svod_vizantiiskih_svidetel_stv_o_rusi

α πτηνEν {!νιν •δι Eν µ λιβ αν

Κ πτ ις τE π!&τον, α ϑHλ ις λ&!ον λHγ ιν ΤHµν ις τE λ µδα α τE µι !Eν β!αχ>ν ις,α δ ι ν> ις µHγιστον ;µϕαν&ς {!ος

ΤE ϕ4 π!οστ ϑης, α συν γ ις τοYς ϕ !ους ΕL τα*ϑ ; σ ις α τE πHµπτον ;ξ !nς

Lς µ" ος, TδYς πανστ!ατ τοYς Ρkς8 )χ ις ΤE δ Rγ!Eν h!ας 3 ο ν δηλο4ς µ νην

ΤEν ϕλ&!ον {ντως }ν αλ&ς λ&!ον, ϕ !ον,

6ξ"ς {!ος, Ρ&ς11, ˆν π λιν cπον, ϕ λ , ϕ! σον τ3ληϑlς α τ λοιπ γο*ν σ π ι

Aenigm. 80—81. l. 1—12

(XII в.) Русь в загадке к слову ( η! ς —«свеча») … Εξης τ τ! α γ! µµατα π!Eς τM τHλ ι, {γ ωσιν Zδ! ν π!οσλαβ ντος το* µHσου,

β !βα!ον ; ϕα νουσιν οL Hτην Σ >ϑην12

(ответ: ΡNς), Aenigm. 87. 129. 10—12

(860­е гг.) α Ρkς2599 )ϑνος, π! ν !ατηµHνον πλ νn, Χ!ιστM π!οσ λϑ 4ν Tσ β&ς δ! σας )χ ι

Ephrem. Chron. 2599—2600 (971 г.) Иоанн Цимисхий:

cτα ατ Ρkς2851 ; στ!ατ >σας βα!β !ων tττησ ν αTτοYς ;ν µ χn ατ ! τος

Ephrem. Chron. 2851—2852

(1202 г.) Русь (Роман Галицкий) помогает отразить натиск куманов:

α το*τ }ν cχ ν Lσα δ!7ν ;ξ )ϑνους,L µ τE χ!ιστNνυµον Tσ βlς ϕ*λον

τ&ν Ρkς6572 3π 4!ξ σϕ7ς α "ς π!οϑυµ ας

Ephrem. Chron. 6570—6572

(При императоре Льве Мудром) Ο!µI α π!Eς τ ν τ&ν Θ σσαλονι Hων π λιν 3 !ατ τ< ϕο!I, στ!ατEν Rπl! τ ν ψ µαϑον ;παγ µ νος ; Βουλγ !ων, ; δ!οµ δων

νοµ δων, Σ υϑ&ν, ; Χαζ !ων, ; Ρωµα ων, ;ξ Αλβαν&ν, ; τ&ν ΡNς3, πανσπ !- µ αν παντEς ; γHνους, Dπ σα β σ ι λ4µα τE Rπ !β ! ιον… Io. Staur. 369.39—

370.4

(кон. XIII / нач. XIV в.) π νυ γ ! πλ στους ; πλ στων συν π ϕH! το τ&ν γ ν&ν, Βουλγ !ων, Παι νων, Μυσ&ν, Ζηχ&ν, Ρkς2, Αλλαν&ν, Σ υϑ&ν, Μ λαγχλα νων,

Σαυ!οµατ&ν Const. Acr. 213.1—3

(нач. XIV в.) ΤM Ξανϑοπο>λ< υ!M Θ οδN!<^ … Εγγισον οqν, σ>γ υψον, LπH τι ξHνον, ΓHλωτι σ µνM µαστ!οπ >σας τ ν ϕ! σιν, Κα λ β µοι δ τE τ!ιχ&ν πλ"! ς δH!ας,

ŠΟ ΡNς19 τις R!kν Lς νοµ 4ς υνοτ! ϕους Συν"ψ ν Lς —ν ; µ !&ν L!γασµHνων…

Man. Phil. II. 3.16—4.20

(1323 г.) При обороне Филиппополя h!χοντ ς δl ~σαν αTτ&ν x, τ Ιτ λης α D Τ µ !ης, τE γHνος Αλανο , α Ιν7ς D ;ξ? Οvγ !ων στ!ατηγEς δl ;π π7σιν Ιβ νης D ΡNς11 ατ τ χ 4!α γ ννα4ος α ;µπ ι! τατος στ!ατηγ 4ν Io. Cant. I. 173.11

(1328 г.) Болгарский царь Михаил III Шишман посылает военную помощь ведущему гражданскую войну императору Андронику II: Fγ 4ται δl αTτ&νΙβ νης D ΡNς15 Io. Cant. I. 295.14—15 (вт. четв. XV в.)

Εβλ ψαν Ιστ!ογ τον ς τ ατ σl π!α τHα,

Σ >ϑαι, Μυσο , α Τ!ιβαλο σYν το4ς ; ΡNς6 3ϑ! οι, Μ γ στοι, ξHνοι, στ!ατηγο , σατ! παι, ταγµατ !χαι

Io. Diac. 966 C. 5—7

Ρως, Русский монастырь на Афоне (1081 г., апрель, индикт 4) Среди подписей (Акт прота Павла):

πα!ηµι ;πη τη τια>τη Fπ ϑ σι RπHγ!αψα Fδηοχη!ος

Act. Xeropot. 6: p. 63.68

(µον> τ.ν) /Ρ.ς, Русский монастырь на Афоне

(1169 г.) verso B: † ΤE πα!E(ν) )γγ!αϕ(ον) π!ο οµισϑHν µοι πα! τ&ν τιµιωτ( )τ(ων)

(µον)αχ(&ν) τ("ς) µο(νης) τ&ν Ρ&ς81… Act. Ross. (verso B). 80—81: p. 86 (1169) verso B: † ΤE πα!(Eν) )γγ!αϕον πα! τ(&ν) τιµιωτ( των) 9 (!ο)(µον) χ(ων)

τ(&ν) Ρ&ς ;ν ϕαν σϑ(η) µοι… Act. Ross. 8 (verso B). 85: p. 86

/Ρ.ς, «Рос»: антропоним (= князь Олег или Игорь)

(XI в.) При император Константине VII Багрянородном:

Π ! το* Ρ&ς199 (Tit.)

