапшықтың ішкі бетінде мыңдаған ұрықтар пайда болады. Бала кисталардан немере кисталар өседі. Сөйтіп бауырға енген эхинококктың бір ұрығынан көптеген жаңа эхинококк тұқымдары өсуі мүмкін.

Гидатидозды эхинококк бір камералы, жалғыз қуысты, унилокулярлы эхинококк альвеолярлы эхинококктен өзгеше.

Алъвеолярлы эхинококк көптеген, кішкене кисталардан құралады.

Бір адамның ағзасында бір уақытта басталған бірнеше эхинококкті оның көптеген түрі деп атайды.

Альвеолярлы эхинококкте бір бірінен дәнекерлі - тінмен қоршалған 0,5 мм., кейде одан да кіші ұрықтар пайда болады. Олардың аралары фиброзды тінмен қоршалуынан "ісік" өте қатты.

Мамандар арасында екі бағытты түсінік бар. Кейбір мамандар эхинококктің екі түрінде бір құрттар (Е. granulosus) шақырады деп санаса, баска мамандар эхинококктің екі түрін жеке құрттар шақырады деп есептейді.

Эхинококкоз ауруы көбінесе ыстық климатты мемлекеттерде кездеседі. 1917 ж. дейін Ресейде эхинококкпен ауыратындар барлык науқастанғандардың 1,14%-не жететін, қазіргі уақытта ол 0,4%-ке тең. Бұл үлкен профилактикалық жұмыстардың нәтижесі.

Бауыр эхинококкінің клиникасы мен симптомдары ұзақ жылдар бойы дамиды. Оның 3 кезеңін бөледі.

Бірінші кезең - белгісіз, симптомсыз, жасырын кезең (ұзақ уақыт бойы).

Екінші қезең аурудың алғашқы белгісі - іштің үлкеюі, тыныс қиындануы, бауыр тұсының сыздап ауыруы.

Үшінші кезең - іштің оң бөлшегінің ісінуі, асцит, аяқтар ісінуі, кейде дене сарғаюы. Бауыр ісінген - үлкейген, егер киста бауырдың төменгі жиегіне жақын орналасса - эластикалы ісік, флюктуация және гидатиданың дірілі анықталынады.

Ауруды тексеруді қарынның контрасты рентгеноскопиясынан бастайды. Бұнымен эхинококкпен "ісінген" бауырдың қарынды өз орнынан ығыстырып итергендігі, кейде бауырдағы кистаның көлеңкесі байқалады.

Келесі маңызды тексеріс - қанды тексеру және серобиологиялъгқ реакцияны орындау.

Бірақта бұл тәсілдер "тірі эхинококкте" көмек береді. Өлген эхинококкте бұл тексерістердің көмегі аз.

Эхинококкте эозинофильдер 5-60-70% дейін көбейеді. Эозинофилияның басқа ішек құрттары әсерінен және антибиотикотерапиядан соң да байқалатындығы бұл көріністің бағасын төмендетеді. Сондықтан әр қашан эозинофилияға соққан себепті айыра білу қажет.

Вейнберг (Борде – Жангу реакцияы) реакциясын, Каццони реакциясын орындау қажет. Эхинококк суы 0,1-0,2 мл. сол білек тері арасына егіледі. Оң білекке 0,1-0,2 мл. физиология ерітіндісі егіледі. Егер бұл адам эхинококкпен ауратын болса тері қызарады, қышынады, ісінеді.

Басқа реакциялар - аурудың қанын антигенмен араластыру онша маңызды емес.

Аурудың дамуының бірнеше түрлері кездеседі:

Мәселен, әр бір себептерден эхинококктың өлуі мүмкін. Бұған себеп - киста ішіне өт ағуы. Кейде жылакөздің іріңдеп абсцесске айналуы мүмкін. Кистаның кішірейіп, суының қоюланып, тұзға айналып қатайып жазылып кетуі де мүмкін. Мұндай бауырда рентгендік тексеру кезінде әктеніп, қатайған түйіндер көрінеді.

