- •Ялгызлык исемнђр
- •Исемнђрнећ ясалыш ягыннан тљрлђре
- •Исемнећ сан белђн тљрлђнеше
- •Исемнђрнећ тартым белђн тљрлђнеше
- •Тартымлы исемнђрнећ килеш белђн тљрлђнеше
- •Áаш êилештђге исемнећ мђгънђлђре
- •Иялек килешендђге исем
- •Юнђлеш килешендђге исемнећ мђгънђлђре
- •Тšшем килешендђге исем
- •Чыгыш килешендђге исемнећ мђгънђлђре
- •Урын-вакыт килешендђге исемнећ мђгънђлђре
- •Исемнђргђ морфологик анализ ясау њрнђге
- •Исемнђргђ морфологик-синтаксик анализ ясау њрнђге
- •Синоним исемнђр
- •Антоним исемнђр
- •Антоним ярдђмче исемнђр
- •Сыйфатларныћ ясалыш буенча тљрлђре
- •Сыйфат дђрђќђлђре
- •Синоним џђм антоним сыйфатлар
- •Сыйфатларга морфологик анализ ясау њрнђге
- •Сыйфатныћ исемлђшње
- •Исемлђшкђн сыйфатларга морфологик анализ ясау њрнђге
- •Сыйфатларга морфологик-синтаксик анализ ясау њрнђге
- •Исемлђшкђн сыйфатларга морфологик-синтаксик анализ ясау њрнђге
- •Саннар язуда цифр џђм сњз белђн белдерелђ
- •Саннарныћ тљзелеше
- •Сан тљркемчђлђре
- •Микъдар саны
- •Òђртип саны
- •Áњлем саны
- •×Ама саны
- •Ќыю саны
- •Саннарга морфологик анализ ясау њрнђге
- •Саннарга морфологик-синтаксик анализ ясау њрнђге
- •Саннарныћ исемлђшње
- •Исемлђшкђн саннарга морфологик анализ ясау њрнђге
- •Исемлђшкђн саннарга морфологик-синтаксик анализ ясау њрнђге
- •Рђвешнећ ясалышы
- •Рђвеш тљркемчђлђре
- •Рђвеш тљркемчђлђре
- •Рђвешлђргђ морфологик анализ ясау њрнђге
- •Рђвешлђргђ морфологик-синтаксик анализ ясау њрнђге
- •Синоним рђвешлђр
- •Антоним рђвешлђр
- •Алмашлык тљркемчђлђре
- •Зат алмашлыклары
- •Тартым алмашлыклары
- •Књрсђтњ алмашлыклары
- •Сорау алмашлыклары
- •Билгелђњ алмашлыклары
- •Билгесезлек алмашлыклары
- •Юклык алмашлыклары
- •Зат яки предметларны гомумилђштереп (ќыеп) бирњче билгелђњ алмашлыклары
- •Зат яки предметларны аерым-аерым белдерњче билгелђњ алмашлыклары
- •Билгесезлек алмашлыклары урынында йљрњче тезмђлђр џђм саннар
- •Алмашлыкларга морфологик анализ ясау њрнђге
- •Алмашлыкларга морфологик-синтаксик анализ ясау њрнђге
- •Синоним алмашлыклар
- •Антоним алмашлыклар
- •Фигыль тљркемчђлђре
- •Фигыль тљркемчђлђре
- •Фигыльнећ барлык, юклык формалары Алар эøíå, õëíå œòëœå ÿêè œòëìвен белдерђ
- •Фигыль юнђлешлђре
- •Затланышлы фигыльлђр
- •Затланышлы фигыльлђр
- •Хикђя фигыль
Тšшем килешендђге исем
Тљшем килешендђге исем -ны, -не, -н кушымчалары ярдђмендђ ясала; эш яки хђлнећ туры объектын белдерђ, ќљмлђдђ тђмамлык була.
Тљшем килеше кушымчасы исемне фигыльгђ генђ бђйли.
