45. Эканамічная рэформа 60-х гг. У бсср I яе вышкі

Цэнтралізаваная планавая эканоміка скоўвала тэхн. прагрэс, не спрыяла росту творчай актыўнасці, параджала масавае ўтрыманства. У сувязі з гэтым была зроблена адна з самых рашучых у пасляваенныя гады спроб радыкальных змен у эканоміцы на аснове рэ­формы. Правядзенне яе пачалося у 1965 г., калі кіраўніком СССР стаў Л.І.Брэжнеў, а БССР П.М.Машэраў. Аўтарам рэформы з'яўляўся старшы-ня ўрада СССР А.М.Касыгін (яго намеснікам быў беларус К.Т.Мазураў).

Задачы рэформы: ліквідаваць недахопы сацыялістычнай эканомікі, уключыць у дзеянне гас-падарча-разліковыя і таварна-грашовыя механізмы, пашырыць гаспадарчую самастойнасць прадпрыем-стваў.

Асноўныя накірункі эканамічнай рэформы:

аднаўленне міністэрстваў замест саунаргасаў;

змяненне ўмоў планавання (скарачэнне планавых паказчыкаў, што даводзіліся да прадпрыемстваў, абавязковае узгадненне з прадпрыемствамі змяненняў у планах);

увядзенне трывалай платы за выкарыстоўваемыя прадпрыемствамі вытворчыя фонды;

фінансаванне прамысловага будаўніцтва праз крэдыт, а не шляхам выдачы незваротных датацый;

увядзенне элементаў рыначнай эканомікі, перавод прадпрыемстваў на гаспадарчы разлік;

стварэнне на прадпрыемствах фондаў матэрыяльнага стымулявання.

Распрацоўка і правядзенне у жыцце рэформы ажыццяўлялася зверху, таму ніякіх мясцовых асаблівасцей яна не прадугледжвала.

1.Уздым прамысловай вытворчасці у другой палове 60 -- пачатку 70-х гг.

2.Будаўніцтва 140 буйных прадпрыемстваў(Гродзенскі і Гомельскі хімкамбінаты, Магілеўскі камбінат сінтэтычнага валакна, Бабруйскі шынны камбінат, Мазырскі нафтаперапрацоўчы завод і інш.).

3.Выпуск новых прамысловых вырабаў: электронна-вылічальных машын, асабліва дакладных станкоў,прыбораў.

Нягледзячы на высокія паказчыкі колькаснага росту прамысловай вытворчасці, паралельна ішлі і ўзмацняліся негатыўныя з'явы, якія сведчылі, што экан. рэформа 1965 г. не дала жаданых вынікаў. Працягвалася адставанне тэмпаў навукова-тэхнічнага прагрэсу і ўкаранення у вытворчасць дасягненняў навукі і тэхнікі. Тэта стрымлівала пераход прамысло-васці з экстэнсіўнага на інтэнсіўны шлях развіцця. (Інтэнсіўных шлях, звязаны з ростам вытворчасці на аснове паляпшэння якасных паказчы-каў, перш за усе за кошт ўкаранення у вытворчасць дасягненняў навукі і тэхнікі і павелічэння прадукцыйнасці працы.)

46.Культура Беларусi у 40-80гг.XX ст.

Развiццё культуры Беларусi у першыя пасляваенныя гады праходзiла у складаных умовах.За гады вайны матэрыяльна-тэхнiчная база адукацыi,навукi i культуры была амаль поунасцю разбурана.Трэба было рамантаваць i будаваць нанава будынкi школ,школьнага абсталявання,падручнiкi.Ужо да 1950 г. колькасць школ у рэспублiцы перавысiла даваенную.Моцны адбiтак мела iснаваушая у той час iдэалогiя.Таму у 1946 ЦК патрабавау забяспечыць прынцып партыйнасцi.Ва умовах iснавання таталiтарнага рэжыму у жыццi грамадства укаранялiся класавая нецярпiмасць i падазронасць,культ Сталiна.У бел. лiт. працягвау iснаваць метад сацыялiстычнага рэалiзму.Забаранялася усё,што не упiсвалася у гэты метад.Так,напрыклад,у першым пасляваенным выданн збора Я. Купалы было забаронена друкаваць 160 творау,у якiх выказвалiся нацыянальна-вызваленчыя iдэi,а так сама пьесы К. Крапiвы, А Кучара ,раман «Млечны шлях» К. Чорнага i др. У лiтаратуры галоунай тэмай стала мiнулая вайна,гераiзм савецкiх людзей.Творы:раманы ”Глыбокая плынь” I. Шамякiна,”Мiнскi напрамак” i Мележа,”Велiкапомныя днi” М. Лынькова.Наступная тэма – думкi аб шчасцi жыцця у СССР.Паэты – П. Броука,П. Панчанка,П. Глебка, А. Куляшоу.Тэатральнае мастацтва.Акцеры:Глеб Глебау,Барыс Платонау,Стэфанiя Станюта.Пастаулены пьесы:Л. Маузона «Канстанцiн Заслонау»,опера А. Багатырова «Надзея Дурава».Выяуленчае мастацтва.Я. Зайцау “Абарона Брэсцкай крэпасцi у 1941”,”К. Заслонау”.В. Волкау “Мiнск.3 лiпеня 1941”.И. Ахрэмчык,А. Кроль.Архiтэктура.Скульптары Заiр Азгур,Андрэй Бембель.А. Глебау, С. Селiханау – Палац культуры Белсаупрофа.