Κωνσταντ4νον τEν νHον cχ ν Dπ τ αι!Eς τ Ρωµα ων διHποντα, Rϕ οo πλ"ϑος Σ υ- ϑι ν, σταλlν ;π τ π!Eς tλιον, τ ν Τ!απ ζουντ ων ατHλαβ ν. Εν οiς ~ν 3ν ! σατανι "ς λ γ &νος ατ πλ ως, Zλ>σ σι !ατο>µ νος α δ σµο4ς ατ χ µ νος α το4ς Dµο ϑνHσι νυ τ α FµH!j πα!ατη!ο>µ νος, µ πως αTτEν ο9 3λ στο! ς Lς pδω! g π*! ;µβαλ ντ ς, g ατ !ηµν&ν wσαντ ς, α &ς το* ζ"ν 3παλλ ξωσιν. Οoτος,α π σης π! ξ ως Lς ψυχ ν τ ν βλ βην ϕ !ο>σης αTτου!γEς D hϑλιος αϑ στατο, 3 λαστον β ον α9!ο>µ νος α ϑ ο* π ντn χω! ζοντα. Επ δl τ ν Βασιλ >ουσαν σYν πολλο4ς ατ ιλ ϕ ι το4ς Dµοϕ>λοις, 3µHτοχος zν το* Zγ ου α πανσHπτου βαπ- τ σµατος, ατ τινα τ&ν ;ν αTτG Zγ ων ση &ν γ ν µ νος, το* 3χ! ντου α ϑ ου σNµατος το* υ! ου α ϑ ο* Fµ&ν Ιησο* Χ!ιστο* το4ς πιστο4ς µ ταδιδοµHνου, ατατολµ σας 3ϕ! νως 3ν πτοις χ !σ τ"ς ψυχ"ς τEν πολ>τιµον µα!γα! την ;δHξατο α πα! υϑY το4ς βασαν ζουσιν αTτEν ;λ ινEς πα!αδ δοται δα µοσιν, Rϕ ‡ν ατ χ µ νος µ τ τ&ν hλλων α αTτος τ ν Fµ τH!αν ατHλαβ ν Io. Xiph. 90.199—91.215

/Ρ.ς, Рос, антропоним

(к. IX / н. Х в.) Ρ&ς δH, ο9 α ∆!οµ4ται, ϕ !Nνυµοι 3πE Ρ&ς4 τινEς σϕοδ!ο* δια- δ!αµ ντ ς 3πηχ µατα τ&ν χ!ησαµHνων ;ξ Rποϑ ης g ϑ ο λυτ ας τινEς α Rπ !- σχ ντων αTτοYς, ;πι H ληνται (Карпозилос: «возглас»), Ps.-Sym. 707.3—6

/Ρ?ς, Рош (библ.)

(вт. пол. Х в.) О воинственности скифов: πολλο , α D ϑ 4ος δl Ι ζ ι λ, µν - µην το>του ποιο>µ νος, ;ν οiς —τα*τ ϕησιν^ « ΙδοY ;γk ;π γω ;π σl τEν Γkγ α Μαγkγ, h!χοντα ΡNς19» [Иезек. XXXIX: 1; XXXVIII.2], Leo Diac. 150.16—19

(IX/Х в.) Αλλ mνα τE λ γ µ νον σαϕlς ¥ α Tσ>νοπτον, ;ξ αTτ&ν πα!αγαγ 4ν το* π!οϕ του τ&ν ;ν τM τ π< Bηµ των vλογον αϑHστη α 3 λουϑον, F πα!αγωγ δl τ&ν π!οϕητι &ν Bηµ των γ ν σ ται οTχ xλη δL xλου ατ συνHχ ιαν, ϕαλαιωδHστ !ον δl δι τE µ" ος τ"ς χ! σ ως^ «;γHν το λ γος υ! ου π! ς µ λHγων^ υ9l 3νϑ!Nπου, στ !ισον τE π! σωπ ν σου ;π Γkγ α π!οϕ τ υσον ;π αTτEν α LπEν αTτM^ τ δ λHγ ι >!ιος, >!ιος^ LδοY ;γk ;π σl h!χοντα ΡNς7, Μ σEχ α ΘοβHλ,α συν ξω σ α π7σαν τ ν δ>ναµιν σου, mππους α 9ππ 4ς ;νδ δυµHνους ϑN!α ας π ντας συναγωγG πολλG, πHλται α π !ι ϕαλα4αι, ΠH!σαι α ΑLϑ οπ ς α Λ βυ ς α σY µ τ αTτ&ν^ α συναχϑ σ ται 3π ;σχ του βοŒBI α )ϑνη πολλ µ τ σο*» Hist. Av. 19.1—10

(XIII в.) …Η δl π!οϕητ α το>τοις το4ς B µασι π !ι χ το «Κα σY, υ9l 3νϑ!Nπου, π!ο- ϕ τ υσον ;π Γkγ, h!χοντας Ρkς, ΜοσEχ, α Θ β λ…» (Nota—col. 1187— 1188: Ros—Hoc sacra Biblia nostra non habent. Reperitur tamen apud Socrat. quoque lib. VII, cap. 43. Под этим именем фигурируют русские, которые сейчас являются в основном христианами, используют славянский язык), Niceph. Xanth. 146, 1188 C

/Ρ.ς*, Рос, семитский антропоним, ономатет Рима

(869 г.) …F το* Β νιαµ ν ϕυλ ;ν Παλαστ νn Bιζωϑ 4σα µHχ!ι τ&ν τ"ς Ιταλ ας µ !&ν τ ς βλ στας Rπ ξHτ ιν ν, αTτM γHν ι Ρωµα ων α αTτG ΡNµn χα!ισαµHνη γHν σιν τ α {νοµα^ )ξ ‡ν D ϑ 4ος Πα*λος, Lς τE το* Β νιαµ ν αiµα 3ναγ µ νος Ρωµα4ος }ν L τως χ!ηµατ σ ι ν. ;γHνοντο γ ! 3π γονοι τM Β νιαµ ν hλλοι τ οT fλ γοι, ;ξ ‡ν Α!αδ ς τ α π λ ις hλλαι α χ&!αι τ ς ;πωνυµ ας ; λη!Nσαντο, α δl α

