Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
Татар теле. Морфология.doc
Скачиваний:
20
Добавлен:
10.02.2015
Размер:
514.05 Кб
Скачать

Рђвеш тљркемчђлђре

  • Хђл рђвешлђре эш яки хђлнећ урынын, вакытын, сђбђбен, максатын белдерђ.

Вакыт рђвешлђре:

былтыр, кичђ, бњген, элек, кышын, кљзен, башта, књптђн, тиздђн, хђзер, соћ, бераздан, аннары, яћа гына џ.б.

кайчан?

Иртђгђ иртнге пароход белн китрбез. (Ф.€мирхан)

Бњген монда калам, иртђгђ барсам барырмын, дидем. (Г.Ибраџимов)

Смигулла абзый яћадан чй-шикр мсьлсе белн шšгыльлн башлады. (Ô.€мирхан)

Àëàð хђзер ара-тир ген сœз алышалар иде. (À.Ðасих)

Бераздан Хлвфрœшне за мйданына китерделр. (К.Насыйри)

Урын рђвешлђре:

еракта, ары, бире, югарыда, тњбђндђ, якында џ.б.

кайда?

Берзаман югарыдан йгн урын šстен дšбердп тегермн ташы килеп тšште. (Ђкият)

— Килегез бирегђ, биредђ, књрђсезме, шоссе юллары. (И.Гази)

Сђбђп, максат рђвешлђре:

кирђккђ, бушка, кирђкмђскђ, юкка, юри џ.б.

нигђ?

ни љчен?

— Син œзеž килгн авыруларны юкка Дœлтшинга ибрсеž. (Ì.Ìђџдиев)

Юкка гына Казанда укып кайтмагансыž икн. (Т.Мићнуллин)

Рђвешлђргђ морфологик анализ ясау њрнђге

Аâåø

Ясалышы буенча

Мгънсе буенча

Ачыклаган сœз тšркеме

билге рвешлре

õë ðâåøëðå

тамыр рђвеш

сыйфатлау ðâåøå

вакыт ðâåøå

ясалма ðâåø

књлђм-чама ðâåøå

урын ðâåøå

фигыль

кушма ðâåø

охшату-чагыштыру

сђбђп-максат

сыйфат

парлы ðâåø

ðâåøå

ðâåøå

ðâåø

тезмђ ðâåø

1. Электђгечђ, иртђнге сђгать дњрттђ урыныннан сикереп тора иде. (М.Мђџдиев)

2. Ќир йљзендђ сулар бертуктаусыз агалар да агалар. (Н.Фђттах)

3. Тљрле якта сабаннар челтери, ара-тирђ атлар пошкырып куя. (Г.Бђширов)

4. Без юкка суган сатып йљргђндђ, ул менђ дигђн кипкђннђрен бер кђлђпњш тутырып та љлгергђн. (Г.Ибраџимов)

5. Байтак баргач, атларын салмак адымга куеп, бераз хђл алдылар. (Р.Батулла)

Электђгечђ — рђвеш, ясалма рђвеш, охшату-чагыштыру рђвеше, ачыклаган сњзе сикереп тора иде фигыле.

Бертуктаусыз — рђвеш, кушма рђвеш, сыйфатлау рђвеше, ачыклаган сњзе агалар да агалар фигыле.

Ара-тирђ — рђвеш, парлы рђвеш, вакыт рђвеше, ачыклаган сњзе пошкырып куя фигыле.

Юкка — рђвеш, ясалма рђвеш, сђбђп-максат рђвеше, ачыклаган сњзе йљргђндђ фигыле.

Байтак — рђвеш, тамыр рђвеш, књлђм-чама рђвеше, ачыклаган сњзе баргач фигыле.

Салмак — рђвеш, тамыр рђвеш, сыйфатлау рђвеше, ачыклаган сњзе адымга исеме.

Бераз — рђвеш, кушма рђвеш, књлђм-чама рђвеше, ачыклаган сњзе хђл алдылар фигыле.

Рђвешлђргђ морфологик-синтаксик анализ ясау њрнђге

Аâåø

Ясалышы буенча

Мгънсе буенча

Ачыклаган сœз

тšркеме

šìëä

билге рвешлре

õë ðâåøëðå

тамыр ðâåø

сыйфатлау ðâåøå

вакыт ðâåøå

ясалма ðâåø

књлђм-чама ðâåøå

урын ðâåøå

фигыль

õë

кушма ðâåø

охшату-чагыштыру

сђбђп-максат

сыйфат

õáð

парлы ðâåø

ðâåøå

ðâåøå

ðâåø

аергыч

тезмђ ðâåø

1. Тšн караžгылана бара, болытлар куера, кšзге вак яžгыр акрын, ëêèí туктаусыз ñèáëè èäå. (Ã.ÈáðàŸèìîâ)

2. Яћгыр тљнозын дљбер-шатыр килеп яуды. (Т. Мићнуллин)

3. Ђледђн-ђле караћгыдан каравылчы-књзђтчелђр килеп чыкты. (Н. Фђттах)

4. Кљмештђй ак бђс белђн уралган нђфис каеннар. (Г.Ђпсђлђмов)

5. Лђкин юкка баш ваттылар. (М.Мђџдиев)

6. Муса аны башкачарак кыяфђттђ књргђн иде шикелле бит. (Ш.Маннур)

7. Яћа чыгып килђ торган кояштай, Ђминђ кайтып керде (Ш.Маннур).

Акрын — рвеш, тамыр рвеш, сыйфатлау рвеше, фигыль белн белдерелгн хбрне ачыклаган, šмлд хл.

Туктаусызрвеш, ясалма рвеш, сыйфатлау рвеше, фигыль белн белдерелгн хбрне ачыклаган, šмлд хл.

Тљнозын – рђвеш, кушма рђвеш, књлђм-чама рђвеше, фигыль белђн белдерелгђн хђбђрне ачыклаган, ќљмлђдђ хђл.

Ђледђн-ђле – рђвеш, парлы рђвеш, сыйфатлау рђвеше, фигыль белђн белдерелгђн хђбђрне ачыклаган, ќљмлђдђ хђл.

Кљмештђй – рђвеш, ясалма рђвеш, охшату-чагыштыру рђвеше, исем белђн белдерелгђн тђмамлыкны ачыклаган, ќљмлђдђ аергыч.

Юкка – рђвеш, ясалма рђвеш, сђбђп-максат рђвеше, фигыль белђн белдерелгђн хђбђрне ачыклаган, ќљмлђдђ хђл.

Башкачарак — рђвеш, ясалма рђвеш, сыйфатлау рђвеше, кыяфђттђ сњзен ачыклаган, ќљмлђдђ аергыч.

Кояштай — рђвеш, ясалма рђвеш, охшату-чагыштыру рђвеше, фигыль белђн белдерелгђн хђбђрне ачыклаган, ќљмлђдђ хђл.