48. Працэсы дэмакратызацыи у бсср. Фармираванне шматпартыйнасци.

Пачатак прац. Дэмакратызацыи у Бел. быу пакладзены у стадз. 1989г.(з раш. Студз. Пленума ЦК КПСС, тут быу узят курс на дэмакратызацыю усих сфер грам. жыцця и палит. Инст-тау). Паслабляецца цэнзура. Працэс дэсталинизацыи сав. Грам-ва. Рэабилитацыя ворагау нар. (у к.1989г. рэабилитаваны 1-шы старшыня раб-сял урада Бел.-Жылунович). Усяго 130 тыс. чал. У сак.1989 праводз. Сваб дэмакр. Выбары нар дэпутатау. 4 сак.1990 выбары у вярх. Савет БССР. Пасля выбарау у маи 1990 сесия Вярх Сав. БССР выбрала старшыней Вярх. Сав. Дземянцея, Яго 1-шым намесникам Шушкевича, намесникам-Шаладонава. Пасля жнив. Путчу 1991 Дземянцей у адстауку. На Яго месца-Шушкевич. Яго у студз. 1994 адклик. З гэт пасады. Старшыня парл-та-М.Глеб. Рыхт нов Канст. БССР, рэфармав-не палит. С-мы, экан., усяго грам. ладу. Стаяла пробл. ликвид. Пасл. Аварыи на ЧАЭС. У адпаведнасці з рэформай палітычнай сістэмы у 1990 г. быў прыняты Закон СССР аб грамадскіх арганізацыях, згодна з якім насельніцтва атрымала правы на стварэнне суполак і таварыстваў, а таксама палітычных партый. Тэты закон спазніўся, бо у рэспубліцы раней пачалі ўзнікаць шматлікія нефармальныя аб'яднанні. У 1989 г. арганізацыйна аформіўся грамадска-палітычны рух -Народны фронт «Адраджэнне». Шматпартыйнасць -сведчанне дэмакратычнасці грамадства, рэалізаваных на справе правоў грамадзян на аб'яднанне і ўтварэнне роз­ных рухаў, саюзаў, палітычных партый. У СССР народ фактычна быў пазбаўлены такіх правоў яшчэ у пачатку 20-хгг., калі усе палітычныя партыі, акрамя Камуністычнай, былі забаронены. Таму фарміраванне новых партый

праходзіла на Беларусі вельмі цяжка і было немагчыма без пазбаўлення ўсеўладдзя Кампартыі. Партыйнае кіраўніцтва рэспублікі імкнулася захаваць свае прывілеяванае становішча, што праявілася у рашучым I супрацьдзеянні ўзнікненню любых палітычных партый. Пад уздзеяннем моцнага рабочага руху, які набыў формы заба-стовак, шматтысячных дэманстрацый і мітынгаў, дзе рабо-чыя выставілі поруч з эканамічнымі палітычныя патрабаванні, Вярхоўны Савет БССР 26 жніўня 1991 г. прыняў Закон « Аб дэпартызацыі органаў дзяржаўнай улады і кіравання, дзяржаўных прадпрыемстваў, устаноў, арганізацый і ўласцівасці КПБ» і пастанову «Аб часовым прыпьшенні дзейнасці КПБ — КПСС на тэрыторыі БССР» (у 1993 г. часовае прыпыненне было адменена). Пераход да шматпартыйнасці у рэспубліцы адбыўся у 1990 — 1994 гг. Узнік шэраг палітычных партый: Беларуская сацыял-дэмакратычная грамада (БСДГ), Аб'яднаная дэмакратычная партыя Беларусі (АДІІБ), Нацыянал-дэмакратыч-ная партыя Беларусі (НДПБ), Беларуская сялянская партыя і інш. Але гэтыя партыі былі нешматлікія. Вы­бары 1995 г. у Вярхоўны Савет рэспублікі садзейнічалі актывізацыі дзейнасці палітычных партый, пашырэнню іх колькасці. БНФ, які прадстаўляў у папярэднім складзе парламенцкую апазіцыю, на тэты раз не атрымаў ніводнага мандата. Яго месца заняла парламенцкая фракцыя, у якой аб'ядналіся прадстаўнікі некалькіх партый

49.Абвастрэнне эканамічнага і палітычнага крызіса ў ссср у іі пал. 80-х гг., асаблівасці яго праяўлення на Беларусі.

Наспяванне крыз.з’яў у экан. БССР пачалося пазней (1992) , чым у інш.сав.рэсп. (1989): падзенне тэпаў росту вытворч. і пагарш. яе асн.эканам. паказчыкаў (гэта азнач., што цэнтраліз. дзярж. эканом. вычарпала сябе, неабходна карэнныя ператварэнні у эканом.); шляхоў выхаду не было распрацавана(“зверху” – аміністрац. метад кіравання, “знізу” – самакіраванне на месцах. 1986 – 1990 – гэта 12-я 5-годка. На XXX з’ездзе КПБ прадугледжвал. выкарыстанне інтэнсіўных шляхоў разв. эканомікі (выкарыст. дасягненняў навукі і тэхн. – праграма “інтэнсіфікацыя”). Пераход ад цэнтралізав. каманднай сіст. да дэмакрат., заснаваны на эканамічн. метадах. Перавод галін народн. гаспадаркі на поўны гаспадарчы разлік і самафінансав. Праблемы эканам. ператварэнняў: нізкая якасць і надзейн. прадукцыі, неканкурэнтназдольнасць на міравым рынку. У ІІ пал. 80-х гг. – пач. пераарыентацыі з цяжкай прамысл. на выпуск тав. народн. спажыв. Эканам. станов. Бел. пагоршылася у сувязі з аварыяй на ЧЭС 26.04.1986. Бел. у параўн. з інш.рэсп.мела лепшыя паказчыкі гасп.развіцця. Многія тавары па сваёй якасці адпавяд. ці былі блізкімі сусв.узроўню (у 80-я гг. экспарт прадукц. БССР павяліч.) У 1985 прадукцыя 300 бел. прадпрыемств. была уцягнута у міжнар. гандаль (больш за 100 краін). Больш.частка накір. членам СЭУ, 10% - Афрыка, Азія, Лац.Амерыка; 20% - на развіт. капітал. краіны. Шмат спецыялістаў выязжала на дапамогу інш. краінам (Пн. Афрыка).