Лекции по вышмату за 1 курс
.pdfфункции, можно указать такую окрестность точки x, в которой V (x + x) > 0. Тогда получим
|
|
y |
|
|
|
|
|
|
U(x+ x) |
|
|
|
U(x) |
|
|
|
|
|
|
|
U(x + x) V (x) U(x) V (x + x) |
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
lim |
= lim |
V (x+ x) |
|
|
V (x) |
= |
|
lim |
|
= |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
x!0 |
|
x!0 |
|
|
x |
|
|
|
|
x!0 |
|
|
|
|
|
|
x V (x) V (x + x) |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
= |
lim |
|
U(x + x) V (x) U(x) V (x) + U(x) V (x) U(x) V (x + x) |
= |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
x!0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x V (x) V (x + x) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
|
U(x) V (x) U(x) V (x) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
U(x) |
V (x) |
U(x) |
|
V (x) |
|
|
|
0 |
0 |
|||||||||||||||||||||||||||||||
= |
lim |
|
== |
|
lim |
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
U |
(x) V (x) U(x) V (x) |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
x |
|
|
|
x |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
V (x) V (x + x) |
|
|
|
V 2(x) |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
x!0 |
|
|
x V (x) V (x + x) |
|
|
|
|
|
x!0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
0(x) V (x) U(x) V 0(x) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
Èòàê, |
U(x) |
|
x = |
U |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
V (x) |
|
|
|
|
|
V 2(x) |
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Пример 109 Найти p3 |
|
+ ln x x. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
x2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
2 |
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
p3 x2 + ln x |
|
|
|
+ (ln x)0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
Решение |
|
= x3 |
|
|
|
= 2 |
|
x |
|
3 |
+ 1 |
= |
|
|
+ 1 |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
x |
|
|
|
|
|
x |
3 |
|
|
|
|
x |
|
|
|
3 px |
|
x . |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Пример 110 Найти x2 ex x. |
|
|
|
|
|
|
|
|
= 2x ex+x2 ex = x2 + 2x ex. |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
Решение x2 ex x = x2 x ex+x2 (ex)x0 |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
Пример 111 Найти |
x2+1 . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
x2+1 |
|
0 |
|
2 |
0 |
|
|
|
|
2 |
+1) xx0 |
|
|
|
|
x2 |
|
|
|
x2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(x |
+1)x x (x |
|
2x x |
|
1 |
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
x |
x |
= |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
|
|
|
x |
|
|
|
|
= |
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
Решение |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
2 . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
39.6Дифференцирование тригонометрических функций
1. Найдем производную функции y = sin x.
|
0 |
lim |
sin(x + x) |
|
|
sin x |
= |
lim |
|
2 sin 2x cos |
x + 2x |
|
= |
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|||||||||||||
(sin x)x = x!0 |
x |
|
|
|
|
|
x!0 |
|
|
|||||||||||||
|
lim |
|
2 |
x |
cos x + |
|
x |
|
= |
lim |
cos |
x + |
x |
= cos x: |
||||||||
= |
|
2 |
x |
|
2 |
|
|
|
||||||||||||||
x!0 |
|
|
|
x!0 |
|
|
|
2 |
|
|
0
Èòàê, (sin x)x = cos x.
0
2. Аналогично можно доказать, что (cos x)x = sin x.
131
3. Найдем производную функции y = tgx.
x |
|
0 |
|
|
0 |
|
|
0 |
|
cos2 x |
|||
|
cos x x |
|
(sin x)x |
cos2 x |
|||||||||
(tgx)0 |
= |
|
sin x |
= |
|
cos x sin x (cos x)x |
= |
1 |
: |
||||
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
0 |
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Èòàê, (tgx)x = |
|
(x 6= n + |
|
; |
n = 0; 1; 2; :::). |
|
|
||||||
cos2 x |
2 |
|
|
4. Аналогично можно показать, что
0
(ctgx)x = sin12 x (x 6= n ; n = 0; 1; 2; :::).