Абсцесс кистаның сыртқы қапшығын шірітіп ондағы іріңнің ішке, немесе басқа көрші мүшеге (ішекке, өтке, бронхқа) ағуына (ішкі жыланкөз) ұшыратуы мүмкін. Бұл өте қатерлі асқынулар науқастың жағдайын өте ауырлатады.

Диагнозды ажырату: Бауыр ісігі - көбінесе цирроздан кейін басталады, ауру аз уақытта қатты жүдейді, ішінің ауыруы күшті. Лоқсу, кұсу, іш өтуі, анемия байқалады. Дене сарғаяды (60-80%). Эхинококкозде бұның бәрі жоқ. Бауыр қатерлі ісігінде - асцит, бауыр бұжырланып үлкейген, ауырсынады.

Басқа мүшелерден бауырға метастазданған ісікте бұған себеп болған мүшенің ауруы анықталады. Көбінесе бауырға қарын ісігі метастаз береді.

Холециститті немесе өт шеменін бауыр эххинококкінен айыру оңай. Холециститпен өт шеменінің басталу, даму анамнезі, симптомдары, аурудың шағымдары, жалпы жағдайы өзгеше. Эозинофилия, Каццони реакциясы жоқ.

Гидронефроз (оң бұйректің) кейде диагнозды анықтауды қиындатуы мүмкін. Цистоскопия, хромоцистоскопия, рентгенография диагнозды анықтайды.

Бауыр мерезі - ішек-қарын жағдайын бұзады, ауру қатты жүдейді (кахексия), бауырдың, арқаның, оң иықтың ауырсынуы, бауыр ойлы-қырлы (гумма), Вассерман реакциясы анық оң мәнді.

Сонымен, бауыр эхинококкін басқа аурулардан айыру қиын, бірақта білімді дәрігерге оны орындау толығымен мүмкін.

Іріңдеген эхинококк сепсиске ұшыратады, "ірің" ішке төгілсе - перитонит, плевра ішіне төгілсе - плеврит басталады, жыртылған эхинококк кистасы іште көптеген эхинококктің өсуіне соғады.

Кистаның жыртылуы алдымен шокқа (аурсынулы және анафилактикалық) соғады. Тахикардия, ішперденің қабыну симптомдары, іш өтуі, бөртпе т.б. анафилаксия көріністері байқалады.

Ішке өт төгілсе - өтті перитонит басталады.

Аурудың болжамы асқынбаған науқас ұзақ уақыт ауру жағдайын нашарландырмаса, онша ауыр қатер туғызбаса, кистаның жарылуы, іріндеуі адам өміріне үлкен қатер туғызады. Мәселен кистаның ішке жарылуы науқастың 90% , плевраға жарылуы - 70% өліміне, қарынға жарылуы - 4%, ішекке жарылуы - 16% өліміне соғады.

Эхинококк қазіргі уақытта тек операциямен емделеді.

Кистаны пункциямен емдеуге болмайды. Операцияның екі түрі қолданылады:

Екі этапты: бірінші этапта бауыр іш бетінің жарасына тігіледі немесе тампондармен қоршалады да бауырдың іш бетіне жабысуын күтеді.

Екінші кезекті операциямен бауыр кистасы тілініп, оның суы сорылады, хитинді қапшық алынады. Калған сыртқы фиброзды қапшықтың іші формалинмен сүртіліп, одан соң қуыс ашық қалдырылады немесе тампонмен толтырылып емделеді. Бұл тәсілмен емдегенде жара өте ұзақ уақыт грануляциямен толады, көптеген асқынулар болуы мүмкін. Сондықтан ақырғы уақытта жабық, бір кезеңді тәсіл қолданылады. Бауырды іштің басқа сау мүшелерінен салфеткалармен қоршап (жекелендіріп) кистаны пункциялайды. Инені сорғышқа жалғап кистаның суын сорады. Кистаның қапшығы тілініп хитинді қапшық және бала көпіршіктер жойылады. Фиброзды қапшықтың іші формалинмен жуынады да оның жарасы тігіледі. Қуыс қапшықтың іші физиология ерітіндісімен толтырылады. Бұл тәсілді А.А.Бобров ұсынған.

