- •Ялгызлык исемнђр
- •Исемнђрнећ ясалыш ягыннан тљрлђре
- •Исемнећ сан белђн тљрлђнеше
- •Исемнђрнећ тартым белђн тљрлђнеше
- •Тартымлы исемнђрнећ килеш белђн тљрлђнеше
- •Áаш êилештђге исемнећ мђгънђлђре
- •Иялек килешендђге исем
- •Юнђлеш килешендђге исемнећ мђгънђлђре
- •Тšшем килешендђге исем
- •Чыгыш килешендђге исемнећ мђгънђлђре
- •Урын-вакыт килешендђге исемнећ мђгънђлђре
- •Исемнђргђ морфологик анализ ясау њрнђге
- •Исемнђргђ морфологик-синтаксик анализ ясау њрнђге
- •Синоним исемнђр
- •Антоним исемнђр
- •Антоним ярдђмче исемнђр
- •Сыйфатларныћ ясалыш буенча тљрлђре
- •Сыйфат дђрђќђлђре
- •Синоним џђм антоним сыйфатлар
- •Сыйфатларга морфологик анализ ясау њрнђге
- •Сыйфатныћ исемлђшње
- •Исемлђшкђн сыйфатларга морфологик анализ ясау њрнђге
- •Сыйфатларга морфологик-синтаксик анализ ясау њрнђге
- •Исемлђшкђн сыйфатларга морфологик-синтаксик анализ ясау њрнђге
- •Саннар язуда цифр џђм сњз белђн белдерелђ
- •Саннарныћ тљзелеше
- •Сан тљркемчђлђре
- •Микъдар саны
- •Òђртип саны
- •Áњлем саны
- •×Ама саны
- •Ќыю саны
- •Саннарга морфологик анализ ясау њрнђге
- •Саннарга морфологик-синтаксик анализ ясау њрнђге
- •Саннарныћ исемлђшње
- •Исемлђшкђн саннарга морфологик анализ ясау њрнђге
- •Исемлђшкђн саннарга морфологик-синтаксик анализ ясау њрнђге
- •Рђвешнећ ясалышы
- •Рђвеш тљркемчђлђре
- •Рђвеш тљркемчђлђре
- •Рђвешлђргђ морфологик анализ ясау њрнђге
- •Рђвешлђргђ морфологик-синтаксик анализ ясау њрнђге
- •Синоним рђвешлђр
- •Антоним рђвешлђр
- •Алмашлык тљркемчђлђре
- •Зат алмашлыклары
- •Тартым алмашлыклары
- •Књрсђтњ алмашлыклары
- •Сорау алмашлыклары
- •Билгелђњ алмашлыклары
- •Билгесезлек алмашлыклары
- •Юклык алмашлыклары
- •Зат яки предметларны гомумилђштереп (ќыеп) бирњче билгелђњ алмашлыклары
- •Зат яки предметларны аерым-аерым белдерњче билгелђњ алмашлыклары
- •Билгесезлек алмашлыклары урынында йљрњче тезмђлђр џђм саннар
- •Алмашлыкларга морфологик анализ ясау њрнђге
- •Алмашлыкларга морфологик-синтаксик анализ ясау њрнђге
- •Синоним алмашлыклар
- •Антоним алмашлыклар
- •Фигыль тљркемчђлђре
- •Фигыль тљркемчђлђре
- •Фигыльнећ барлык, юклык формалары Алар эøíå, õëíå œòëœå ÿêè œòëìвен белдерђ
- •Фигыль юнђлешлђре
- •Затланышлы фигыльлђр
- •Затланышлы фигыльлђр
- •Хикђя фигыль
Áаш êилештђге исемнећ мђгънђлђре
Баш килештђге исем ќљмлђдђ ия, тђмамлык, аергыч, хђбђр, эндђш сњз була ала, бђйлеклђр белђн кулланыла.
Эндђш сњз ќљмлђ кисђге итеп каралмый.