39.7 Правило дифференцирования сложной функции
Рассмотрим функцию y = f (u), определенную на множестве U, и пусть, в свою очередь, u = '(x) определена на множестве X. Тогда можно гово-
рить о сложной функции переменной x: y = f ['(x)], определенной на множестве X X, которое состоит только из тех элементов xОX, для которых соответствующие значения u = '(x) 2U. При этом j называется
промежуточным аргументом сложной функции, а сама сложная функция y = f ['(x)] называется также суперпозицией функций f и j.
Теорема 45 Если функция u = '(x) дифференцируема в точке x, а функция y = f (u) дифференцируема в соответствующей точке u = '(x) , тогда сложная функция y = f ['(x)] дифференцируема в точке x, причем
0 0 0
ff ['(x)]gx = f' 'x(x) (правило цепочки).
Доказательство Функция u = '(x) дифференцируема в точке x, зна-
÷èò u = 'x0 |
x + ( x) x, ãäå ( x) ! 0 ïðè x!0.0 |
В свою очередь, |
|||||||||||||||||||
функция y = f (u) дифференцируема по u, тогда y = fu u + ( u) u, |
|||||||||||||||||||||
u, и пусть xR |
0, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
ãäå ( u) ! |
0 при u!0, значит y = fu0 |
'x0 |
|
x + ( x) |
|
x |
+ ( u) |
|
|||||||||||||
тогда в силу непрерывности дифференцируемой функции окажется, что |
|
||||||||||||||||||||
|
lim |
|
|
( u) 0 |
|
|
|
|
h |
h |
u |
|
|
0 |
i |
|
x 0 |
||||
также и uR 0, следовательно, lim |
y |
lim |
|
f0 |
|
'0 + ( x) |
|
+ |
( y) |
|
|||||||||||
|
|
|
|
0 |
x!0 |
x = |
x!0 |
|
u |
|
x |
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
y |
! |
|
|
|
|
! |
|
|
|
! |
|
|
|
! |
|
|||
Здесь |
x 0 x |
= ux; |
|
ïðè |
|
x |
0, ò.ê. |
ïðè |
|
||||||||||||
|
! |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
и, кроме того, ( x) ! 0 при x!0. Окончательно получим (f [u(x)])x = fu0 u0x (правило цепочки).
Заметим, что правило цепочки можно обобщить на большее число промежуточных аргументов, если выполнены соответствующие условия:
|
|
|
|
|
|
|
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
|
|
|
||
|
|
|
(y fu [v(t < x >)] g)x = yu |
uv |
vt |
tx: |
|
|
|||||||||
Пример 112 Найти производную функции y = q |
|
|
|
. |
|
||||||||||||
1 + 1+sin x |
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
Решение |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
yx0 |
= |
r |
|
|
!x = |
2 |
1 + |
1 |
|
(1 + sin x)2 |
|
cos x: |
|||||
1 + 1 + sin x |
|||||||||||||||||
|
|
1 |
|
|
|
1 |
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
q |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
1+sin x |
|
|
|
|
|
|
i
ux .
132
Пример 113 Найти производную функции y = log2 log3 x.
|
0 |
0 |
|
|
|
1 |
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
Решение yx |
= (log2 log3 x)x = |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
(log3 x) ln 2 |
x ln 3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
функции y = p |
x + p |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
Пример 114 Найти производную0 |
x |
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Решение yx0 |
= p |
x + p |
|
x = |
2p |
1 |
|
|
1 + |
2p1 |
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
x+p |
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Пример 115 Найти производную функции y = q |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
1 + p |
1 + p |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
x |
. |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
= q |
|
|
|
|
|
x = |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
Решение yx0 |
1 + p |
1 + px |
2q1+p1+px 2p1+px |
2px . |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Пример 116 Найти производную функции y = q |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
x + p |
x + p |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
x |
. |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Решение |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
yx0 |
= r |
|
|
|
!x = 2 x + x + px "1 + |
2 x + px |
1 + 2px # |
: |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
x + qx + px |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
q |
|
p |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
p |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Пример 117 Найти производную функции y = 3sin(3x+ 4 ).