3ν ! τις {νοµα Ρ&ς125, aς ;π τ τ"ς Ιταλ ας µH!η χω! σας α πολλοYς ; 4σ το* σπH!µατος ϕ>σας α ;π µHγα δ ξης α Lσχ>ος 3ν λϑNν, ΡNµην τ τ ν

;πωνυµ αν bλ ιν ;ξ 6αυτο* α τE Ρωµα4ον γHνος )δω ν. τ ς γ ! Ελλ νων ;π αTτG αLτ ας πολλ ς τ α οTδl π!Eς 3λλ λας συµϕωνο>σας ο9 τα*τα λHγοντ ς οTδ

3 ο>ουσιν. D το νυν Ρ&ς129, 3π γονος µlν Rπ !χων το* Β νιαµ ν, π! γονος δl Πα>- λου [апостола] L τως τEν hνδ!α Ρωµα4ον 3πHϕην ν, ;ξ αTτο* µlν τ ν το* πο!!ω-

τH!ου γHνους αLτ αν, ; δl το* Ρωµαϊ ο* συστ µατος τ ν ;γγ>τ !ω ϕH!οντα Phot. Epist. № 103, p. 143.119—132

/Ρ?ς, Рос, антропоним—см. Σολυµ7ς Pachym. I. 509.19

/Ρωσ ννα, Росанна, антропоним

(ок. 1300 г.) Практик (Димитрия Апельмене?) Εν τM ατ πανι < Ρ ντ νης,

χω! ον τ Β!αστ σYν το4ς Αγιονο ολα\ταις, ;ν ‰: …Βασ λ( οις) D 3δ (λϕ)Eς αTτο*l.30 χαλι Yς ΜοδηνEς с семьей , )χ( ι) γ(υνα4 α) Ρωσ νναν32 Act. Esph. 8: p. 69. 28 …, 32

/Ρωσ1νη, русская

(сер. Х в.) ΕτH!α δοχ τ"ς Ελγας τ"ς ΡωσHνης Const. Porph. Cerem. I. 594. 15 (Tit.)

/Ρωσ α, Русь, Россия

(сер. Х в.) (Ο9 Πατζινα 4ται) πολλ ις, xταν µ π!Eς 3λλ λους L!ην >ουσι, π!αι- δ >ουσι τ ν Ρωσ αν, α 9 αν&ς αTτ ν πα!αβλ πτουσι α λυµα νονται Const. Porph. DAI. 2.3—4

;ν τG Ρωσ j нет животных —β ας, mππους, π! βατα, покупаемых ими у печенегов, Const. Porph. DAI. 2.8

Печенеги торгуют с херсонитами, α ποιο*σι τ ς δουλ ας αTτ&ν τ α το* βασι-

λHως sς τ τ ν Ρωσ αν5 α Χαζα! αν α τ ν Ζιχ αν α Lς π ντα τ ; 4ϑ ν µH!η

Const. Porph. DAI. 6.4—6

Π ! τ&ν 3πE Ρωσ ας ;!χοµHνων Ρ&ς в Констанополь, Const. Porph. DAI. 9.1 (Tit.)

5Οτι τ 3πE τ"ς )ξω Ρωσ ας3 µον ξυλα ατ !χ µ να ;ν Κωνσταντινουπ λ ι ;π µlν 3πE το* Ν µογα!δ ς Const. Porph. DAI. 9.3—4

Ιγγω!, το* h!χοντος Ρωσ ας Const. Porph. DAI. 9.5

τE λ γ µ νον πH!αµα το* Κ!α! ου, ;ν ‰ διαπ !&σιν 3πE Ρωσ ας67 ο9 Χ !σων4ται

Const. Porph. DAI. 9.66—67

Фемы Печенегии: …τE ϑHµα ΓιαζιχοπEν πλησι ζ ι τG Βουλγα! j, τE δl ϑHµα το*

τω Γ>λα πλησι ζ ι τG Του! j, τE δl ϑHµα το* Χα!αβ η πλησι ζ ι τG Ρωσ j42, τE δl ϑHµα Ιαβδι !τ µ πλησι ζ ι το4ς Rποϕ !οις χω! οις χN!ας τ"ς Ρωσ ας43, το4ς

τ ΟTλτ νοις α ∆ !βλ ν νοις α Λ νζ ν νοις α το4ς λοιπο4ς Σ λ βοις. ΑπN ισται δl F Πατζινα α ; µlν ΟTζ ας α Χαζα! ας DδEν Fµ !&ν πHντ , ; δl Αλαν ας DδEν

Fµ !&ν bξ, 3πE δl Μο!δ ας DδEν Fµ !&ν δH α, 3πE δl Ρωσ ας47 DδEν Fµ !7ς µι7ς, 3πE δl Του! ας DδEν Fµ !&ν τ σσ !ων, 3πE δl Βουλγα! ας DδEν FµH!ας τ tµισυ,

α Lς Χ !σ&να µHν ;στιν )γγιστα, Lς δl τ ν Β σπο!ον πλησιHστ !ον Const. Porph. DAI. 37.40—49

Γ ωγ!αϕ α 3πE Θ σσαλον ης µHχ!ι το* ∆ανο>β ως ποταµο* α το* στ!ου Β λ - γ! δας, Του! ας τ α Πατζινα ας µHχ!ι το* Χαζα!ι ο* στ!ου Σ ! λ α τ"ς

Ρωσ ας4–5 α µHχ!ι τ&ν Ν !οπ>λων, τ&ν {ντων Lς τ ν το* Π ντου ϑ λασσαν πλησ ον το* ∆αν π! ως ποταµο*, α Χ !σ&νος Dµο* α Βοσπ !ου, ;ν οiς τ σ-

τ!α τ&ν λιµ των Lσ ν, cτα µHχ!ι λ µνης ΜαιNτιδος, τ"ς α ϑαλ σσης δι τE µHγ ϑος ;πονοµαζοµHνης, α µHχ!ι το* στ!ου Ταµ τ!αχα λ γοµHνου Const. Porph. DAI. 42.1—12 (Tit.)

