25. Унутранняя палітыка Расіі ў беларускіх губерніях (1795-1917): саслоўная, нацыянальная, канфесійная,

Дарэформенага надзелы, адміністрацыйна-тэрытарыяльнае дзяленне расійскага ўзору, «адрэзкі», чересполосица, закон «Установы для кіравання губерняў Усерасійскай імперыі", Да Каліноўскі, Загад грамадскага догляду, губернская канцылярыя, павятовае казначэйства, ніжні земскі суд, павятовыя і межавыя суды.

Пасля ўключэння беларускіх зямель у склад Расійскай імперыі на гэтай тэрыторыі было ўстаноўлена адміністрацыйна-тэрытарыяльнае дзяленне расійскага ўзору і адпаведная яму сістэма мясцовага дзяржаўнага кіравання.

Рэалізацыя буржуазных рэформаў у Беларусі мела некаторыя асаблівасці. Так, па сялянскай рэформы 1861 г. за сялянамі трох губерняў Беларусі (Віленскай, Гродзенскай і Мінскай) было прызнана права на захаванне дарэформенага надзела зямлі, гэта значыць, з самага пачатку на гэтай тэрыторыі сялянская рэформа праводзілася ў жыццё на лепшых умовах, чым у цэнтральных губернях Расіі, у Віцебскай і Магілёўскай губернях, дзе мелі месца «адрэзкі» і чересполосица, якія пагаршалі становішча сялян. Больш за тое, паўстанне сялян пад кіраўніцтвам К.Каліноўскага ў 1863 г. прымусіла царызм у Віленскай, Гродзенскай, Мінскай і часткі Віцебскай губернях адмяніць з 1 мая 1863 г. часова абавязаная стан сялян, якое ў іншых губернях Расіі доўжылася да 1883, т . е. на большай частцы тэрыторыі Беларусі сялянская рэформа была праведзена на больш ільготных умовах. Што тычыцца паслярэформавы органаў сялянскага самакіравання ў Беларусі, то іх сістэма, структура і кампетэнцыя нічым не адрозніваліся ад аналагічных органаў іншых губерняў Расіі.

 Дзяржаўны лад беларускіх зямель у складзе Расіі

Саслоўная палітыка, царызм, імператар, Кіраўнічы Сенат, нацыянальны прыгнёт, шавінізм, палітыка насаджэнні рускага землеўладання, намеснік, падаткі, чыноўнік, генерал-губернатарства, губерня, павет, павет, акругі, акруговай начальнік, прыстаў і інш

Далучэнне тэрыторыі Беларусі да Расіі ў выніку трох падзелаў Рэчы Паспалітай пацягнула за сабой паслабленне рэлігійнага і ў некаторай ступені, нацыянальнага прыгнёту, спрыяла спыненню спусташальнага узброеных канфліктаў паміж групоўкамі буйных магнатаў і ў канчатковым выніку садзейнічала эканамічнаму развіццю.

У першыя гады пасля далучэння Беларусі царскі ўрад, улічваючы цяжкае эканамічнае становішча насельніцтва, было вымушана памяншаць падаткі або на пэўны час зусім адмяняць іх. Так, па ўказе Кацярыны II ад 13 сьнежня 1772 г. жыхары Пскоўскай і Магілёўскай губерняў былі вызваленыя ад выплаты падаткаў на паўгода, а па яе указам ад 17 красавіка 1773 года памер падаткаў, што спаганяюцца з насельніцтва гэтых двух губерняў, быў паменшаны. Жыхары тэрыторыі, адышла да Расіі па другім падзеле, цалкам вызваляліся ад выплаты падаткаў на два гады.

26. Беларусь у вайне 1812 г.

1. В июне 1812 г. 600-тысячная армия французского им­ператора Наполеона Бонапарта вступила в пределы Россий­ской империи, начав боевые действия на территории Бела­руси. Первоначально французская сторона планировала раз­громить русские армии в приграничных боях, обосноваться в Вильно и заставить российского императора Александра I пойти на заключение мира. Но этот план не осуществился. Русские армии (1-я — генерала М. Барклая де Толли, штаб находился в Вильно; 2-я — генерала П. Багратиона, штаб — в Волковыске), отступив, объединились под Смоленском. Разбить их на территории Беларуси не удалось.

В оборонительных боях под Полоцком отличился один из лучших кавалерийских генералов русской армии Я. Кульнев, отряд которого одержал победу над наполеоновскими вой­сками. Смертельно раненный ядром, генерал приказал пе­ред смертью снять с себя мундир с боевыми наградами, что­бы противник не узнал о такой большой утрате. Под Моги­лёвом значительные силы французской армии сдерживал корпус генерала Я. Раевского. Примером героизма для солдат стал поступок самого генерала, который вместе с двумя несо­вершеннолетними сыновьями поднял своих воинов в атаку.

Осознав, что план молниеносного разгрома российской армии провалился, Наполеон склонялся к мысли закон­чить боевые действия в Витебске и начать здесь мирные переговоры с Александром I. Однако французская армия могла сохранить свою боеспособность только двигаясь впе­ред. А впереди были Бородинская битва в августе 1812 г., захват Москвы и бегство из нее. Руководство российской армией в это время осуществлял фельдмаршал М. Куту­зов. Под его командованием началось изгнание француз­ских захватчиков.

Во время отступления наполеоновской армии осенью 1812 г. боевые действия второй раз прокатились по бело­русской земле. Решающая битва произошла под Борисо­вом возле д. Студёнка. Здесь при переправе через Березину на другом берегу оказалась только 1 /10 часть «Великой ар­мии» Наполеона.

2. Положение Беларуси во время войны характеризо­валось тем, что здесь столкнулись армии двух великих дер­жав. Польская и ополяченная шляхта надеялась на воссо­здание Наполеоном Речи Посполитой и Великого княже­ства Литовского (ВКЛ). Шляхтичи приветствовали приход Наполеона и поступали на службу в его армию. Приказом Наполеона было создано Временное правительство ВКЛ, ко­торое занималось, прежде всего, обеспечением французской армии продуктами для солдат и кормом для скота.

Войска русской армии были укомплектованы рекрутами, набранными также и из белорусских губерний на 20-летний срок службы. Их количество было значительно большим в сравнении с теми жителями Беларуси, которые находи­лись в составе войск Наполеона.

В начале войны крестьянство Беларуси с приходом На­полеона связывало надежду на освобождение от крепостной зависимости, потому что в соседней Польше личная зависи­мость крестьян от помещиков была им ликвидирована. Од­нако Наполеон не пошел на освобождение белорусских кре­стьян. Бесконечные реквизиции (принудительное изъятие имущества и скота в пользу армии) и грабеж вызвали массо­вое сопротивление крестьянства, а также городских жителей. В таких условиях в Беларуси развернулось партизанское движение. Особенную активность в борьбе с французскими войсками проявили жители деревни Жарцы под Полоцком. Некоторые из них были награждены крестами и медалями.