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Решение yx0 = |
3sin(3x+ 4 ) |
x = 3sin(3x+ 4 ) ln 3 cos1 3x + 4 |
3. |
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
Пример 118 Найти производную функции y = e |
1+ln ln(1+ x1 ) |
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
0 |
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Решение yx = |
e |
|
|
|
x = e |
|
|
(1+ln ln(1+ x1 ))2 ln(1+ x1 ) |
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
0 |
|
1+ln ln(1+ x1 ) |
|
|
1+ln ln(1+ x1 ) |
|
|
|
|
1 |
|
|
|
1 |
|
|||
|
1 |
|
1 |
: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
1+ x1 |
x2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
cos2 x |
|
|
|
|
|
|
Пример 119 Найти производную функции y = 5tg2 |
. |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
Решение |
x = 5tg2 |
|
ln 5 cos2 |
2cos2 x 2cos |
|
x ln 2 2 cos x ( sin x) : |
||||||||||||||||
|
yx0 |
= 5tg2 |
cos2 x |
2 |
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
cos2 x |
0 |
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ctg |
1 |
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x+ |
|
||||
Пример 120 Найти производную функции y = log5 3 |
|
|
3 |
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Решение yx0 = log53 |
|
|
|
= |
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
x+ 3 |
1 |
|
|
x+ 3 |
||||||||||
|
ctg |
x+ |
! |
||||||||||||
|
ctg |
1 |
! |
|
ctg |
|
|
1 |
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
3 |
3 |
ln5 |
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
.
ln3 1
sin2(x+ 3 )
|
1 |
(x+ 3 )2 . |
133
p
Пример 121 Найти производную функции y = e 3 x cos 2x2 + 4 .
|
|
|
|
0 |
|
p |
|
|
|
|
|
|
0 |
p |
|
1 |
|
|
|
|
|
|
||
|
px |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
2 |
3 |
|
|
|
8. Правило дифференцирования обратной |
||||||||||||||||||
e |
|
Решение yx = |
e |
|
x cos 2x2 |
+ |
4 |
|
x = e |
|
x 3 |
x |
3 |
cos 2x2 |
+ |
4 |
+ |
|||||||
3 |
|
|
sin 2x + |
4 |
|
4x: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
функции
Рассмотрим функцию y = f (x), определенную на множестве X, и пусть Y множество ее значений. Допустим, что эта функция строго возрастает или строго убывает на множестве X, тогда каждому значению x2X отвеча-
ет единственное значение y2Y и наоборот, т.е. на множестве Y определена функция x = '(y) такая, что множество X является множеством ее значе-
ний. Эту функцию называют обратной по отношению к функции y = f (x). Если функция y = f (x) задана аналитически, то обратную функцию можно получить, разрешив это соотношение относительно x, после чего остается обозначить аргумент обратной функции через x, а саму функцию через y.
Итак, отметим, без доказательства, что если некоторая функция y = y(x) определена и строго возрастает на множестве X, то у нее существует обратная функция x = x(y), которая определена и строго возрастает на множестве Y, которое является множеством значений прямой функции y = y(x). Из курса математики средней школы известно, что графики прямой и обратной функции располагаются симметрично относительно биссектрисы
первого и третьего координатных углов. Например, выделим промежуток строгого возрастания функции y = tgx: x 2 2 ; 2 . Ïðè ýòîì y2]-1; +1[.
Очевидно, что обратная функция y = arctgx строго возрастает на всей числовой оси, и при этом arctgx 2 2 ; 2 . Ñì. ðèñ. 2.2.1.
Теорема 46 Если функция y = y(x) имеет в некоторой окрестности точ- ки x обратную функцию x = x(y) и функция y(x) дифференцируема в точке x, тогда обратная функция x = x(y) также дифференцируема в соответствующей точке y = y(x) и имеет место соотношение
y0 |
(x) = |
|
1 |
: |
|
x0 |
|
(y) |
|||
x |
|
|
|
||
|
|
y |
|
|
Доказательство Функция y = y(x) по условию теоремы дифференцируема в точке x, значит в этой точке она и непрерывна, т.е. если функция, например, возрастает (убывает) и x6=0, то и y6=0, причем y ! 0 при
x!0. Тогда xy = 1y . Пусть теперь y!0, тогда в силу непрерывности
x
è x |
! |
0, следовательно, x0 |
= lim |
|
x = |
1 |
|
= |
1 |
. |
||||||
|
|
y |
|
|||||||||||||
|
|
|
|
y |
|
|
y |
! |
0 |
y |
lim |
x |
yx0 |
|||
|
|
0 |
0 |
0 |
|
1 |
|
|
|
x!0 |
|
|
|
|
||
Èòàê, yx |
xy |
= 1 ) yx |
= |
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
xy0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
39.8Дифференцирование обратных тригонометрических функций
Доказанная теорема о дифференцировании обратной функции позволяет легко получить формулы для вычисления производных от обратных тригонометрических функций.
