×Ама саны

• Чама саны ђйберлђрнећ якынча исђбен белдерђ.

Тšркемчсе	Соравы	Кушымчасы	Кайсы кискне ачыклый	šìëä
Чама саны	íè÷ëï? кœïìå?	-ëàï, -ëï -нарча, -íð÷ -лаган, -ëãí -ларда, -ëðä -нарда, -íðä	исемне фигыльне	аергыч õë õáð

• Тљрле саннардан тљзелгђн парлы саннар да чама саны итеп карала.

1. Яныбыздан унлап кеше œтеп китте. (Г.€псђлђмов)

2. Унбиш-егерме минут вакыт узды. (Г.Кутуй)

3. Сђгать уннарда килеп чыгарга вгъд биреп китеп барды.

4. Љч-дњрт бœре утырганнар каршы утка,

Тырышып-тырышып пешермкт алар ботка. (Г.Тукай)

5. Сђгать љчлђрдђ кœрешербез.

6. ШаŸбазныž башы šчен мећнђрчђ алтыннар вгъд кылынган икн.

(Ã.Èбраџимов)

7. Аныž кœз аллары караžгыланды, башы йлнде. Ике-љч минуттан артык тœз алмады. (Ф.Яруллин)

8. Њргђ таба, ђкрен генђ кыймылдап, унлап-унбишлђп каек килђ иде.

(Н.Фђттах)

9. Књп булса, аћа утыз биш-кырык яшьлђр чамасы булыр.

(Н. Фђттах)

Ќыю саны

• Ќыю санына предметлык тљшенчђсе хас.

• Ќыю саныныћ саналмышы булмый.

• Ул ќљмлђдђ мљстђкыйль рђвештђ (исемнђн башка) яки хђбђр белђн кулланыла.

Тšркемчсе	Соравы	Кушымчасы	Кайсы кискне ачыклый	šìëä
ûþ ñàíû	íè÷œ?	-àó, -œ	мšсткыйль кулланыла, фигыльне ачыклый	èÿ õáð õë

1. Безнеž авылда Наиллр ген д ќидђњ. (Í.Ê.)

2. Йортка башта бер кеше кереп китте, соžрак тагын икђњ килде.

3. Бер кыз бала ыр чыгарган,

Багышлап нисен.

Икђњ берг ырлыйк диеп,

Šйрткн энесен. (Г.Зђйнашева)

4. Áåç икђњ мктпк бардык.

5. Рšстм кœзлрен йомды Ÿм, сузып-сузып, берђњ, икђњ, љчђњ дип санарга тотынды. (Г.Кутуй)

6. Эшне алып баручылар икђњ: берсе Трапезников — тљп оста, икенчесе — Шакир Сираев — тљп останыћ ярдђмчесе. (Г.Ђпсђлђмов)

7. — Кызганыч. Љчђњ бергђ сљйлђшкђндђ ђйбђтрђк буласы иде. (М.Юхма)

Саннарга морфологик анализ ясау њрнђге

Ñàí	Ясалышы буенча	Тšркемчсе	Саналмышы	Исемлшкн
				берлек	êœïëåê	тартым белн	килеше
							баш килешт
	тамыр ñàí	микъдар ñàíû					иялек килешенд
	ясалма ñàí	тђртип ñàíû		санда		òšðëíãí	юнђлеш килешенд
	кушма ñàí	бњлем ñàíû				òšðëíìãí	тљшем килешенд
	парлы ñàí тезмђ ñàí	чама ñàíû ќыю ñàíû					чыгыш килешенд урын-вакыт килешенд

1. Тиешле бурычны дњрт кљндђ њзем илтеп тњлђрмен, диде.

2. Тотыш углан беренче адымыннан ук ялгыш ќибђрде.

3. Моннан унтугыз ел элек мин берни аћламыйдырыем. (Н.Фђттах)

4. Иртђгђдђн љч йљз центнер солы орлыгы язганнар. (А.Гыйлђќев)

5. Унлап ир-ат каяндыр караћгыдан килеп чыктылар.

6. Озатучы аларга бер-ике сњз белђн генђ аћлатып бирде. (Н.Фђттах)

7. Берсе артыннан берсе икешђр, љчђр, дњртђр булып керђ торалар, књчтђнђч алып чыга торалар. (Г.Бђширов)

8. Кђнсђлђрдђн без икђњ чыктык. (А.Гыйлђќев)

9. Менђ љченче ..., бишенче, алтынчы дђрес тђ њтеп китте. (Ђ.Еники)

10. Уракка тљшкђн кљнне, ић элек агроном килеп суктырды – анда йљз утыз бишђр пот чыкты. Бераздан њзлђре сугып карадылар — йљз кырыгар пот булды. (Г.Бђширов)

Дњрт – сан, тамыр сан, микъдар саны, саналмышы кљндђ сњзе.

Беренче – сан, тамыр сан, тђртип саны, саналмышы адымыннан сњзе.

Унтугыз – сан, кушма сан, микъдар саны, саналмышы ел сњзе.

Љч йљз – сан, тезмђ сан, микъдар саны, саналмышы центнер сњзе.

Унлап – сан, тамыр сан, чама саны, саналмышы ир-ат сњзе.

Бер-ике – сан, парлы сан, чама саны, саналмышы сњз сњзе.

Икешђр – сан, тамыр сан, бњлем саны.

Икђњ – сан, тамыр сан, ќыю саны.

Алтынчы — сан, тамыр сан, тђртип саны, саналмышы дђрес сњзе.

Йљз утыз бишђр — сан, тезмђ сан, бњлем саны, саналмышы пот сњзе.