1. Малайлар талашны, сугышны бšтенлй оныттылар. (Г.Ибраџимов)
2. Ник, Мокамай, со син тормышыћны
Чабатадай матур œрмђде?! (.Такташ)
3. Ñљìáåë áó сњзлђрне шундый ышанып йт. (Г.Бширов)
4. Газинур сњгышчыларны Ÿаман алга ашыктырды. (Г.псђлђмов)
5. Ý÷ðã äèï, åãåò
Чокырга иел
Џì êèïêí иренен
Чишмг тидер. (М.ђлил)
6. Габдулла бу кызык тамашаны карап туярга šлгермде. (. Фйзи)
7. Габдулла скрипканы алып кœкрген куйды, сызгычны кыллар šстен салды. (. Ôéçè)
8. Сгъди абзый Габдулланы йорт эшлрендге сђлђтен, аны шактый ућганлыгын êœðåï áèê êèííäå. (. Ôéçè)
9. Тора-бара авылда чыккан Ÿрбер тапкыр сњзне, ќырны, такмакны Габдуллага сылтый башладылар. (. Фйзи)
10. Øóë кљннђрне хзер кичер Слим,
Бер шик борчый аны йљрђген. (Ñ.Õђким)
11. Узган кšзд яшь алмагачларны
Òšïëäåëð, èðã êœìäåëð. (Ñ.Õêèì)
Чыгыш килешендђге исемнећ мђгънђлђре
Чыгыш килешендђге исем -дан, -дђн, -тан, -тђн, -нан, -нђн, -ннан, -ннђн кушымчалары ярдђмендђ ясала џђм:
I. Эш яки хђлнећ башлану, чыгу урынын белдерђ: |
šìëä |
Тыкрыктагы бормалы сукмактан чуп-чуар казлар тљркеме килеп чыкты. (Г.Бђширов) Бакчадагы њлђннђрдђн, чђчђклђрдђн тљнге тђмле, лђкин юеш хуш ис књтђрелђ башлады. (Г.Ибраџимов) |
уðûí õëå тмамлык |
II. Эш яки хђлнећ вакытын белдерђ: Êè÷òí башланган ягыр туктамады. (Г.Ибраџимов) |
вàêûò õëå |
III. Эш яки хђлнећ кыек объектын белдерђ: Айтуган карт, чал башын селки-селки, Нфисне башыннан ñšéäå. (Ã.Áђширов) Књннђн, агачтан, резиннан миа аяк ясадылар. (Г.Ибраџимов) |
тмамлык |
IV. Чагыштыру объектын белдерђ: Бœгенге кšн кичђгесеннђн матур; кече малай абыйларыннан уганрак булган. |
тмамлык |
V. Эш яки хђлнећ сђбђбен белдерђ: Кызый куанычыннан î÷ûï êèò ÿçäû. (Ã.Áђширов) Ачуымнан нрс йтерг д белмдем. (Г.Ибраџимов) Î÷ó рђхђтеннђн хтта йšрге кысылып кил, кœзлре йомыла. (Г.Бђширов) |
сáï õëå |
Урын-вакыт килешендђге исемнећ мђгънђлђре
Урын-вакыт килешендђге исем -да, -дђ, -та, -тђ, -нда, -ндђ кушымчалары ярдђмендђ ясала џђм:
|
šìëä |
I. Эш яки хђлнећ урынын белдерђ: |
|
Ике улым кире кайтмады, Êåøíï éšðè кырда атлары (М.ђлил) Идарђдђ беркем д юк иде. (А.Гыйлђќев) Еракта, дићгез ярында колга тора, колга башында кызыл яулык ќилферди. (М.Хђбибуллин) — Тимер Капкада минем тарханым утыра. (М.Хђбибуллин) |
óðûí õëå |
II. Эш яки хђлнећ вакытын белдерђ: Юл кœрст адашканга Имн кышкы бураннарда. (Ì.ëèë) Сугыш вакытында Лђйлђ њзе дђ ире белђн кайсыдыр илдђ торган. (Ђ.Еники) |
вакыт хле |
III. Эш яки хђлнећ кыек объектын белдерђ: Карлыганда «С» витамины кœп була. Нђфисђдђ кызыклы китап бар. |
тмамлык |
Урын-вакыт килешендђге исемнђргђ -гы, -ге, -кы, -ке кушымчалары ялганып, урын яки вакыт буенча билге белдерђ торган нисби сыйфатлар ясала:
1. Агыйдел аръягындагы Урал тармаклары артыннан кызарып ай калыкты. (Г.Ибраџимов)
2. — Син иптђшкђем, болганчык бер замандагы нахакка сљрелгђн ирлђр урынына килеп утырдыћ. (Ђ.Еники)
3. Šéíå, êåëòíå, таудагы ташны да šм белн ташыдык. (Г.Ибраџимов)
4. Књктђге салынкы соры болытлар, кемгдер юл ачкандай, икег аерылдылар. (.Еники)
5. Íôèñíå êóëû кесђсендђге конвертка сузылды. (Г.Бширов)
6. Кечкенђ бњлмђнећ бер почмагындагы идђндђ аћа да урын табылды. (Ш.Маннур)
7. Алар берсе дђ аныћ эзлђнњчђн књћелендђге чын хислђрне уята алмадылар. (Ш.Маннур)