134
Рассмотрим функцию y = arcsinx. Она определена и строго возрастает
на интервале ]-1; 1[. Она служит обратной для функции |
x |
= siny, опреде- |
||||||||||||||||||||||||||
ленной на интервале |
|
|
; |
|
|
. Следовательно (arcsin x) |
0 |
= |
1 |
= |
1 |
= |
||||||||||||||||
|
|
|
|
(sin y)y0 |
|
|||||||||||||||||||||||
1 |
= |
1 |
. |
2 |
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
cos y |
|
|||||||||
|
p |
1 sin2 y |
|
|
p |
1 x2 |
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Èòàê, (arcsin x)x = |
p |
1 |
|
|
|
8 |
x |
2 |
] |
1; +1[. |
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
x |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
Аналогично (arccos x)x = |
|
p |
1 |
|
|
x |
] 1; +1[. |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
2 |
8 |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 x |
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Функция y = arctgx определена на интервале ]-1; +1[ и служит обратной для функции y = tgx, определенной на интервале 2 ; 2 , значит
(arctgx)0 |
= |
|
|
1 |
|
|
= cos2 y = |
|
|
1 |
|
|
|
|
|
= |
|
1 |
|
|
: |
|||||||||||
|
|
|
0 |
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|||||||||||||||
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 + tg |
y |
|
|
|
1 + x |
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
(tgy)y |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
0 |
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Èòàê, (arctgx)x = |
|
|
|
8x 2 ] 1; +1[. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
1+x2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
Аналогично можно доказать, что (arcctgx)x = |
|
|
|
|
|
|
8x 2 ] 1; +1[. |
|||||||||||||||||||||||||
(1+x2) |
||||||||||||||||||||||||||||||||
Пример 122 Найти производную функции y = earctgp |
|
. |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
x |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Решение yx0 = earctgp |
|
x = earctgp |
|
|
1 |
|
2p1 |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
x |
x |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
1+x |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|
x |
. |
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
Пример 123 Найти производную функции y = arcsin x |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
arcctgx . |
. |
|
||||||||||
Решение y0 = |
arcsin x |
0 |
= p1 x2 arcctgx |
|
|
|
2 |
|
|
|
1+x2 |
|
||||||||||||||||||||
|
arcctgx x |
|
1 |
|
|
|
|
|
arcsin x |
1 |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
(arcctgx) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
39.9 Таблица производных
Теперь остается полученные формулы и правила дифференцирования записать в таблицу, которую необходимо выучить наизусть.
1. c'=0 |
|
= axa 1 |
|
|
|
|
(x > 0) |
||||||||||||
2. (xa)0 |
|
|
|
|
|||||||||||||||
3.(ax)0 |
= ax ln a (a > 0; a 6= 1) |
||||||||||||||||||
4.(ex)0 |
= ex |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
5.(ln x) |
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
= 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
0 |
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
6.(loga x) = |
|
|
|
|
(a > 0; a 6= 1) |
||||||||||||||
x ln |
a |
||||||||||||||||||
7. (sinx)' = cosx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
8.(cos x)x = sin x |
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
0 |
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
9. (tgx) |
= |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
cos2 x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
0 |
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
10. (ctgx) = |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
sin2 x |
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
11. (arcsin x) |
= |
|
p |
1 |
|
|
|
|
|
||||||||||
|
1 x |
2 |
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
12. (arccos x) |
= |
p |
1 |
|
|
||||||||||||||
1 x2 |
|
||||||||||||||||||
|
|
0 |
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|||||||||
13. (arctgx) |
= |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
0 |
1+x |
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|||||||||
14. (arcctgx) |
= |
|
|||||||||||||||||
1+x2 |
135