Kc коэффициенті

 / = 2H/ b қабатының салыстырсалы қалыңдығы	kc коэффициенті
0   /  0,5	1,5
0,5   /  1	1,4
1   /  2	1,3
2   /  3	1,2
3   /  5	1,1
 /  5	1,0

3-кесте

Km коэффициенті

Негіз топырағының деформация модулінің орташа мәні Е, МПа (кгс/см2)	Iргетастың ені b, м, болатын km коэффициентінің мәндері
	b  10	10  b  15	b  15
E  10 (100)	1	1	1
E  10 (100)	1	1,35	1,5

8. Н сызықты-деформациялы қабатының қалың­дығы (3-сурет) 2.40 а тармағында айтылған жағдайда деформация модулі Е  100 МПа (1000 кгс/см²) болатын топырақ жабынына дейін алынады, ал іргетас ені (диаметрі) b  10 м және негіз топы­рақтарының деформация модулінің орташа мәні Е  10 МПа (100 кгс/см²) болғанда мына формула бойынша есептелінеді:

, (8)

мұнда H₀ және  – шаңды-балшықты топы­рақтардан тұратын негіздер үшін тиісінше 9 м және 0,15, ал құмды топырақтардан – 6 м және 0,1-ге тең етіп алынады;

k_p – іргетас табанының астындағы орташа қы­сым р = 100 кПа (1 кгс/см²) болса, онда k_p = 0,8, ал егер р=500 кПа (5 кгс/см²) болса, онда k_p =1,2 болып, ал егер аралығындағы мәндері болса, онда интерполяция арқылы алынатын коэффициент.

3-сурет. Негіздің есептік сұлбасы сызықты деформациялы қабат ретінде қолданылған шөгу есебіне арналған сұлба.

Егер негіз шаңды-балшықты және құмды топырақтардан тұрса, онда Н мәні мына формула бойынша анықталады:

, (9)

мұнда Н_s – (8)-формула бойынша есептелінген, негіз тек құмды топырақтардан ғана тұрады деп ұйғарылған қабаттың қалыңдығы;

H_cl – іргетас табанынан негіз тек құмды топы­рақтардан ғана тұратын деп ұйғарылған, (8)-формула бойынша есептелінген H мәніне H_cl мәні тең болатын тереңдікке дейінгі аралығындағы шаңды-балшықты топырақтар қабаттарының қосынды қалыңдығы.

(8) және (9)-формулалар бойынша есептелінген Н мәні деформация модулі Е <10 МПа (100 кгс/см²) болатын топырақ қабатының қалыңдығына егер осы қабат Н-тан төмен орналасқан болса және оның қалыңдығы 0,2Н-тан артық болмайтын болса, көбей­тілуі қажет. Осындай қабаттың үлкен қалыңдығы болғанда, сондай-ақ егер үстінде қабаттардың деформация модулі Е <10 МПа (100 кгс/см²) болатын болса, онда негіз деформацияларының есебі сызық­ты деформациялы жартылай кеңістіктің есептік сұлбасы бойынша орындалады.

Iргетас кренін анықтау

9. i іргетасының крені центрден тыс жүктемелер әсер еткенде мына формула бойынша анықталады:

, (10)

мұнда E және v – негіз топырағының тиісінше деформация модулі мен Пуассон коэффициенті (v шамасы 10-тармақ бойынша алынады); негіз біртек­сіз болғанда, Е және v мәндері 11-тармақтың нұсқау­ларына сәйкес сығылатын қабат аралығында орташа болып қабылданады;

k_е – 5-кесте бойынша алынатын коэффициент;

N – іргетас табанының деңгейіндегі іргетасқа тең әсер ететін барлық жүктемелердің вертикаль құрауышы;

Е – эксцентриситет;

а – дөңгелек іргетастың диаметрі немесе тікбұрышты іргетастың момент әсер етіп тұрған бағытындағы жағы; табаны дұрыс көпбұрыш пішінді әрі ауданы А болатын іргетастар үшін болып қабылданады;

k_m – іргетас кренін а  10 м және Е  10 МПа (100 кгс/см²) болатын сызықты деформациялы қабат (2.40 ә т.) сұлбасы бойынша есептегенде ескерілетін және 3-кесте бойынша алынатын коэффициент.

4-кесте