Η δl Πατζινα α π7σαν τ ν γ"ν µHχ!ι τ"ς τ Ρωσ ας62 α Βοσπ !ου ατα !ατ 4α µHχ!ι Χ !σ&νος α bως τE Σα! τ, Βου! τ α τ&ν λX µ !&ν Const. Porph.

DAI. 42.62—64

…;γHν το δοχ α … ;π τG ;ϕ δ< Ελγας τ"ς 3!χοντ σσης Ρωσ ας18 Сonst. Porph. Cerem. I. 594.16—18

{πι σ ϑ ν δl αTτ"ς (Ольга) Lσ"λϑον ο9 τ&ν 3!χ ντων Ρωσ ας3 3πο !ισι !ιοι α π!αγµατ υτα … Const. Porph. Cerem. I. 595.3—4

;ν δl τM χ!υσοτ!ι λ ν< γHγον ν bτ !ον λητN!ιον, α )ϕαγον π ντ ς ο9 3πο !ισι !ιοι τ&ν 3!χ ντων Ρωσ ας9 α ο9 hνϑ!ωποι α συγγ ν 4ς τ"ς 3!χοντ σσης α ο9 π!αγµατ υτα Const. Porph. Cerem. I. 597.7—10

( ϕ. µηX. Τ h τα τ&ν Lς τοYς ;ϑνι οYς γ γοµHνων ;πιγ! ϕων —Tit.: 686.3—4) … Lς τEν h!χοντα Ρωσ ας21^ βο>λλα χ!υσ" δισολδ α. «γ! µµατα Κωνσταντ νουα Ρωµανο* τ&ν ϕιλοχ! στων βασιλHων Ρωµα ων π!Eς τEν h!χοντα Ρωσ ας1»

Const. Porph. Cerem. I. 690.21—691.1

(Х в.) (cap. XVIII. Π ! δου ατN!ων α ατασ πων). οv µ νον δl Lς τοYς Βουλγ !ους )ξ στι τM δοµ στ < α το4ς 3 ! ταις στ!ατηγο4ς ατασ πους )χ ιν, 3λλα Lς τ λοιπ γ ιτονο*ντα )ϑνη, sτουν Lς Πατζινα αν α Lς Του! αν α Ρω-

σ αν13;27, mνα µηδlν τ&ν ; νων βουλ υµ των hγνωστον Fµ4ν ¥ De re militar. 29.9—14: 292.24—28

(1078—1093 г.) Печать, v: Κ>!ι , βο ϑ ι τM σM δο>λ< Ανδ!Hj h!χοντι π σης5–6

Ρωσ ας6–7 Sig.: Lead Seals I/3, № 2694, v. III, p. 1474

(1084—1112 г.) Печать, Давид Игоревич, князь Волынский, v: K[>!ι] ,

βο[ ϑ ι] τM σM δ[ο]>λ< ∆α[β ]δ h!χοντι Ρωσ ας —(вариант № 28: Ροσ ας), Sig. Russ. № 26—28, I 20, 171, 251, 284

(к. 1073—1115 г.) Печать, v: K[>!ι] , β[ο ]ϑ ι τG σG δο>λn Θ οϑανο* 3!χοντ σnΡωσ ας τG Μουζαλων σn —княгиня Феофано Музалониса, жена Волынского (между 1073—1076), Черниговского (1078), затем Тмутараканского князя (1083—1094) (после 1097 г.—в Новгород Северском и Курске) Михаила—Олега Святославича (ум. в 1115), Sig. Russ. I. 24—26

(XII в. или XI в.) Печать, v: Θ( οτ ) β(ο )ϑ( ι) Ιω( ννn) µη(τ)!οπο(λ τn)Ροσσ ας Sig. Russ. № 50. I. 51—53, 175. 253, 286; Corp. Sig. V/1, № 781, p. 600

(втор. пол. XI в.) Печать, r: св. воин; v: Κ(>!ι) β(ο )ϑ( ι) [ Ε]ϕ!α µ π!ωτο- [π]π!οHδ!< [ α] µητ!ο[πο]λ τη Ρωσ ας Corp. Sig. V/1, № 783, p. 602

(кон. 1055 г.) ΤE δοϑlν )γγ!αϕον Εϕ!α[µ το* ϑ οϕιλ στ του µητ!οπολ του4 Ρω- σ ας4 Lς ϑ! αµβον το4ς Λατ νοις τ λουµHνων πα! τE !ατο*ν ;ν τG αϑ Fµ7ς Zγ j το* Θ ο* αϑολι G α 3ποστολι G ; λησ j ;ξ Tαγγ λι &ν α πατ!ι &ν πα!α- δ σ ων Ephr. Ross. 343.4—7 (Tit.)

(втор. пол. XI в.) Печать, r: св. Георгий; v: Κ(>!ι) β(ο )ϑ( ι) Γ ω!γ ο [τ]•Ρωσ ας [( α )] συγ H[λ] λ < Corp. Sig. V/1, № 784, p. 603

(втор. пол. XI в.) Печать, r: св. Георгий; v: Κ(>!ι) β(ο )ϑ( ι) Γ ω !γ( <) µη(τ)!οπο(λ τn) Ρωσ ας ( α ) συγ Hλλ< Corp. Sig. V/1, № 785, p. 603

(посл. треть XI в.—нач. XII в.) Печать: Μ σισϑλ βος µHγας h!χων Ρωσ ας, rev: св. ап. Андрей Первозванный (?), Sig. Russ. № 31. I. 20—23, 172, 252, 284. Князь Смоленский (1103—1113 или 1116) Мстислав Андрей Всеволодович. Другие атрибуции: Мстислав Изяславич (1069), Мстислав Святополкович (1097)

(втор. пол. XI в.) Печать: митрополит Иоанн II (1077—1089) или III (1090—1091) Σ Hπ(οις) τM σM δο>[λ(<)] Ιω( ννn) µητ!οπολ τn Ρωσ α(ς), Corp. Sig. V/2, Suppl. № 1605, p. 436

656 Часть 3

(XI—XII вв.) Печать, v: Σϕ![αγ( ς)] π!οHδ!(ου) Ρωσ ας Ν ι ολ ου Corp. Sig. V/1, 786, p. 604