Келесі тәсіл – эхинококкэктомия. Эхинококк кистасын толық (қапшығымен) алып тастау. Бұл операция өте ауыр және қатерлі. Өйткені бұдан соң бауырдан қан және өт ағуы күшті.

Альвеококкоз (альвеолярлы эхинококк) - бұл ауруды 1863 ж. Leucart ашқан цестода Alveococcus multilocularis туғызады. Альвеококкоз "ісігі" әр қайсысы жұқа дәнекер тінді қапшығы бар, бір-бірімен тығыз жабысқан ұсақ ісікшелерден құралады. Киста сыртқа өседі де қатерлі ісіктерге ұқсайды. Сондықтан алъвеолярлы эхинококкты микроскоп қолдануына дейін бауырдың коллойдты ісігі деп санаған. 1855 ж. Р.Вирхов бұл ауруды құрт туғызатынын дәлелдеген.

Альвеококкоздың келесі клиникалық түрлері бар:

Симптомсыз түрі (1%), асқынбаған түрі (15%), асқынған түрі (83%). Бауырдан басқа өкпеде, сүйекте орналасуы мүмкін.

Асқынулары - өт өзектеріне шауып механикалы сары ауру шақыруы, бауырдан көк етке, өкпеге жайылуы, эхинококктың шіріп езілуі, өтпен өкпенің тыныс жолдары арасының жыланкөзі басқа мүшелерге метастаз беруі мүмкін.

Алъвеококкоздың клиникасы - көбінесе әйелдерде (67%) кездеседі. Әйелдерге тері, жүн өндегенде, жемістер тергенде, бұғыны, иттерді күткенде жүғады. Альвеококкоз ұзақ уақыт өседі. Белгісіз кезең ұзакқа созылады. Іштің болмашы ауырсынуы сезіледі. Бауырда кішкене, өте қатты ісік анықталады (Любимов симптомы). Дискомфорт - шеміршек астының қысылуы, тәбет нашарлауы, жалпы жағдайдың бұзылуы, тері қышынуы (аллергиялық қышыну), бөртпе, кейде дене сарғаюы байқалады.

Асқынған түрінде аталған симптомдарға қоса - дене сарғаяды, іштің терісінде қан тамырлары кеңиді (медузаның басы), "ісік" диафрагма, іштің бетіне жайылады, бронхиальды жыланкөзі кездеседі.

Диагнозды анықтауға лабораторлы тексерістер көмектеседі. Қанда эозинофилия, Каццони реакциясы 84% -оң. Егер киста бауырдың ішінде орналасса оны колмен сипап анықтау өте қиындайды. Бұл жағдайда қосымша тексерістер–орындалады - перитонеоскопия, пневмоперитонеум орындалып бауырдың конфигурациясы өзгергені, оның диафрагмамен байланыстығы, әктелген орындар анықталады.

Трансумбиликальды портогепатография - кіндік көк тамырына контрасты дәрі жібергеннен соң жасалатын рентгенограмма.

Ең ақыры диагностикалы лапаротомия қолданылады.

Дифференциальды диагноз - ең алдымен бауыр рагінен айыру қажет. Алъвеококкоз ұзақ уақыт өседі. Гидатидозды эхинококкта ісік жұмсақ, альвеококкта ісік өте қатты.

Бауыр циррозы, мерездік гумма анамнез, Вассерман реакциясы көмегімен анықталады.

Альвеококкоздың ақыры гидатидозды эхинококктан нашар. Оның "мінезі" бауырдың қатерлі ісігіне ұқсас, жиі метастаз береді.

Альвеококкоз тек операциямен - бауыр резекциясымен емделеді. Операция ауыр, қатерлі, қан, өт ағуы күшті. 1912 ж. Ресейде бірінші болып бауыр резекциясын В.И.Мыш орындаған.