Развiццё культуры у БССР у 2 пал. 50-х – пер. Пал. 60-х гг. ХХ ст. адбывалася пад уздзеяннем палiтыкi “адлiгi”. “курс ХХ зъезд”.Падвяргауся крытыцы метад сацыялiстычнага рэалiзму.У 1959 уведзена абавязковая 8-гадовая школьная адукацыя.Стваралiся працоуныя полiтэхнiчныя школы.,школы-iнтэрнаты.У пач. 60-х гг. – ПТУ.Белдзяржунiверсiтэт.Пiсьменнае насельнiцтва у 1959 – 99%.Узмацнiлiся адмоуныя моманты:абыякавасць да роднай мовы.Развiццё навукi было абумоулена разгортваннем НТР.Дзяржава выдзяляла многа сродкау на развiццё навукi.Акадэмiя навук Беларусi.Па некаторых напрамках распрацоукi атрымалi прызнанне не толькi у СССР,але i за мяжой.Павышэнне ролi лiтаратуры было звязана перш за усе,з праудзiвым адлюстраваннем ВАВ.Большасць пiсьменнiкау былi самi яе удзельнiкамi.Васiль Быкау – “Жураулiны крык”,”Альпiйская балада”,”Трэцяя ракета”.Я. Колас – “На ростанях”.Вядучы жанр – раман:I. Мележ “Людзi на балоце”,Я. Брыль “Птушкi i гнезды”,I. Навуменка “Сасна пры дарозе”,”Вецер у соснах”,”43-цi”,У. Караткевiч “”каласы пад сярпом тваiм”.Развiцце мастацтва было звязана з лiтаратурай.Камедыя А. Макаенка “Лявонiха на арбiце”,пьеса “Калючая ружа” Ю. Семенякi,опера А. Туранкова “Яснае свiтанне”.Шырокай папулярнастю карысталiся фiльмы кiнастудыi “Беларусьфiльм”,сярод якiх i “Несцерка”,”Зяленыя агнi”,”Мiколка-паравоз”,”Гадзiннiк спынiуся апоуначы”,”Дзяучынка шукае бацьку”.

Умовы развiцця культуры у 60-80-х гг. у БССР былi звязаны з перыядам “застою”.Абвiнавачваннi у парушэннi прынцыпу партыйнасцi,напрыклад,В. Быкау.У 1971 зроблены вывад,што у СССР узнiкла новая гiстарычная супольнасць – савецкi народ.Развiцце адукацыi было звязана з пераходам у 1977 да усеагульнай 10-гадовай сяр. Адукацыi – хуткi адукацыйны рост адукаванага насельнiцтва,асаблiва моладзi.У 1985 больш як у 3 разы павялич. колькасць навучэнцау ПТУ.Развiвалася сiстэма вышэйшай адукацыi – к 1985-33 вышэйшыя навуч. установы.Рзвiцце навукi было адлюстравана узнiкненнем новых распрацовак у фiзiчных,хiмiчных,бiялагiчных навуках,матэматыцы,радыёэлектронiкi,вылiчальнай тэхнiкi.Выпуск станкоу,асваенне космасу.П. Клiмук i У. Кавалёнак сталi летчыкамi-касманаутамi СССР.Кожны з iх здзейснiу па 3 палеты.Лiтаратура.Падзеi вайны разглядалiся у кантэксце мiнулага i сучаснага.Аповесць В. Быкава “Карьер”,А. Адамовiч “Хатынская аповесць”,дакументальная кнiга А. Адамовiча, Я. Брыля,У. Калеснiка “Я з вогненнай вескi”Рэвалюцыйная тэматыка.Аповесцi I. Шамякiна “Браняпоезд”,”Таварыш Ленiн”,”Лес мойго земляка”,апавяданне П. Броукi”Разам з камiсарам”,I. Шамякiн “Сэрца на далонi”,”Вазьму твой боль”.Гiстарычная тэматыка.Раман У. Караткевiча “Чорны замак Альшанскi”,”Хрыстос прызямлiуся у Гароднi”, аповесць “Дзiкае паляванне караля Стаха”.Мастацтва.У 1974 была удастоена Жзярж. Прэмii БССР камедыя К. Крапiвы “Брама неумiручасцi”.У бел. музыцы папулярнымi сталi опера Ю.Семенякi “Зорка Венера”i опера Д. Смольскага “Фр. Скарына”,балеты Я. Глебава “Альпiйская балада” i “Курган”.Кiнафiльмы “Руiны страляюць”,”Альпiйская балада”.Вядомы кiнарэжысер Вiктар Турава.Выяуленчае мастацтва.Карцiны прысвеч. вайне: “Пакаранне смерцю”,”Вiцебскiя вароты”,”Партызанская мадонна” М. Савiцкага,цыкл карцiн “Лiчбы на сэрцы”.Гiстарычная тэматыка – Г. Вашчанка,Л. Шчамялеу,У. Стальмашонак.Асаблiвае месца – А. Iсачоу i Марк Шагал,якiя атрымалi прызнанне на радзiме толькi пасля смерцi.Манументальнае мастацтва.Мемар. комплекс “Хатынь” i “курган Славы”,”Брэсцкая крэпасць-герой”(скульптары А. Глебау,С. Селiханау),помнiкi Я. Купалу i Я. Коласу у Мiнску,помнiк мацi-патрыетцы Н. Купрыянавай у г. Жодзiне i iнш.