Билгелђњ алмашлыклары

• Билгелђњ алмашлыклары – зат яки предметларны аерым-аерым яисђ гомумилђштереп белдерђ торган алмашлыклар.

• Ќљмлђдђ исемне ачыклап килсђлђр — аергыч ролендђ, исем урынында килсђлђр — сан, тартым, килеш белђн тљрлђнђлђр џђм ќљмлђнећ барлык кисђге булып килђ алалар.

Зат яки предметларны аерым-аерым белдерœче билгелœ алмашлыклары: џђр, џђркем, џђрнђрсђ, џђрбер џђртљрле, џђркайсы, џђрберсе	Џђр ќилг калтыранып, џђр яžгырны эчен алып гомер итлр. (Г.Ибраџимов) Џђркем џђрчак ñèíåž ќûðíû ñšåï óêûé, Синеž йšрк ќырларыžда тиб, Тукай. (Я.Н.) Џђрнђрсђгђ исебез кит иде. (.Такташ) Бу вакыйгаларныž џђркайсында нинди д булса каршылык бар. (Т.Мићнуллин)
Зат яки предметларны гомумилштереп (ќыеп) бирœче билгелœ алмашлыклары: џђммђ, џђммђсе, бар, барлык, барлыгы, барча, барсы, бљтен, бљтенесе	Џђммђбез д шул бхетле иптшебез янына килдек. Закир турында џђммђсе йбт сœз йтерг испли иде. (Б.Камалов) Барысын да œз аршыныž белн œлчм. (Мкаль) Ул арада байрак янына бљтен бригада ыелды. (Г.Бђширов) Бљтенесе баскан урыннарында катып калдылар. (Г.Бђширов)Џђммђ шкертне аныž кœз алдында œткрлр. (Г.Ибраџимов)

Билгесезлек алмашлыклары

• Зат, предмет, билге, сан, рђвеш, хђллђрнећ билгесезлегенђ књрсђтњче алмашлыклар билгесезлек алмашлыклары дип атала.

• Билгесезлек алмашлыклары сорау алмашлыкларына -дыр, -дер, -тыр, -тер, ђллђ кисђкчђлђре ялгап ясала.

Билгесезлек алмашлыклары: кемдер, ниндидер, лл нинди, лл ничек, кайчандыр, ничдер, нидер Ÿ.б.	Ìåž åë ýëåê кемдер монда ир казыган, тир тамызган. (Ì.ëèë) Кœперне чыккач та, ниндидер зур гауга, шау-шу ишетелде. (Г.ИбраŸимов) Ђллђ ничек булды синеž гомер, Син, Мокамай, лл нишлдеž. (.Такташ)
Билгесезлек алмашлыклары урынында йљрњче саннар џђм тезмђлђр: бер, бер-бер, берр, берœ, кем д булса, ни д булса, ничек т булса, кайчан да булса Ÿ.б.	Кайберђњлђр éšãåž êœòðåø, Берђњлђргђ Ярдм кулын œзеž сузасыž. (Ф.Яруллин) Ìèí ñèííí ни дђ булса сорамыйм бит. (Г.Кутуй) — Бар, туганым, бар! Барыбер кайчан да бер бармый хл юк, — диде. (Ф.€мирхан)

Юклык алмашлыклары

• Юклык алмашлыклары зат, предмет, билге, сан, рђвеш яки хђлнећ булмавын, кире кагылуын белдерђ.

• Юклык алмашлыклары сорау алмашлыкларына џич-, бер- сњзлђрен ялгап ясала.

• Ќљмлђнећ телђсђ нинди кисђге булып килђ алалар.

ичкем Карны бик ачкан песинеž, бирмгн џичкем дђ àø. (Ã.Òукай)

Џичкемгђ џичбер ñœç éòìè, џичкем белн исплшми, авылдан чыкканмын да киткнмен.

(Ã.Èбраџимов)

беркем Аларны беркем дђ êœðìäå. (Ê.Íасыйри)

Àíäà беркем дђ þê. (Ò.Ìићнуллин)

áåðíðñ Ìèžà äèñž, ášòåíëé бернђрсђ дђ êèì. (Ã.Êутуй)

берни Ђйе, башка берни дђ калмады. (Ђ.Еники)

Ÿè÷íðñ Орудиялђрне яћадан корып љлгергђн тупчылар немец ягына карадылар, лђкин књћел

сљендерерлек џичнђрсђ књрђ алмадылар. (Ш.Маннур)

џични Гљлнар ђле сабый, ул џични аћламый, ишекле-тњрле йљрњен белђ. (Р.Мљхђммђдиев)

Ÿичнинди — Џичнинди аерма юк дигђн фикерлђре белђн килешђ алмым. (Р.Мљхђммђдиев)

џичкайчан — Мљлкђтемне Исмђгыйль мирзага њз ихтыярым илђ џичкайчан бирмђсмен, атам! (Р.Батулла)

бернинди Ђлегђ бернинди теориядђ мондый тљшенчђ юк иде кебек. (Р.Мљхђммђдиев)

берничек Úëíóð ìîíû берничек тђ аžлый алмады. (Г.Афзал.)

џичбер Џичкемг џичбер сœз йтми кайтып китм. (Г.Ибраџимов)

беркая Беркая да юл кœрмде, кая барып, кемг киžш итрг аптырады. (Г.Ибраџимов)

Ÿичкая Џичкая ашыкмый ул бњген. (Р.Мљхђммђдиев)

беркайда — Эшнећ беркайда да ќићеле юк аныћ, абзый, — диде књн курткалы. (Г.Ђпсђлђмов)

џичкайда — Џичкайда китђргђ ќыенмый иде, югыйсђ, — диде Елизавета Ивановна. (Р.Мљхђммђдиев)