|
Ия |
Гариф áåëí Муса кеслрен кармаштыра башладылар. (Ш.Камал) ûëû яћгырлар ÿóäû, ÿêòû êîÿø карады. (Г.Ибраџимов) Шђмсетдин тарткалашып тормады. (Г.Бђширов) Дошманны уты тагын да кšчя. (Г.псђлђмов) |
|
Тђмамлык |
Шул вакытта мин кулыма китап àëàì. Аны изге схифлрен актарам. (Г.Тукай) Кšшел тирсенд мш килеп бодай œë÷èëð èäå. (Ã.Áђширов) |
|
Аергыч |
Завод тавына тиклем шп кен бардык. (А.Гыйлђќев) Кунак êûç Ÿàìàí äà éšçåí êœðñòìè èäå ëå. (Ã.Áђширов) |
|
Хђбђр |
— Берсе озын гына буйлы кара егет. (Ђ.Еники) Њги ана яфрагы, ут чђчђге, тузганак, сукыр кычыткан — шифалы њлђннђр. |
|
Эндђш сњз |
— Êåøå òœãåë, óò ñèí, Гљлђндђм. (Í.Èхсанова) — Солтан, сине якташ килгн, тор. (Г.Ибраџимов) — Ñèí, Књгђрчен, áåëì, êœðãíñå, Салма мине сагыш утына. (М.ђлил) |
Иялек килешендђге исем
Иялек килешендђге исем ќљмлђдђ аергыч џђм тђмамлык була.
Иялек килешендђге исем -ныћ, -нећ кушымчалары ярдђмендђ ясала, икенче бер исемне яки исем урынында килгђн кисђкне ачыклап килђ, ачыкланган исем тартым белђн тљрлђнгђн була.
1. Наташаныћ сипкелле бите, çãðñó књзлђре куанычтан балкыйлар иде.
(Ã.Áђширов)
2. Ак каенга асылып менгн кебек,
Мин тормышта Ÿаман яктыга,
Югарыга табан юл алдым,
Ìåíãí ñàåí, ќирнећ матурлыгын,
Яктылыгын êœáðê êœðђëäåì. (.Òакташ)
3. Ђткђйнећ вафатын, Колчак сугышы вакытында туп тšшеп, безне элекке šйне янып бетœен ишеткн идем, ђнинећ кайда урнашуын бел алмый идем.
(Ã.Èбраџимов)
4. Солдатныћ ќавабы тегелрне Ÿушына китте. (Ш.Камал)
5. Зђћгђр Чишмђнећ бакчаларында ччклр адм кœзе карап туя алмас дрд куе тšст чибр булып итешлр. (Г.Ибраџимов)
6. Габдулланыћ кайтып тљшње šéã Ÿì љйдђгелђрнећ œçàðà мљнђсђбђтенђ икенче тšс кертте (. Фйзи).
7. Габдулланыћ књзе апасыныћ йљзенђ òšøòå (. Ôéçè).
8. Иптђшлђренећ, àëàð áåëí áåðã Талипныћ кырыс мšнсбте Габдулланы бšтенлй ялгыз калдырды (. Фйзи).
9. Ќизнђсенећ áó карары Габдуллага шактый сер тоелды (.Фйзи).
10. Ул вакытта ле Сђлахинећ
Кеме ä þê èäå ÿøü òœêêí. (Ñ.Õђким)
11. Кешенећ кадере юк илд бервакытта да œсеш булмаячак. (Ф.Яруллин)
12. Œç миллђтећнећ Ÿð гадђте анга якын шул. (Ф.Яруллин)
Юнђлеш килешендђге исемнећ мђгънђлђре
Юнђлеш килешендђге исем -га, -г, -ка, -кђ, -на, -нђ, -а, -ђ кушымчалары ярдђмендђ ясала џђм:
|
I. Эш яки хђлнећ билгеле бер урынга юнђлешен белдерђ. |
Ќљмлђдђ |
|
ßçûí, бакчага кайталар кошлар — Безне кадерле канатлы дуслар. (М.Ќђлил) |
1. Хл булып кил: а)óðûí õëå |
|
|
á) вакыт хђле |
|
Чишм, чайкалып, Ярларга ташлана. (М.лил) |
â) ñáï õëå 2. Тмамлык булып кил |
|
II. Эш яки хђлнећ билгеле бер затка яки предметка юнђлгђнлеген белдерђ. |
|
|
куркакка сер сљйлђмђ; адымына иярдем; ђнигђ ђйттем; укытучыга сљйлђдем. |
Кыек тмамлык булып кил |
|
III. Эш яки хђлнећ вакытын белдерђ. |
|
|
язга йлнеп кайту; кљзгђ укырга китœ |
Вакыт хле булып кил |
|
IV. Эш яки хђлнећ максатын, сђбђбен белдерђ: |
1. Хл булып кил: |
|
Сугышка алалар, њлемгђ куалар. (Г.Ибраџимов) Ñîãû êšííðä, òšíãå эшкђ чыкканда, аны уятмый да калдыргалый башладылар. (Г.Бђширов) Мен кешелр икендегђ ûåëà. (Ø.Êамал) |
а) максат хле á) ñáï õëå
|