- •2. Туризмнің белсенді түрлерінің техникасы мен тактикасының негізгі анықтамалары.
- •6 Спорттық туризм федерациясының ќұрылымы.
- •8. Қазақстан аймақтарының туризмнің белсенді түрлерін дамыту мүмкіншіліктері
- •10. Жорық барысындағы туристердің қоғамға пайда болатын жұмысы
- •11. Туристік экспедицияларды ұйымдастыру
- •12. Іздеу-құтқару жұмыстарын ұйымдастыру
- •14. Туристік маршруттардың тактикалық схемалары
- •15.Белсенді туристік саяхат тактикасының кезеңдері
- •16. Маршруттың негізгі,қосымша және ақпараттық варианттары
- •17. Спорттық туризм түрлері.
- •18. Туристтік саяхат мақсаттары
- •22.Топтық құрал-жабдықтарды даярлау
- •23. Жеке меншікті құрал-жабдықтар
- •25. Арқан түрлері. Баулар топтары және оларды қолдану
- •26.Жорықтағы тамақтандыру тәртібі, режим
- •28.Тамақтандырудың ғылыми негіздері
- •29.Ақуыз, көмірсу, май үлесі, су-тұз режимі. Азық-түлік түрлеріндегі үлесі
- •30.Азық-түлік тасымалдау ережелері. Алдын ала дайындау, қаптау, іріктеу
- •31.Әртүрлі қиындық дәрежедегі жорықтардағы тамақтандыру ерекшеліктері
- •32 Ас мәзірін жоспарлау. Қажетті азық-түлік есебін жасау
- •33.Жорықтың тактикалық әзірлену кезеңдері
- •36.Топографиялық карталардағы масштаб түрлері
- •37.Маршрут схемасы.
- •38. Топографиялық картада арақашықтықты өлшеу әдістері
- •39. Жорық кезінде ара қашықтықтарды өлшеу, бағдарлау әдістері
- •40.Табиғи қауіп-қатерлері:
- •40Табиғи белгілер мен ишаралар негізінде ауа райын болжау
- •41.Туризмнің белсенді түрлерінде кездесетін кедергілер
- •42. Жорықтардың қиындық дәрежелеріне қойылатын талаптар
- •43.Қозғалу техникасы және табиғи кедергілерден өту
- •44.Қозғалыс пен демалып тоқтау тәртібі. Жетекші, соңынан жүретіндер, қатардың соңында жүруші.
- •46. Тау туризм жорықтарына қойылатын талаптар
- •47. Тау туризмінде кездесетін кедергілер және олардан өту
- •48. Асулардың қиындық дәрежесіне қойылатын талаптар
- •50. Аялдаулар және түнеу орындары
- •51. Лагерь (бивак) ұйымдастыру тәртібі. Қауіпсіздікті қамтамасыз ету
- •52. Тау туризмінің, альпинизмнің арнайы құрал-жабдықтары
- •53.Белсенді туристік жорықта кездесетін беткей түрлері
- •54.Топырақ, шөпті беткейлерден өту, жолмен, соқпақпен жүру техникасы мен тактикасы
- •55. Мұздықтар.
- •56. Қар, фирн үстімен жүру техникасы мен тактикасы
- •57. Мұз беткейлерімен жүру техникасы мен тактикасы
- •58. Мореналар, тас шөгінділер, жартастар үстімен жүру техникасы мен тактикасы
- •59.Су кедергілерінен өту техникасы мен тактикасы
- •60. Су туризмінде кездесетін табиғи кедергілер және олардан өту
- •61. Су туризмінде кездесетін жасанды кедергілер және олардан өту
- •62.Су туризмінің арнайы құрал-жабдықтары.Су туризмінде қолданылатын құрал-жабдықтар
- •63. Қазақстан аймақтарының су туризмін дамыту мүмкіншіліктері
- •67 Әлемнің, Қазақстанның тау шаңғы орталықтары
- •68. Жер бедер формалары мен элементтері.
- •69-70Туристік саяхаттың қауіпсіздігін қамтамасыз ету
- •72.Жорықтағы медициналық қорапша құрамы
- •73.Жорық кезіндегі жиі кездесетін ауру сырқаттар,оларды алдын алу және емдеу
- •75.Тау биіктігінің адам ағзасына жасайтын әсері және қауіпі.Алдын алу.Акклиматизация
- •78. Қауіпті және апатты құбылыстар және олардан аман қалу.
