4. Зараджэнне феадальных адносин. Сутнасць и рысы феадализма.

На Б. Амаль не было рабауладальніцтва, буйных гарадоу. Пераход адразу ад першабытна абўыннага ладу да феадалізму. Феад. аднос. – гэта адносіны заснаваныя на прыатнай уласнасці на зямлю і непоунай уласнасці на сялян. Уласнікі: князь, царква, дружына. Залежнасць сялян: асабістая(халоп, чэлядзь, смерд), эканамічная(закуп). Формы землеул.:

вотчынае(поунае), памеснае(передача у часовае карыстанне). Павіннасці сялян: аброк, грашовы аброк(чынш), паншчна.

У гісторыі вядомыя розныя шляхі станаўлення феадалізму - візантыйскі, італьянскі, французскі, скандинава - рускі і ўсходні.

У Зап. Еўропе пачынальна з 3в пачынаюць узнікаць варварскія дзярж-у ост-готаў, вест-готаў, франкаў, вадалов і інш. З усіх гэтых дзяржаў найболей доўгі час існавала дзярж-у франкаў. У 7-8вв у франкаў пачынаюць зараджацца феадальныя адносіны. Вялікае значэнне ў гэтым мела бенифициальная рэформа Карла Мартэна. Рыцарам перадаваліся на ўмовах нясення ваеннай службы ў карыстанне дзярж. землі(умоўнае землекарыстанне). З плынню часу стала фармавацца безумоўнае землеўладанне - феод. Асноўнымі рысамі новага общ-политич. ладу сталі: 1 канцэнтрацыя зямлі ў руках властв. класа феадалаў, 2 залежнасць сялян.(асноўнай формай феадальных адносін становіцца тры формы:паншчына, натуральны чынш, грашовы чынш), 3 натуральны характар гаспадаркі, 4 нізкі стан тэхнікі. Эканоміка ў перыяд феадалізму насіла ў асноўным аграрны характар. Першыя дзяржаўныя ўтварэнні.

Да сярэдзіны ІХ ст. на ўсёй тэрыторыі, заселенай ўсходнімі славянамі, пачалі фарміравацца раннефеадальныя княствы. У канцы ІХ ст. тут узнікла палітычнае ўтварэнне – Старажытнаруская дзяржава (Кіеўская Русь) з цэнтрам ў Кіеве. Землі крывічоў, дрыгавічоў, радзімічаў увайшлі ў склад Старажытнарускай дзяржавы. Кіеўская Русь з’яўлялася раннефеадальнай дзяржавай, на чале якой стаяў вялікі кіеўскі князь. У склад дзяржавы ўваходзілі асобныя землі на чале са сваімі князямі. Мясцовыя князі знаходзіліся ў васальнай залежнасці ад вялікага кіеўскага князя. Яны павінны былі з’яўляцца з дружынай па патрабаванні вялікага князя з мэтай ажыццяўлення ваенных паходаў. Падуладнае мясцовым князям насельніцтва плаціла даніну вялікаму кіеўскаму князю. У той жа час мясцовыя князі карысталіся амаль неабмежаванай уладай у сваіх княствах. Кіеўская Русь з’яўлялася спецыфічнай раннефеадальнай дзяржавай. Яна не была адзіным, цэнтралізаваным, маналітна злітым дзяржаўным утварэннем. Кіеўская Русь сфарміравалася як федэрацыя феадальных княстваў, кожная з якіх захоўвала адносную самастойнасць і самабытнасць. У землях драўлян, вяцічаў, крывічоў і радзімічаў дзейнічалі мясцовыя княжацкія дынастыі. Кіеўскую Русь можна назваць феадальнай федэратыўнай дзяржавай-манархіяй з моцнай ваеннай арганізацыяй, што дазваляла абараняць яе ад спакусаў суседніх дзяржаў і набегаў з боку ваяўнічых вандроўнікаў, рабіць заваявальныя паходы ў суседнія багатыя краіны і трымаць пэўны час у падпарадкаванні мясцовых князёў і баяр, схільных да сепаратызму. Эканамічныя і этнічныя сувязі ў гэтай дзяржаве наўрад ці можна лічыць трывалымі.

Полацкае і Тураўскае княствы – першыя раннефеадальныя дзяржавы-манархіі на тэрыторыі Беларусі

На тэрыторыі Беларусі склалася 2 раннефеадальныя княствы – Полацкае і Тураўскае, якія ўваходзілі ў склад Старажытнарускай дзяржавы. Геаграфічнае становішча Полацкага княства стварала спрыяльныя ўмовы для развіцця эканомікі, перш за ўсё гандлю, а таксама абумовіла значэнне княства як аднаго з ваенных фарпостаў Русі. У Полацку існавала мясцовая княжацкая дынастыя. Сярод полацкіх князёў найбольшую вядомасць набылі князі Брачыслаў і Усяслаў, якія правілі Полацкім княствам на працягу ХІ ст. У гэты час пашырылася тэрыторыя княства і яго палітычнае значэнне. Полацкія князі імкнуліся праводзіць незалежную ад Кіева палітку.

На Б. Амаль не было рабауладальніцтва, буйных гарадоу. Пераход адразу ад першабытна абўыннага ладу да феадалізму. Феад. аднос. – гэта адносіны заснаваныя на прыватнай уласнасці на зямлю і непоунай уласнасці на сялян. Уласнікі: князь, царква, дружына. Залежнасць сялян: асабістая(халоп, чэлядзь, смерд), эканамічная(закуп). Формы землеул.:

вотчынае(поунае), памеснае(передача у часовае карыстанне). Павіннасці сялян: аброк, грашовы аброк(чынш), паншчна. Кіеуская Русь(IX – XII стст.) – варагі прымушалі славян. народы плаціць дань. Тэр-паліт. абяднанні: северны саюз(полацк, новгород), южны саюз(Кіев). Рурык I ноугарадскі князь. 867 г. – кіеускія князья Аскольд і Дір, заваявалі Полацк і дрыгавічоу. 882 г. Алег – перапрыемнык Рурыка заваявау Кіеу і радзімічау. Святаслау – кіеускі князь да 972 г., потым правіу яго сын Яраполк, ен убіу свайго брата Алега. Уладзімір – ноугарад. кн. др . брат убіу Рагвалода і двух яго саноу, жаніуся на Рагнедзе, заваявау Кіеу. У яго было 6 дзяцей. Рагнеда спрабавала яго забіць, была ізгнана з Ізяславам у Полацк. Сын Ізяслава Усяслау 1001 – 1003гг. другі сын Брачыслау 1003 – 1044.Часы праулення Кіеск. кн. Яраслава у кіеск.русі феад. раздр. Усяслау Брачыслававіч (1044-1101) Полацк аддзяліуся ад кіеск кн 1066 – заваявау Ноугарад. Кіеускі Ізяслау Яраслававіч варвауся у Полацк, Мінск. Усяслава пасадзілі у турму. Ен быу Кіескім кн. але быу выгнаны Ізяславам у Полацк. Племяннік Із. Уладзімір Манамах напод. На Полацк. Усяслау памер – Полацк. Распауся на мінскае, друцкае, ізяслаускае, лагойскае, віцебскае кн. Тур. кн распалася – слуцкае, дубровіцкае кн, клецкі удзел. Брэсцкая зямля-гродн, навагр, ваукавысцкае пад уплывам галіцка-валынскага. Полацкае, Віцебскае, Орша пад уплывам Смаленска. Пад кіе.рус. засталіся Мазыр, лев. бер. Дняпра, рэчыца, рагачоу, брагін.