34. Лютаўская рэвалюцыя 1917 г. Падзеі кастрычніка 1917 г. На Беларусі

У 1916 г. у Расіі склалася рэвалюцыйная сітуацыя. Вайна прывяла да нябачанай гаспадарчай разрусе. У многіх гарадах Расіі рэальнай стала пагроза голаду.Народ патрабаваў свету, хлеба, свабоды. Абвастрыліся ўзаемаадносіны ўрада з Думай. Наспяваў крызіс улады. Спробы розных палітычных сіл стабілізаваць становішча не мелі поспеху. Масавыя забастоўкі, дэманстрацыі і мітынгі, якія адбыліся 23 лютага 1917 ў Петраградзе ў сувязі з Міжнародным днём работніц, паклалі пачатак буржуазна-дэмакратычных пераўтварэнняў. 26 лютага 1917 г ўсеагульная палітычная стачка ў Петраградзе стала перарастаць ва ўзброенае паўстанне. Люты 27 выступленні рабочых былі падтрыманы большасцю салдат гарнізона. 28 лютага 1917 г рэвалюцыя ў Петраградзе перамагла. Быў створаны Савет рабочых і салдацкіх дэпутатаў, большасць у якім складалі меншавікі і эсэры. Адначасова з кадэцкай-октябристских членаў Дзяржаўнай Думы было сфарміравана Часовае ўрад. Савет падтрымліваў Часовы ўрад, стварыўшы пры гэтым назіральны камітэт за яго дзейнасцю ў інтарэсах народа.

Вестка аб перамозе рэвалюцыі ў Петраградзе прыйшла ў Беларусь 1 - 4 сакавіка і выклікала ў жыхароў гарадоў і мястэчак хвалю энтузіязму. Усюды праходзілі мітынгі, дэманстрацыі, раззбройвацца паліцыя, вызваляліся палітвязні.Ствараліся Саветы рабочых і салдацкіх дэпутатаў, народная міліцыя. У сакавіку - красавіку арганізацыйна аформіліся 37 Саветаў, у тым ліку 12 рабочых, 11 сялянскіх, 14 аб'яднаных Саветаў. Найбольш уплывовым у Беларусі і на Заходнім фронце быў Мінскі Савет, створаны 4 сакавіка на сходзе прадстаўнікоў ад шэрагу прадпрыемстваў. Арганізацыйнае афармленне Мінскага Савета завяршылася 8 сакавіка, калі быў створаны Мінскі Савет рабочых і салдацкіх дэпутатаў і адзін выканаўчы камітэт на чале з меншавікоў Б. Позерном і яго намеснікам бальшавіком І. Любімава. Былі створаны Саветы ў Гомелі, Віцебску і іншых гарадах Беларусі. Яны прызнавалі кіруючую ролю Петраградскага Савета і па яго прыкладу - Часовы ўрад.

Буржуазныя органы ўлады паўсталі спачатку як часовыя гарадскія грамадскія камітэты. Часовы ўрад у Беларусі абапіралася на структуры, створаныя яшчэ пры царызме - на земства, органы гарадскога самакіравання. Губернскія і павятовыя камісары ​​прызначаліся, як правіла, з ліку старшыняў губернскіх і павятовых земскіх упраў. У Беларусі, як і ва ўсёй краіне, ўсталявалася двоеўладдзе.

У гэты ж час пачалі стварацца прафсаюзы, фабрычныя і завадскія камітэты.Пытанні працягласці працоўнага дня, аплаты працы, звышурочных работ разглядаліся на пасяджэннях Саветаў рабочых і салдацкіх дэпутатаў.

У дзеючай арміі на аснове загаду № 1 Петраградскага Савета праводзілася так званая «дэмакратызацыя» - выбары салдацкіх камітэтаў. У канцы жніўня 1917 г. на Заходнім фронце дзейнічала 7254 камітэта, у тым ліку 60 дывізіённых, 15 карпусных і 3 вайсковых. Абараняючы правы салдат, камітэты пастаянна ўмешваліся ў іх узаемаадносіны з афіцэрамі. Былі выпадкі арышту афіцэраў камітэтамі, адмова цэлымі дывізіямі выконваць загады камандавання.

7 - 17 красавіка 1917 г. у Мінску адбыўся I з'езд рабочых і салдацкіх дэпутатаў арміі і тылу Заходняга фронту. З'езд падтрымаў пазіцыю Часовага ўрада аб працягу вайны, зацвердзіў палажэнне аб салдацкіх камітэтах і вызначыў іх задачы.

20 красавіка ў Мінску адбыўся першы з'езд сялянскіх дэпутатаў Мінскай і не акупаваных паветаў Віленскай губерняў. Па пытанні аб вайне з'езд выказаўся за заключэнне ваюючымі краінамі справядлівага свету без анексій і кантрыбуцый, а да таго часу - працягваць вайну, з'езд асудзіў дэзерцірства. Канчатковае рашэнне аграрнага пытання адкладвалася да склікання Устаноўчага сходу. Аднак дэлегаты выказаліся за ліквідацыю прыватнай уласнасці на зямлю, забарона яе куплі і продажу, за ураўняльнай размеркаванне зямлі па працоўнай норме. Эсэры правялі сваю лінію на сялянскіх з'ездах Магілёўскай і Віцебскай губерняў. 18 Ліпеня 1917 г. пачалося наступленне на Паўднёва-Заходнім фронце, якое скончылася паразай рускай арміі. У краіне наспела востры палітычны крызіс, які скончыўся расстрэлам 4 ліпеня ў Петраградзе 500000. Дэманстрацыі.Двоеўладдзе скончылася, уся паўната ўлады перайшла да Часовага ўраду