Радикальды операцияны орындауға мүмкіншілік болмағанда келесі паллиативті операциялар орындалады:

1) Алъвеококкті дренаждау

2) Өтке жол ашатын операциялар

3) Комбинациялы операциялар

4) Кистаға, оның айналасына формалин жіберу (А.Г.Савиных, 1937ж.)

5) Пальмитин қышқылын (И.Л.Брегадзе), трипофлавин, сарколизин жіберу.

Бауырды тексерудің арнайы тәсілдері

I. Лабораторлы тексерістер:

1. Қанның биохимиялық анализі - трансаминаздар, сілтілі фосфотаздар, қанның ұйығыштығының көріністері,

2. ультрадыбысты тексерістер,

3. компьютерлі томография,

4. тері арқылы бауыр пункциясы

5. ангиография - целиакография, спленопортография, бауыр арқылы портография, кавография,

6. лапароскопия.

15-ші науқас - 52 жастағы мал дәрігері клиникаға келесі шағымдармен түсті: іште ісік пайда болуы және тағам қабылдағаннан кейін қарынның қысылуы. Аурудың басталуы бұдан 10 жыл бұрын (бауыр ісінуі) байқалған. 1983 ж. операциямен бауырдың эхинококк кистасы алынған. Эхинококк қапшығы тілініп, оның іші формалинмен жуылғаннан соң, оның қуысы физиологиялық ерітіндімен толтырылып қапшық тігілген. Операциядан соң бір жылдан кейін эхинококк қайта өсіп науқас клиникаға қайтадан түскен. Науқастың жалпы жағдайы жақсы. Бауыры ісінген, оң қабырғалар жиегінен 3 көлденең саусақтай шығады. Бауырдың беті түйіртпектенген, қатты, ауырмайды. Бұнымен қоса жамбас қуысына жақын орында диаметрі 10 см. артық эластикалы, беті тегіс ісік анықталады.

Бауырдың қайталанып өскен эхинококкозды және метастазды іш эхинококкі диагнозымен ауруға қайталанған лапаротомия жасалынып - бауырдан, шарбы майынан, жамбас қуысынан эхинококк "ісіктері" алынған.

БАУЫР ЖӨНЕ ӨТ ӨЗЕКТЕРІ АУРУЛАРЫН АЖЫРАТУ

Бауыр және өт өзектері ауруларымен ауыратын адамдарды консервативті және оперативті тәсілдермен емдеу жетістіктері диагнозды ерте және дұрыс шешудің зор маңызымен байланысты.

Диагнозды анықтағанда бауыр циррозы немесе -өттің тас ауруы деген жалпы түсінікпен шектеліп қалуға болмайды. Диагноз аурудың этиологиясын, патоморфологиялық бұзылысын, бауыр және өт өзектерінің функциональды жағдайын, басқа мүшелердің, патологиялық өзгерісінің дамуын, бұрын қолданылған емнің шипалық әсерін қамтуы қажет.

Васильев-Вейль ауруы (лептоспироз) жедел инфекциялы, септикалы, зоонозды ауру. Ауру таратушылар ұсақ сүт көректілер (тышқандар, кеміргіштер) және - доңыз, ит, жылқы болады. ТМД елдерінде 100 мың адамның 1,35-5,4-де кездеседі.

Аурудың 3 кезеңі бар:

1 - септикалы - спирохеттер қанда табылады. Дене қызады, 39-40 градус. С дейін, лоқсу, іш ауыруы аппендикулярлы коликаға ұқсас, бел, мойын, сирақ еттерінің ауырсынуы және тырысуы. Наукастар тынышсыз, ашуланғыш, беті қызарған, ісінген, көздері қызарған. Еріндерінде және иектерінде ойық жаралар, тілі кұрғақ, қоңырқай шырышпен жабылған. Кеуде және аяқ-қол терісінде кішкене нүктелі қан құйылған. ІІІ-ІҮ тәуліктен бастап терінің және кілегейлі қапшықтың сарғаюы, нәжіс ағарған. Бауыр ісінген және ауырсынады, лейкоцитоз, ЭТЖ жоғары, бүйректер зақымдалған - нефроздар көрінісі байқалады. Бірақ дене ісінуі жоқ, артериальды қан қысымы көтерілмейді.