(нач. XII в.) Печать, (митрополит Никифор I—6.XII.1104—1.IV.1121) r: Богоматерь; v: Αγν , σ Hποις µ Ρωσ ας Νι ηϕ !ον Corp. Sig. V/1, № 787, p. 605

(1113—1125 г.) Печать (Владимира Мономаха?), r: св. Даниил; v: Σϕ!α- γ ς Βασιλ ου το* παν υγ ν στ του h!χοντος Ρωσ ας το* Μονοµ χου (Soloviev: датир. 1070—1080 г.), Sig. Russ. I. 16—19

(перв. пол. XII в.) Печать, митрополит Михаил (1131—1147), v: Σϕ!α- γ( ς) Μιχ(α λ) πιµ ν !χου Ρωσ ας Corp. Sig. V/1, № 788, p. 605. Sig. Russ. 48. I. 48, 175, 253

(втор. пол. XII в.) Печать, митрополит—1156—1159 (= Константин I: Reg. patr. № 1038, 1040, 1047), v: Σϕ!α γ ς π!οHδ!ου Ρ ωσ ας Κων στ αν- τ νου Corp. Sig. V/1, № 789, p. 606

(между 1168 и 1171 г.) Печать, (митрополит Константин II), v: Κωνσταντ4νος ;λH[<] [Θ]( ο)* µ(ητ)!οπο[λ ]της π ση[ς] [ Ρ]ωσ ας Corp. Sig. V/1, № 790, p. 606

(к. XII в.—до 1184 или после 1197 г.) Печать, r: Νι [ηϕ] !ον σ [Hπ]οις µ τE[ν] σου π!ο…; v: ποιµ ν !χην Ρωσ ας π σης [ˆ] Λ [γ] Corp. Sig. V/1, № 791, p. 607

(X в.) 5Ο τ Σ λ υ ας τ"ς Πι ! ας Αγ πιος Lς τ ν Αντι χου α αTτEς µ τατ ϑ ται, το* Πο!ϕυ!ογ νν του Βασιλ ου το4ς Ρωµαϊ ο4ς σ πτ!οις ;νδιαπ!Hποντος. Επ δl τ"ς αTτ"ς Fγ µον ας Θ οϕ>λα τος ; τ"ς Σ βαστην&ν Lς Ρωσ αν 3ν γ ται.ΑλHξανδ! ς τ D τ"ς Αντι χου ;π σ οπος Lς Ι !οσ λυµα π!οβιβ ζ ται Niceph. Xanth. 146, 1196 C

(после 963 г.) Никифор II Фока Lς τEν h!χοντα Ρωσ ας8 τEν Σϕ νδοσϑλ βον δι - π! σβ >σατο, ;ξο!µ&ν ατ Βουλγ !ων αTτEν Zon. Hist. III. 513.8—9

(после 963 г.) δ ο α τEν υ9Eν το* ;ν Χ !σ&νι π!ωτ >οντος τEν Καλο υ!Eν π!Eς Ρω- σ αν10 ; πHποµϕ ν Zon. Hist. III. 513.9—11

(втор. пол. XII в.) Επισ οπ ς δl Lπl cναι ;ν το4ς βα!β !οις τ ν Αλαν αν, τ ν Ρω- σ αν α 6τH!ας Th. Balsam. 485 C

(втор. пол. XII в.) Σηµ ωσαι οqν το*το _ς Lδι &ς ; ϕωνηϑlν, α fϕ 4λον ;ξα-ο> σϑαι Lς µ νους τοYς {ντας 9 ! 4ς ;ν χN!αις βα!βα!ι α4ς, οT µ ν α Lς τοYς λοιπο>ς. Εγk δl ;!ωτ σας διαϕ !ους ;πισ πους π ! το>του, 3πE Ρωσ αςC ;λ- ϑ ντας, 3λλ µ ν α τEν µητ!οπολ την Αλαν ας, α )µαϑον µ ;ν !γ 4ν τ το* πα! ντος αν νος Lς τ ς τοια>τας χN!ας, α τα*τα οvσας βα!βα!ι ς Th. Balsam. 609 CD

(к. X—XIV в.) Митрополия —τG Ρωσ j (not. 17. 136—156). Not. ep. 10, recensio a. 681: p. 333

(к. X в.—позже) Митрополии (59) τM ΚυHβ< τ"ς Ρωσ ας (not. 17, 136— 156), Not. ep. 10. Recensio cd[desinit c]. 701 : p. 335

(XI в.) (Α9 µητ!οπ λ ις) ξX F Ρωσ α D Ρωσ ας Not. ep. 11. 62: p. 343

(XI в.) (Α9 µητ!οπ λ ις) …D Μαυ!ο στ!ου yτοι νHας Ρωσ ας (p. 120: ms M упоминает Маврокастрон Неа Россия (Чернигов)), Not. ep. 11. 74 (72): p. 344

(XI в.) (Α9 Μητ!οπ λ ις) οζX τE Ρο>σιον F Π! σϑλ βα (not.: Π! σ λ βα yτοι Ρωσ αα D Ρουσ ου Α Π! σ λ βα yτοι Ρωσ ου Η), Not. ep. 11. 80—81: p. 344

(1189 г.) ξX F Ρωσ α D Ρωσ ας (ms: F µ γ λη Ρωσ α Ν), Not. ep. 12. 60: p. 349 (1189 г.) F Ρωσ α Π! σϑλ βα (ms: F Ρωσ α Π!ισλ βα Λ F Ρωπ σϑλ βα Φ, om

ceteri), Not. ep. 12. 78 (77): p. 350

αX D Π λογ! δων, βX D Ν υογ! δων, γX D Τζ !νιγ βων, δX D Πολοτζ ων, X D το* Βλαδιµο !ου, ςX D Π !ισϑλ βου, ζX D το* Σο>σδαλι, F D Του! βου, ϑX τE Κ ν β , ιX τE Σµολ σ ον, ιαX F Γ λιτσα Not. ep. 13. 759—770: p. 367

(к. XII в.) Recensio E: ϑ! νος ξαX —D Ρωσ ας Not. ep. 13, Appendix I. 804: p.370

(к. XII—XIII в.) ξX F Ρωσ α D Ρωσ ας (ms: F µ γ λη Ρωσ α Ν), Not. ep. 15. 60 : p. 381