- •79. Лагерь бивак ұйымдастыру қағидалары
- •Бивактарды ұйымдастыру ережелері
- •81. Жорықтың тактикалық схемасы мен график-жоспарын жасау
- •84. Жорық күнделігін жүргізу
- •86. Туристің жалпы және арнайы даярлығы
- •87 Туристерді даярлау тәртібі. Шынықтыру циклдері
- •90. Туристік спорттық-көпшілік жилыстарды ұйымдастыру және өткізу
- •91. Туристік көпсайыс бойынша жарыстарды ұйымдастыру ережелері
- •94. Туристік бұқаралық жиналыстардың ұйымдастырушы комитетінің жұмыс тәртібі мен құрамы
- •95. Дәрежесіз жорықтар және демалыс күндерінің жорықтары
- •97.Коммерциялық белсендітурының ұйымдастырылуы.Қажетті құжаттар мен құрал-жабдықтар
- •98. Қызметкерлер тобы мүшелерінің (гид, ассистент (сирдар), аспаз, жүк тасушы, атбегі, аудармашы) міндеттері
- •99. Спорттық туристік жилыстарды өткізу есептері мен калькуляциясы
28.Тамақтандырудың ғылыми негіздері
Тамақтандырудың ғылыми негіздері. Физикалық жүктеме болғандағы энергия шығыны. Тағамдардың энергиялық құндылығы.
Тамақ біріншіден адамға энергия береді, екіншіден,құрылыс (пластикалық) функциясын орындайды.
Адамға қажетті негізгі тамақтандыру заттары: ақуыз, майлар, көмір-сулар, минералдық тұздар.
Ақуыз – ағзаның өте маңызды бөлігі, өмір негізі болып табылады. Ақуыз құрамында май мен көмір-суда кездеспейтін азот бар. Азықтағы ақуыз ағзаның үнемі бұзылып, жойылып тұратын ақуызын қайта құрады. Сонымен қатар, энергияны да береді (ақуыздың бір граммы 4,1 килокалория береді). Ақуыз заттар алмасуы мен қан толтыруды ынталандырады. Ең құнды ақуыз етте, сүтте, жұмыртқада, балықта болатын жануар ақуызы, бұршақта, фасольде, ірі бұршақта, кептірілген саңырау құлақта да бар.
Тәулік рационында салмақтың әрбір килограммына 1,3-1,5 г ақуыз келу керек, яғни адамның салмағы 70кг болса, тәулігіне 100г ақуыз тұтынуы қажет. Ауыр жұмыс істесе ақуыз минимумы 1кг салмаққа 2г ақуыз болу керек.
Майлар – жылу, энергия беретін зат. Майдың бір граммы 9,5 килокалория береді. Май адам ағзасында қор ретінде жиналады: дені сау, салмағы 70кг ер адамда 12кг май болады. Бұл қордың энергиясы бір айға жеткілікті.
Бір тәулікке 50-100г (600-900 калория) май қажетті. Одан көп болса май артық болады, адам семіріп кетеді.
Көмір-суларға дәнді дақылдардағы, картоптағы, көкөніс пен жеміс қабығындағыөсімдік крахмал, гликоген (жануарлардағы крахмал) жатады. Ең үлкен мөлшері – қантта. 1г 4,1 калория береді.
Көмір-судың үлкен жігі бауырда гликогенге айналып қор ретінде сақталады. Артық көмір-су майға айналады. Бір жегенде қант мөлшері 100 грамнан аспау керек.
Жорық кезінде гликоген қоры азаяды да адамның еңбек қабілеті төмендейді, сондықтан қосымша қант немесе глюкозаны қабылдау керек.
Клетчатканы артық жесе, ол ауыр болады, тыныс тарылады, сондықтан қиын маршрутта клетчаткасы көп тағамдардың мөлшерін азайту керек.
