35. Першы Усебеларускі з’езд. Абвяшчэнне Беларускай народнай рэспублікі

I Усебеларускі з'езд прайшоў у Мінску з 5 па 17 снежня 1917 г. У ім прыняло ўдзел 1872 дэлегаты: 1167 мелі вырашальны голас, 705 - дарадчы. Па сацыяльнаму складу з'езд складаўся з сялян, рабочых, салдат і інтэлігенцыі. Па нацыянальнаму складу дэлегату з'езда былі ў асноўным беларусамі. З'езд па прадстаўніцтве быў паўнамоцным органам у вырашэнні пытання аб стварэнні краёвай улады. У рэзалюцыі меркавалася неадкладна ўтварыць з дэлегатаў орган краёвай улады ў асобе Усебеларускага савета сялянскіх, рабочых і салдацкіх дэпутатаў, тым самым падкрэслівалася непрызнанне існуючых органаў улады, якія падпарадкоўваюцца Облисполкомзапу. Падобнае рашэнне было негатыўна ўспрынята СНК, што пацягнула за сабой неадкладную палітычную акцыю супраць з'езду, г.зн. разгон яго. Дзеянне бальшавікоў Заходняй вобласці ў студзені 1918 г. адобрыў III Усебеларускі з'езд Саветаў. Але сябры прэзідыума мінулага Усебеларускага з'езда не падпарадкаваліся рашэнню.

18 снежань 1917 г. прайшло падпольны пасяджэнне ў дэпо Лібава-Роменскай ж / д, на якім абралі выканкам рады з'езду. Ён паставіў задачу арганізаваць ўзброеную барацьбу за ўмацаванне беларускай дзяржаўнасці і паслаў сваю дэлегацыю ў Брэст, дзе вяліся перамовы паміж прадстаўнікамі кайзераўскай Германіі і Савецкай Расіі. Але дэлегацыя афіцыйна не была прынятая.

У выніку наступлення нямецкіх войскаў СНК Заходняй вобласці ў ноч з 18 на 19 лютага 1918 г эвыкуируется ў Смаленск. Улада ў Менску бярэ выканкам Рады Усебеларускай з'езду. 21 лютага 1918 г. ён звярнуўся да народа Беларусi, з 1-й Устаўной граматай, у якой абвясціў сябе часовай уладай на Беларусі і заснаваў Народны Секритариат.

3 сакавіка 1918 года складаецца Брэсцкі мірны дагавор, па якім частка Беларусі адышла Германіі.

9 Сакавік прымаецца 2-я Ўстаўная грамата, у якой абвяшчалася БНР, Выканкам пераназываўся ў Раду БНР. Призидиум ўзначальвае председетель БСГ І.М.Серада. Рада - заканадаўчы орган да склікання Устаноўчага з'езда, выканаўчы орган - Народны Секритариат. У 2-й Устаўной грамаце аб'яўляліся дэмакратычныя свабоды: слова, друку, сходаў, забастовак, недатыкальнасці асобы, жыллё і г.д. Ёю дэклараваўся 8-мі гадзінны працоўны дзень, адмянялася прыватная ўласнасць на зямлю, зямля давалася без выкупу тым, хто яе апрацоўваў. У межах БНР ўсе народы атрымлівалі права на, аўтаномію, права карыстацца сваім нацыянальным мовай.

19 сакавіка 1918 - 1-е пасяджэнне Рады I Усебеларускага з'езда.

25 Сакавіка 1918 прымаецца 3. Ўстаўная грамата, у якой БНР абвяшчалася незалежнай і вольным дзяржавай, утрымоўвалася патрабаванне аб пераглядзе ўмоў Брэсцкага дагавора.

Першымі незалежнасць БНР прызналі Літва і УНР. Але акупацыйныя ўлады не лічыліся з Радай. У сілу гэтага 25 красавіка 1918 г. на закрытым пасяджэнні быў прыняты тэкст тэлеграмы германскаму імператару Вільгельму, у якой выказвалася падзяка за вызваленне Беларусі ад бальшавіцкага прыгнёту і анархіі, г.зн. быў узяты курс на пошук пагаднення з германскімі акупацыйнымі ўладамі, які пацягнуў за сабой палітычны крызіс унутры Рады. З яе складу выйшлі эсэры, меншавікі, яўрэйскія сацыялісты. БСГ распалася. З'явіліся новыя палітычныя партыі (БСДП, БПС-Ф, БПС-Р). Паказаныя тэлеграма выклікала хвалю пратэсту ў розных пластах грамадства. Народныя масы патрабавалі актыўнага супраціву акупацыйнаму рэжыму. 12 ліпеня 1918 г Народны Сакратарыят пастановай № 1 прызнаў для Беларусі ўсё дэкрэты УЦВК і СНК РСФСР, Народных камісараў Заходняй вобласці і фронту несапраўднымі. Усім загадвалася карыстацца законамі былога Часовага ўрада да ўсталявання законаў БНР.

Пасля лістападаўскай рэвалюцыі 1918 г. у Германіі, Расія анулявала ўсе ўмовы Брэсцкага міру і пачала вызваленне тэрыторый Беларусі. Рада Беларусі не змагла арганізаваць супраціў і пераехала ў Гродна, дзе была да сыходу з Беларусі германскіх войскаў.

Такім чынам, акт 25 сакавіка 1918 толькі дэклараваў жаданую незалежнасць Беларусі і застаўся ў гісторыі як акт толькі палітычны.