2 кезеңде - қызу бәсендейді. Дене сарғаюы күшейеді, қанда азот қалдығы өседі, уремия, қанда спецификалы антиденелер көбейеді.

3 кезеңде - 3-4 жүмадан кейін науқастың жалпы жағдайы түзеледі, бұлшық еттер және неврологиялық симптомдар жоғалады, дене сарғаюы бәсеңдейді, бауыр, бүйректер жағдайы жақсарады. Науқастардың өлімі 5-10%-тен 30% жетеді.

Инфекциялы мононуклеоз - жастар мен балаларда жиі кездеседі. Ауру басталады, уланумен, дене қызынуымен, лимфатикалық тіндер гиперплазиясымен, бауыр зақымдалуымен, қан кұрамының бұзылуымен (лейкоцитоз, атипиялы мононуклеарлар көбеюі) сипатталатын ауру.

КУ-лихорадка - риккетсиялы жедел инфекциялы, өкпе зақымдалуымен қоса дамитын ауру.

Аурудың 3 түрі бар:

1. Өкпелік.

2. Қызбалық.

3. Менингоэнцефилиттік.

Ауру жедел басталады. Қатты терлеу, әлсіздену, өкпе зақымдануы байқалады. Кейде дене сарғаюы мүмкін. Бұл бауырдың зақымдалатынын дәлелдейді.

Бруцеллез - көбінесе жастар және орта жастағыларда басталатын инфекциялы ауру. Инфекция тағамдану жолдары және жарақаттанған тері немесе кілегейлі қабаттары, тыныс жолдары арқылы дариды.

Аурудың белгісіз (латентті), жедел (3 айға дейін), созылмалы (3-6 ай) және резидуальды түрлерін бөледі.

Бруцеллездің барлық түрінде индурациялы қалтырау, қозғалыс мүшелерінің (фасция, апоневроз, бұлшық еттер, периартикулярлы тіндер) зақымдалуы, буындар айналасында, сегізкөз және май кұйрық еттерінде ауырсынатын түйіндердің пайда болуы байқалады.

Токсоплазмоз - жүйке жүйесі және бауыр зақымдалуы көріністері басым. Дене сарғаюы, гепато- және спленомегалия, анемияға ұшыратады.

Бауыр абсцессін айыруда медикаменттік және токсикалық бауыр зақымдалуларын есте ұстаған жөн.

Бауырдың созылмалы ауруларының басталуындағы (цирроз) алкогольдің әсері Лаэннектен бері белгілі.

Жедел және созылмалы гепатит - жедел гепатит - арақпен улануда байқалады.

Созылмалы гепатиттің себептері көп, бауыр паренхимасы мен өзектерінің ошақты деструкциясыз өтетін қабыну үрдісі. Бұның келесі түрлері бар:

а) Холестатикалы созылмалы гепатит - болашақ биллиарлы цирроздың алғашқы немесе басталу қезеңі.

б) Липойдты гепатит немесе жас әйелдердің циррозы (14-30 жас арасындағы). Ауыр, қайталанбалы, дене сарғаюымен сипатталатын бауыр ауруы. Бауыр және басқа мүшелердің кемістігіне ұшыратады. Аутоиммундық үрдістер әсерінен бауыр торшалары жарақаттанады. Липоидті гепатиттің келесі көріністері бар:

1) Гипергаммаглобулинемия,

2) қанда аутоантиденелер,

3) бауырдың лимфоидты инфилътрациясы,

4) кортикостероидты препараттармен емдеудің жақсы әсер беруі,

5) гепатитке қоса басқа аутоиммунды зақымдалулардың байқалуы.

Бауыр туберкулезы.

Бауыр мерезі.

Бауыр эхинококкозы - бауырдың паразиттер туғызатын ауруларының ең жиісі. Эхинококк түйіні бауыр қақпасын қысса дене сарғаяды, асцит, спленомегалия байқалады. Аллергиялық көріністері - қышыну, бөртпе, дене сарғаюы, қан құрамы өзгеруі (эозинофилия), ЭТЖ көтерілуі. Диагноз үшін рентгенді, лапароскопиялы, радиоизотопты сканирлеудің, ЭХО және ангиографияның, серологиялық тексерістің маңызы зор.