Су мен минералды тұздар. Су адамның салмағының 70% құрады, судың маңызы өте үлкен. Су болмаса, өмір үрдістерінің барлығы үзіледі. Тамақсыз адам бір айдан көп өмір сүре алады, ал су болмаса, бір аптаға жете алмайды. Тамақ пен ішімдіктер арқылы адам тәулігіне 2,5 л су тұтынуы қажет. Сүт құрамында судың үлесі 87,2%, көкөністер мен жемістерде 90% дейін, етте75% дейін, нанда 47% дейін.
Өмір әрекеті тұзсыз да жүре алмайды. Адам ағзасы Ca, Na, K, Mg, P, Fe, S, Mn, As, I тұздарын үнемі қажет етеді.
29.Ақуыз, көмірсу, май үлесі, су-тұз режимі. Азық-түлік түрлеріндегі үлесі
Тамақ біріншіден адамға энергия береді, екіншіден,құрылыс (пластикалық) функциясын орындайды. Адамға қажетті негізгі тамақтандыру заттары: ақуыз, майлар, көмір-сулар, минералдық тұздар.
Ақуыз – ағзаның өте маңызды бөлігі, өмір негізі болып табылады. Ақуыз құрамында май мен көмір-суда кездеспейтін азот бар. Азықтағы ақуыз ағзаның үнемі бұзылып, жойылып тұратын ақуызын қайта құрады. Сонымен қатар, энергияны да береді (ақуыздың бір граммы 4,1 килокалория береді). Ақуыз заттар алмасуы мен қан толтыруды ынталандырады. Ең құнды ақуыз етте, сүтте, жұмыртқада, балықта болатын жануар ақуызы, бұршақта, фасольде, ірі бұршақта, кептірілген саңырау құлақта да бар. Тәулік рационында салмақтың әрбір килограммына 1,3-1,5 г ақуыз келу керек, яғни адамның салмағы 70кг болса, тәулігіне 100г ақуыз тұтынуы қажет. Ауыр жұмыс істесе ақуыз минимумы 1кг салмаққа 2г ақуыз болу керек. Майлар – жылу, энергия беретін зат. Майдың бір граммы 9,5 килокалория береді. Май адам ағзасында қор ретінде жиналады: дені сау, салмағы 70кг ер адамда 12кг май болады. Бұл қордың энергиясы бір айға жеткілікті.
Бір тәулікке 50-100г (600-900 калория) май қажетті. Одан көп болса май артық болады, адам семіріп кетеді.
Көмір-суларға дәнді дақылдардағы, картоптағы, көкөніс пен жеміс қабығындағыөсімдік крахмал, гликоген (жануарлардағы крахмал) жатады. Ең үлкен мөлшері – қантта. 1г 4,1 калория береді.
Көмір-судың үлкен жігі бауырда гликогенге айналып қор ретінде сақталады. Артық көмір-су майға айналады. Бір жегенде қант мөлшері 100 грамнан аспау керек.
Жорық кезінде гликоген қоры азаяды да адамның еңбек қабілеті төмендейді, сондықтан қосымша қант немесе глюкозаны қабылдау керек.
Клетчатканы артық жесе, ол ауыр болады, тыныс тарылады, сондықтан қиын маршрутта клетчаткасы көп тағамдардың мөлшерін азайту керек.
Су мен минералды тұздар. Су адамның салмағының 70% құрады, судың маңызы өте үлкен. Су болмаса, өмір үрдістерінің барлығы үзіледі. Тамақсыз адам бір айдан көп өмір сүре алады, ал су болмаса, бір аптаға жете алмайды. Тамақ пен ішімдіктер арқылы адам тәулігіне 2,5 л су тұтынуы қажет. Сүт құрамында судың үлесі 87,2%, көкөністер мен жемістерде 90% дейін, етте75% дейін, нанда 47% дейін.
Өмір әрекеті тұзсыз да жүре алмайды. Адам ағзасы Ca, Na, K, Mg, P, Fe, S, Mn, As, I тұздарын үнемі қажет етеді.
Ас тұзы асқазан шырыныың құрамына кіретін тұзды қышқылын жасау үшін керек. Оның жетіспеулігі жүрек-тамыр жүйесінің, бүйрек, басқа органдардың жұмысын бұзады. Ас тұздың тәулік қажеттілігі 12-15г, ауыр жұмыс істеп қатты терлегенде одан да көп.