(к. XII—XIII в.) Б/н (после οζX) F Ρωσ α Π! σϑλ βα Not. ep. 15. 78: p. 382 (X—XIV в.) Список епархий: ξX F Ρωσ α Not. ep. 16. 60: p. 388

(к. XIII (Андроник II)—XIV в.) Список епархий: οαX D Ρωσ ας^ αTτ , ξX οqσα, γHγον ν οαX. F Ρωσ α, ξX οqσα, γHγον ν οαX (ms: Lς οβX γHγον ν GH), Not. ep. 17. 71: p. 398

(XIII (Андроник II)—XIV в.) παX. D Γαλ τξης^ αTτ , ;πισ οπ ;ξ 3!χ"ς οqσα τ"ς Μ γ λης Ρωσ ας Not. ep. 17. 81: p. 399

(к. XIII (Андроник II)—XIV в.) πγX D Λιτβ δων^ τ Λ τβαδα, ;νο! α {ντα τ"ς Μ γ λης Ρωσ ας

πβX F Λιτβ&ν^ τE αTτE α Λ τβαδα λHγονται^ ;νο! α {ντα τ"ς Μ γ λης Ρωσ ας

Not. ep. 17. 83: p. 399

(к. XIII (Андроник II)—XIV в.) Appendix 2: ΤM ΚυHβ< τ"ς Ρωσ ας136

Rπ ινται ;πισ οπα αoται^ αX τE ΜHγα Νοβογ! διον, βX F Τζ !νιχ βη, γX F Σο>σ- δαλις, δX F Ροστ βη, X F Μ γ λη Βλαντ µοι!η, ςX F Π !ι σϑλ βη Ρουσ σ ω, ζX τEΑστπ! αστ!ον τE µHγα πλησ ον το* ΚυHβου, ηX D 5Αγιος Γ N!γιος Lς τEν Ρ&σιν ποταµ ν, ϑX F Πολ τσ α, ιX F Ραζ νη, ιαX F ΤιϕH!η, ιβX τE Σα! ϊν. α Lς τ ν

Μι ! ν Ρωσ αν148, ιγX F Γ λιτζα, ιδX F Βλαντιµο !η, ι X F Π! µ σλη, ιςX F ΛουτζHσ α, ιζX F Του! βη, ιηX F Χ λµη, (ιϑX τE Σµ λ σ ον) ( ιϑX τE Ασπ! αστ!ον Lς

τE στ µιον το* Ελισσο* ποταµο*), Not. ep. 17. Appendix 2. 136—156: p. 403

(к. XIII (Андроник II)—XIV в.) Список епархий. Appendix 3: Οµο* ~σαν τG Μ γ λn Ρωσ j ;πισ οπα δH α α ;ννHα^ ν*ν δl ;ναπ λ ϕϑησαν αTτG ιβX. 5Υστ !ον γ ! τιµηϑ σης τ"ς Γαλ τζης τ"ς Μι !7ς Ρωσ ας Lς µητ! πολιν πα! το* Tσ β στ του βασιλHως υ!ο* Ανδ!ον ου το* Παλαιολ γου α το* πατ!ι !χουυ!ο* Αϑανασ ου δι τ χ!υσοβο>λλου λ γου α πατ!ια!χι &ν ;πι υ!ωµ των, π!οσ τHϑησαν α αTτG τG µητ!οπ λ ι Γαλ τζης α9 τοια*ται ;πισ οπα ^ F Βλαντι-

(к. XIII (Андроник II)—XIV в.) Список епархий: Appendix 1: …τEν δl Λιτ- β&ν, _ς eπαξ γ γον τα τG το* βασιλHως ; νου υ!ο* Ανδ!ον ου Παλαιολ γου το* γH!οντος π ! τ τοια*τα ϕιλοτιµ j, cτα αϑ λου σχολ σαι, eµα µlν δι τE β!αχ 4ςcναι π νυ τοYς ;ν Λιτβο4ς χ!ιστιαν ζοντας, eµα δl _ς α αTτο* το* τοιο>του )ϑνους

τG Ρωσ j9 πα!α ιµHνου α RπE το* Ρωσ ας10 T λως )χοντος δι ξ γ σϑαι Not. ep. App. 1. 150.6—10: p. 409

(между июнем и августом 967 г.) …τEν το* ; Χ !σ&νος π!ωτ >οντος υ9Eν D Νι ηϕ !ος τEν Καλο υ!Eν πατ!ι ι τητι τιµ σας π!Eς τEν h!χοντα Ρωσ ας30 ; - πHµπ ι Σϕ νδοσϑλ βον с целью натравить на болгар (ms: Ρωσσ ας Μ), Scyl. 277.28—30

(после 1022 г.) α Αννης δl τ"ς το* βασιλHως 3δ λϕ"ς ;ν Ρωσ j71 3ποϑανο>σης,α π!E αTτ"ς το* 3νδ!Eς αTτ"ς Βλαδιµη!ο*… Scyl. 367.71—72

(втор. пол. XI в.) Το* ϑ οϕιλ στ του ΛHοντος µητ!οπολ του τ"ς ;ν Ρωσι– Π! σ- ϑλ βας π ! το* xτι οT δ 4 τ λ 4σϑαι τ hζυµα (по Cod. Mosqu. ГИМ 368/240 л. 243 + еще 4 mss), Leon. Presthl. Tit. Ср. сокращенную лемму —

ΛHοντος µητ!οπολ του Ρωσ ας π!Eς Ρωµα ους yτοι Λατ νους π ! τ&ν 3ζ>µων

(ГИМ 366/239 л. 95 об.).

