Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
Татар теле. Морфология.doc
Скачиваний:
20
Добавлен:
10.02.2015
Размер:
514.05 Кб
Скачать

Сыйфатныћ исемлђшње

  • Сыйфат сыйфатланмыштан башка кулланылганда исемлђшђ џђм сан, тартым, килеш белђн тљрлђнђ, ќљмлђдђ ия, хђбђр яки тђмамлык була.

Сыйфат

Исемлшкн сыйфат

Болар матур кешелр, ђйбђт èïòøëð.

Кœрше апаныž зур óëû áåëí уртанчы улы кайткан.

Болар матурлар, ђйбђтлђр: ирклп сœз кушалар, ни йтсž д, минуты белн эшлрг тырышалар.

(Ã.Èбраџимов)

Кайталмады šйг зур улым,

Сугышып œлде, бгърем, кœз нурым.

Уртанчысы, áëêè, èñíäåð,

Ќèë аћарäàí ìèžà èñäåð. (Ì.ëèë)

Болар янына књн курткалы, картузлы, књрер књзгђ утыз яшьлђр тирђсендђге бер кеше килеп туктады.

(Г.Ђпсђлђмов)

— Эшнећ беркайда да ќићеле юк аныћ, абзый, — диде књн курткалы. (Г.Ђпсђлђмов)

Исемлђшкђн сыйфатларга морфологик анализ ясау њрнђге

1. Авырулар — бђладђн, языклылар — языктан котылу турында уйлап юаналар иде. (Н.Фђттах)

2. Арттан килњчелђр дђ, алдагыларга якынлашып, шулай ук туктый башладылар. (Н.Фђттах)

3. Ханныћ якыннары шулай ук атларыннан тљштелђр. (Н.Фђттах)

4. — Башкалар укый, мин больницада ауныйм. (Г.Ђпсђлђмов)

5. Ниџаять, Мансур љс киемен салды, олылар бар да залга кереп китте. (Г.Ђпсђлђмов)

Языклылар– исемлђшкђн сыйфат, књплек санда, тартым белђн тљрлђнмђгђн, баш килештђ.

Алдагыларга – исемлђшкђн сыйфат, књплек санда, тартым белђн тљрлђнмђгђн, юнђлеш килешендђ.

Якыннары – исемлђшкђн сыйфат, књплек санда, III зат тартым белђн тљрлђнгђн, баш килештђ.

Башкалар — исемлђшкђн сыйфат, књплек санда, тартым белђн тљрлђнмђгђн, баш килештђ.

Олылар — исемлђшкђн сыйфат, књплек санда, тартым белђн тљрлђнмђгђн, баш килештђ.

Сыйфатларга морфологик-синтаксик анализ ясау њрнђге

Сыйфат

Ясалышы буенча

Đ𐝐ñå

Сыйфат-ланмышы

Исемлшкн

šìëä

берлек

êœïëåê

тартым белн

килеше

тамыр сыйфат

ясалма сыйфат

кушма сыйфат парлы сыйфат тезмђ сыйфат

гади äðä

артыклык äðñåíä

чагыштыру äðñåíä

кимлек äðñåíä

санда

òšðëíãí òšðëíìãí

баш килешт

иялек килешенд

юнђлеш килешенд

тљшем килешенд

чыгыш килешенд

урын-вакыт килешенд

аергыч

õáð

õë

1. Бер атнадан матур сабаклар, яшел яфраклар чыкты, й кšне аллы-гљлле кызыл чђ÷ђêëђр бšтен бакчама ямь бирде. (Г.ИбраŸимов)

2. Бите дђ тњгђрђк тњгел, ак та, озынчарак та, књзлђре дђ књк тљсле. (Г.Бђширов)

3. Урамнардагы, ишегалларындагы, басулардагы барлык кешелђр барысы да ќиргђ егылдылар. (Н.Фђттах)

4. Атлар ќигњле, капка ачык. (Ќ.Рђхимов)

5. Бу тљнге саяхђтнећ асылына тљшенђ алмады Батырша. (Ќ.Рђхимов)

6. Гњзђллђр гњзђле, газђллђр газђле Лђйлђнећ дђ багышы шулай моћлы булдымы икђн? (Ќ.Рђхимов)

7. Бљтен љс-башлары ап-ак булды. (Ш.Маннур)

8. Чыннан да, бер танк кызгылт-кара тљтенен љскђ суза башлаган иде. (Ш.Маннур)

Матур – сыйфат, тамыр сыйфат, гади дрд, сыйфатланìûшы сабаклар сœзе, šмлд аергыч.

Аллы-гљлле – сыйфат, парлы сыйфат, гади дрд, сыйфатланмышы чђчђклђр сœзе, šмлд аергыч.

Тњгђрђк – сыйфат, тамыр сыйфат, гади дђрђќђдђ, ќљмлђдђ хђбђр составында.

Ишегалларындагы – сыйфат, кушма сыйфат, гади дђрђќђдђ, сыйфатланмышы кешелђр сњзе, ќљмлђдђ аергыч.

Ќигњле — сыйфат, ясалма сыйфат, гади дђрђќђдђ, ќљмлђдђ хђбђр.

Тљнге — сыйфат, ясалма сыйфат, гади дђрђќђдђ, сыйфатланмышы сђяхђтнећ сњзе, ќљмлђдђ аергыч.

Гњзђллђр гњзђле — сыйфат, тезмђ сыйфат, артыклык дђрђќђсендђ, сыйфатланмышы Лђйлђнећ сњзе, ќљмлђдђ аергыч.

Ап-ак — сыйфат, тамыр сыйфат, артыклык дђрђќђсендђ, ќљмлђдђ хђбђр составында.

Кызгылт-кара — сыйфат, парлы сыйфат, кимлек дђрђќђсендђ, сыйфатланмышы тљтенен сњзе, ќљмлђдђ аергыч.