Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
Татар теле. Морфология.doc
Скачиваний:
20
Добавлен:
10.02.2015
Размер:
514.05 Кб
Скачать

Рђвешнећ ясалышы

Тамыр рђвешлђр

аз, бик, гаять, еш, кœп, сирк, соž, тиз, шактый, шп, ле, элек

Ìåí хђзер дђ аныž кабере šстенд бер бйлм ччк ята.

(À.Øамов)

Срвр минем кœзлрем туры карый. (Ê.Òинчурин)

Óë элек œзенеž сламтлеге турында зарланмый иде.

(Ã.ÈáðàŸèìоâ)

Ясалма рђвешлђр

Рђвеш ясагыч кушымчалар:

-ча, -чђ, -лай, -лђй, -лата, -лђтђ

-дай, -дђй, -тай, -тђй, -лап, -лђп -ын, -ен

Алыгыз, сезнећчђ булды. (Ò.Ìићнуллин)

— Колчакка бирдек џђм азлап кына да бирмђдек, књплђп бирдек.

(Ш.Камал)

Парлы рђвешлђр

Ике тамырдан (сњздђн) ясалалар, сызыкча аша язылалар:

ачыктан-ачык, тšркем-тšркем, элек-электн, тора-бара

Мосафирлар ашык-пошык атка чыгып утырыштылар.

(Ô.€мирхан)

Ул урамнан тиз-тиз бара иде. (И.Гази)

Кушма рђвешлђр

Ике тамырны (сњзне) кушып ясалалар: берсœзсез, кšнозын, бервакыт, бераз, берзаман, бертуктамый, быел, бœген

Àžà бераз хлв кисеп бирде. (Ê.Íасыйри)

Бервакыт чабып барган куянга атып ибрдем. (€êèÿò)

Бњген дле янадыр кœк

Без кабызган учаклар. (Г.Кутуй)

Тезмђ рђвешлђр

Ике яки берничђ тамырдан (сњздђн) тезелеп ясалалар:

чын кœžелдн, лл ниг бер, ул арада, шул арада, кšннрдн беркšнне, тиз арада

Кљннђрнећ берсендђ кияœнеž ата-аналары млеск чакырылдылар. (Ô.€мирхан)

Рђвеш тљркемчђлђре

  • Билге рђвешлђре эшнећ, хђлнећ, билгенећ сыйфатын, књлђмен, микъдарын, њтђлњ рђвешен белдерђлђр.

Сыйфатлау рђвешлђре:

ђкрен, салмак, тиз, тын, кинђт, ачыктан-ачык, кызу, тегелђй, болай

Вакыт áèê ђкрен œòòå. (Ã.€псђлђмов)

èëëð, èëëð, ñåç èòåç —

Сез иссез нинди тиз! (Ì.ђлил)

Àëàð àíû терелй пленга алмакчылар. (Ã.€псђлђмов)

Ќир љстенђ чњгђлђгђн килеш, кулындагы туфракны бер болай, бер тегелђй китереп, бњреге белђн кићђшергђ тотынды. (Г.Бђширов)

Књлђм-чама рђвешлђре:

књп, аз, байтак, шактый, кљн-тљн, вакыт-вакыт, сирђк-мирђк, еш-еш, озак, искиткеч

Áœëêíå бик књп алгансыž (К.Тинчурин)

Àëàð áèê аз ашыйлар Ÿм бик аз ý÷ëð. (Ê.Íасыйри)

Ул Ардуановны ега алмады, лкин ќитђрлек азаплады. (Ã.Àхунов)

Бу сорау аныž башыннан бик озак чыкмады. (К.Насыйри)

Охшату-чагыштыру рђвешлђре:

олыларча, кешечђ, њзенчђ, алтындай, кљндђй, яшьлђрчђ, сљлектђй, кљзгедђй, ќырдай

Ике аягын хђрбилђрчђ куйды. (Г.Бђширов)

Телеграммалар ташучы Лалнеž тавышындагы сабыйларча тœземсезлекне сизде. (Ã.Ђпсђлђмов)

Ирлђрчђ каты итеп кул кысыштылар. (Ã.Àхунов)

Кљмештђй ак бс белн уралган нфис каеннар. (Ã.€псђлђмов)

Нурисламов балаларча елмаеп куйды. (Г.Ахунов)

Солдат ќил очыргандай юкка чыкты. (Г.€псђлђмов)

Доцентныž бармаклары агачтай катыланды. (Ì.Ìђџдиев)