Описторхоз (Виноградов ауруы) - науқастарда әлсіздену, тәбет нашарлануы, оң қабырғалар астының ауырсынуы, бауырдың ісінуі, қатаюы байқалады. Тері және сыртқы кілегейлі қапшықтардың болмашы сарғаюы. Аллергиялық реакциялар (бөртпелер, Квинке ісінуі, қышыну), лейкоцитоз, эозинофилия, ЭТЖ шапшандануы байқалады. Бауыр описторхозының ең негізгі көрінісі дуоденальды сөлден және дуоденалды каналдан паразиттің көп жұмыртқасының табылуы болады және теріде аллергиялық сынақтың оң болуы.

Клонорхоз - тұқым балықтарын шикі қабылдағанда клонорхозды метацеркарий жұтынуымен байланысты бауырдың паразиттік ауруы. Өт өзектері кеңиді, қалындайды, олардың эпителийлері сыдырылады. Өт өзектерінде құрттар шоғырланады. Сондықтан паразиттер дуоденальды сөлде және нәжісте өте көп. Өт шығуы бұзылады, ангиохолецистит, кейде панкреатит басталады. Оң қабырғалар асты ауырсынады, тері және кілегейлі қабаттар кейде сарғайады.

Фасциолез – ауру арықтардың, тоғандардың қайнатылмаған суын ішкенде, осындай сулармен суарылып өскен өсімдіктермен жемістерді пайдаланғанда басталады. Ауруды туғызатын Fasciola hepatica, f. gigantica паразиттары өт жолдарында, олардан өтіп бауырда орналасады. Бауырда микроабсцесстерді береді. Науқастың әлсіреуін, бас ауырсынуын, дене қызуының көтерілуін шақырады, бауыр қатайады, ісінеді.

Диагнозды анықтауда дуоденальды сөлде және нәжісте гелъминттердің жұмыртқаларын табудың маңызы зор.

Шистосоматоз - аурудың зәр-жыныстық, ішектік және Жапондық түрлері белгілі. Аурудың себебі ауыз және тері арқылы енеді. Паразиттер ішектің көк тамырларына еніп оларда өсіп өнеді. Қан арқылы бауырға шауып цирроз және портальды фиброзге ұшыратады. Ішек шистосоматозының ақырғы кезеңінде бауыр циррозы және спленомегалия, портальды гипертензия, асцит, өңеш көк тамырларының және дене тамырларының варикозы және дене сарғаюы байқалуы мүмкін.

Амебиаз - тоқ ішектің құртпен шақырылатын ауруы, ыстық аймақтарда жиі кездеседі. Аурудың себебі Entamoeba hystolytica өндіретін цитолитикалық фермент. Бұл фермент бауыр және басқа тіндердің зақымдалуына себепші болады. Дизентерия амебасы кірлеген қолдар, су, және тағамдар мен ауыз арқылы енеді.

Ішектен амеба венозды жүйе арқылы бауырға, өкпеге және басқа мүшелерге енеді де гепатит, бауыр абсцессін, өкпе абсцессін туғызады. Тік ішек, сигма тәрізді, айналмалы, басқа тоқ ішектің ойық жарасын береді.

Бауыр комасы - ішектерден қанға церебротоксикалық (аммиак, фенол) заттардың жайылуына байланысты бауырдың және жүйке жүйесі қызметінің нашарлауы. Бұл жағдайда бауыр паренхимасы некроздалады.

Бауырдың қатерсіз ісіктері - бауыр ангиомасы, аденомасы.

Бауырдың қатерлі ісіктері – бауыр қатерлі ісігі, сирегірек саркомасы.

Өттің және өт жолдарының қатерлі ісіктері әйелдерде еркектерден 4-5 рет жиі кездеседі. Ең жиі өт карциномасы байқалады.