(26.I.1156) µητ!οπολ της Ρωσ ας Act. Synod. III. № 1038. P. 105—106 (= PG 140, 148—154)

(24.III.1171) Участник Собора —Михаил, митрополит Ρωσ ας, Not.ms.: Cod. ГИМ № 336, л. 89 об.: Mich. Anch. Act. Synod = Act. Synod. III (1989). № 1120. P. 547—548

(1192 г.) Подтверждение Исаака Ангела mνα δl )χωσιν ;π 3δ ας τ γ νουϊτι πλο4α π!αγµατ > σϑαι ;ν π σαις τα4ς Dπουδ ποτ χN!αις τ"ς βασιλ ας µου, hν υ τ"ς Ρωσ ας32 α τ&ν Ματ! χων Act. Dip. III 35.30—32

(после 1217 г.) ΕL δl α λαγωEν λ υ Eν, Dπο ους F Ρωσ α ατ γ ι Lς τ ν µ γα- λ πολιν, σYν τG ϑη!ια G 3ποστ λnς µοι^ τα>την γ ! λHγουσιν ο9 Lατ!ο διαϕ ! ντων ϑ !µα ν ιν M. Chon. II. 356.2—5

(втор. пол. XII в.) Αλλ α Lς τ ν µ γ λην Ρωσ αν 3πE το* πατ!ι !χου Κωνσταντινουπ λ ως στHλλ ται µητ!οπολ της Neil. Dox. 1105—1106 C

(между июлем и сентябрем 1154 г.) Письмо против Пантевгена: ΓHγον γο*ν τα*τ τισι π!Eς Fδον"ς xσοι αϑ Fµ&ν τι π π νϑασιν, ;π π ! y ουσται † τ"ς †Ρωσ ας12 Fµ4ν τι π!οσµα!τυ!"σαι χ!ηστ ν Georg. Torn. Mt. VII. 215.8—18

(между 1224—1233) Печать, митрополит Pуси Кирилл I (1224—1233), v: Κ>!ιλλος µοναχEς ;λH< Θ( ο)* 3!χι π σ οπος τ"ς µ(ητ)!οπ λ ως Ρωσ ας Corp. Sig. V/1, № 792, p. 608

(989/6498 г., Индикт. 3, осень) τE δl ‚ςυ•ζX )τος ;βαπτ σϑη D Βολοντ µη!ος, aς ;β πτισ ν π7σαν Ρωσ αν2 Chron. Min. I. № 110. 2. 1—2 (XIII вв.: Cod. Vat. gr. 840, f. 244 v). Miscell. 157

(1328 г.) Выборы епископа Владимира —συναινο>των α τ&ν λοιπ&ν ;πισ πων Zπ σης Ρωσ ας5 Chron. Min. I. (P. 604) № 85/1. 4—5 (Act. episc. Russ. 52. 4—5)

(ок. перв. четв. XV в.) ;π οqν ~λϑ ς ατ τ ς Fµ τH!ας Tχ ς, µηδlν f ν σnς mνα µ7ς γ! ψnς τ ποτ fλ γα π ! τ το* Zγ ου το* µητ!οπολ του Ρωσ ας6 α L )χ ις λ γον τινα ; νου π!Eς Fµ7ς^ sπ ! οTδl )χ ις, το*το v ολον Anon. Ad. Jos. Bry. 297.4—7

(июль 1339 г.) Адресат послания Константинопольского патриарха Иоанна Калеки: Ι !Nτατ µητ!οπολ4τα Ρωσ ας (Феогност), Act. Patr. Reg. II. 164:122.1 (Act. Patr. I. 191:88)

(сентябрь 1347 г.) Адресат послания императора Иоанна VI Кантакузина:

Ι !Nτατ µητ!οπολ4τα ΚυγHβου, RπH!τιµ α )ξα!χ π σης Ρωσ ας… Act. Patr. Reg. II. 470:167.1 (Act. Patr. I. 261:117)

(сентябрь 1347 г.) Адресат послания императора Иоанна VI Кантакузина:

ΕTγ νHστατ µHγα B ξ π σης Ρωσ ας1 α π !ιπ ϑητ 3ν ψιl τ"ς βασιλ ας µου,

*! Συµ Nν Act. Patr. Reg. II. 476:168.1—2 (Act. Patr. I. 263:118) (сентябрь 1347 г.) Император (Иоанн VI Кантакузин) и Константино-

польский патриарх (Исидор) постановили — α ;τ χϑη π λιν Rπο 4σϑαι τ ς τοια>τας Zγιωτ τας ;πισ οπ ς Lς τ ν Bηϑ 4σαν Zγιωτ την µητ! πολιν ΚυγHβου α

Rϕ bνα µητ!οπολ την τ ν π7σαν Ρωσ αν35, τ ν τ Μ γ λην α τ ν Μι ! ν,

ποιµα ν σϑαι… Act. Patr. Reg. II. 480:168.33—35 (Act. Patr. I. 263:118). См. также Μ γ λη Ρωσ α, Μι ! Ρωσ α

(сентябрь 1347 г.) Οcδας xτι αTτ ϑι )ϑιµον ~ν α ν νοµισµHνον, 3ϕ του τE )ϑνος τ&νΡNσων ;δHξατο τ ν ϑ ογνωσ αν α τM Zγ < βαπτ σµατι ;ϕωτ σϑn, mνα R! σ ηται

Lς π7σαν τ ν Ρωσ αν5, τ ν τ Μ γ λην α τ ν Μι ! ν, iς µητ!οπολ της, D ΚυγHβου, α χ ι!οτονG ;πισ πους Lς xλας τ ς Zγιωτ τας ;πισ οπ ς… Act. Patr.

Reg. II. 482—484:169.3—7 (Act. Patr. I. 265:119)

(сентябрь 1347 г.) … Lς τEν 9 !Nτατον µητ!οπολ την ΚυγHβου, RπH!τιµον α )ξ- α!χον π σης Ρωσ ας14, *! Θ γνωστον… Act. Patr. Reg. II. 484:169.13—14 (Act. Patr. I. 265:119)

(сентябрь 1347 г.) Примите в качестве законного митрополита τEν δl 9 !N- τατον µητ!οπολ την ΚυγHβου, RπH!τιµον α )ξα!χον π σης Ρωσ ας41… Act. Patr. Reg. II. 486: 169.40—41

(1386 г.) D δl Ρωσ ας µητ!οπολ της γ! ϕ ται ΚιHβου4 α π σης Ρωσ ας5 Ecth. Nov. 502.3—5

Lς µHνον δH τEν Ρωσ ας32–33 πHµπουσιν µολιβδ βουλλα Ecth. Nov. 509.32—33 (1400 г.) Акт патриаршего собора Ιω ννης Σοϕιαν ς —византийский купец:

Lς τE τ"ς Ρωσ ας ταξ διον βουλ µ νος 3π λϑ 4ν Act. patr. II. 385.2—3 (1414—1417 гг.) Ο eγιος ΠHτ!ος µητ!οπολ της D Ρωσ ας Inscr. Phot. N 9 (1414—1417 гг.) D πανι !Nτατος µητ!οπολ της Κι β(ου) α π σης Ρωσ ας ΦNτιος

Inscr. Phot. 10.38

(перв. треть XV в.) Το*το τE βιβλ ον (;στ ) το* πανι !ωτ του µητ!οπολ του ΚυHβουα π σης Ρωσ ας Y! Φωτ ου, a α ;ϕιH!ωσ ν Lς τ ν µητ! πολιν το* Μοσχοβ ου,α D βουληϑ ς 3ϕ λHσϑαι αTτ , mνα )χη τ ς 3! ς τ&ν τ!ια οσ ων δH α α f τk

ϑ οϕ !ων πατH!ων α τ&ν 3ϕο!ισµEν το* 3ϕι !Nσαντος Not. ms, Cod. Vat. gr. 717, л. 276 v

(перв. треть XV в.) Το*το τE βιβλ ον π!οσ τHϑη Lς τ ν µητ! πολιν πα! το* Zγιωτ του µητ!οπολ του π σης Ρωσ ας υ!ο* Φωτ ου, α D βουληϑ ς 3ϕ λHσϑαι αTτ , mνα )χη τ ς 3!7ς τ&ν τ!ια οσ ων δH α α f τk ϑ οϕ !ων πατH!ων α τEν αTτο* 3ϕο!ισµ ν Not. ms, Cod. Vat. gr. 717, л. 276 v

(сер. XV в.) ;π ;σχ των τ"ς ΕT!Nπης 3π τ Κ!οατ ας α Π!ουσ ων τ&ν ;ς τEν 3! τMον „ ανEν α Σα!µατ ας2 τ"ς ν*ν οpτω Ρωσ ας2 αλοµHνης )στ ;π χN!αν τ ν δι τE ψ>χος 3ο ητον… Laon. Chalc. I. 31.1—3

/Ρωσι ο , /Ρωσι ς, Русские (-ий)

(941 г.) Протовестиарий Феофан τ ν τ σ>νταξιν τ&ν Ρωσι &ν16 πλο ων διHλυ- σ ν… Sym. Log. (Leo Gram.) 323.15—16; Th. Mel. 232.8—9 ( Ρως —9); Georg. Hamart. 842.2; Georg. Cont. 914.20; Georg. Vat. 61.3—4

(970 г.) ;πH ιτο δl α F Ρωσσι 2 νησις οT χ!ηστ ς Rποτιϑ µHνη ;λπ δας… Leo Diac. 103.2—3

(970 г.) π!Eς µHντοι τEν Σϕ νδοσλ βον, τEν τ"ς Ρωσσι "ς11–12 πανοπλ ας ατ !χοντα… Leo Diac. 103.11—12

(970 г.) Речь Святослава к Иоанну Цимисхию: …« L α αTτEς ;ξ 3γνο ας ατ

τ σ ιατ!αϕο*ντα γ>ναια τ ν Ρωσσι ν4–5 Fγ 4ται 3λ ν, α , |ς τινα ν πια Rπο- µ ζια µο!µολυ οις τισ , τα>ταις τα4ς 3π ιλα4ς Fµ7ς π ι!7ται δ δ ττ σϑαι» Leo

Diac. 107.3—6

(970 г.) τM τοι α ;ς αTϑ δ ιαν α ϑ! σος τ Ρωσι 19 ;π !ϑη ϕ!ον µατα. τ ν RπH!αυχον τοιγα!ο*ν 3λαζον αν αTτ&ν α τEν αντι !Yς π!οπηλα ισµEν µ στHγων D

βασιλ Yς… Leo Diac. 126.19—21

(972 г.) Речь Иоанна Цимисхия у Адрианополя: …«если поспешим и опередим врагов… οcµαι (σYν Θ M δl L! σϑω), αTτοβο α τ ν π λιν Π!αισϑλ βαν

α9! σ ιν, r Μυσο4ς ;στ τ βασ λ α^ 3 4ϑ ν D!µNµ νοι, BIστα τ ν Ρωσι ν11–12 3π νοιαν αταγωνισ µ ϑα» Leo Diac. 131.9—12

(972 г.) Битва за Преславу: τηνι α*τα λHγ ται α τEν Πατ! ιον Καλο >!ην, τG Π!αισϑλ βj ;πιχω!ι ζοντα, xσπ ! τ ν Ρωσι ν12 πανοπλ αν ατ τ&ν Μυσ&ν τE π! σϑ ν, •πH! µοι yδη ;ŒB ϑη, νη ν, тайно ночью пришел к Святославу в Дристру, Leo Diac. 134.10—13

(972 г.) После взятия Преславы, ромеи τG βασιλ < αTλG π!οσHβαλλον, ;ν r τ"ςΡωσι "ς1 πληϑ>ος συνNσϑη τE µ χιµον Leo Diac. 136.23—137.1

(972 г.) τινlς πα!αβ λ< τ λµn πα!α !οτο>µ νοι τ&ν ϑ!ασυτH!ων, τ"ς Ρωσι "ς19 3ποŒBαγHντ ς ϕ λαγγος, ;ς λ χον ; ϑιζον… Leo Diac. 139.18—20

(972 г.) Речь Святослава на военном совете после пятой битвы у Дристры:

…«οsχ ται τE λHος», )ϕη, «a τG Ρωσι G13 πανοπλ j συν π το.., L ν*ν 3 λ &ςΡωµα οις Rπ ξοµ ν…» Leo Diac. 151.12—13

(972 г.) …«3 αταγNνιστος F Ρωσι 17 µHχ!ι α τ µ !ον αϑHστη ν 3λ …» Leo Diac. 151.16—17

(972 г.) По условиям мира Святослава с Иоанном Цимисхием, тавроскифам выдали хлеб на обратный путь: cναι δl τοYς Lληϕ τας τEν σ4τ ν ϕασιν