- •Мемлекеттік тіл мәртебесі
- •Тіл туралы заң
- •Адам бәрін жасайды
- •Билл гейтс
- •Кісінің кісілігі уақытты босқа өлтірмеуден басталмақ. Даналық жасқа байланысты емес. Елдің бәріне ортақ бір-ақ күнтізбе бар, тек оны әркім әр түрлі пайдаланады.
- •Үлгі: Мен үшін ең маңыздысы - Неге? Себебі?
- •Мен бос уақытымды қалай өткіземін?
- •Атамекен
- •Жаңа әлемдегі жаңа қазақстан
- •Білім – байлығымыз
- •Білім атасы - ыбырай алтынсарин
- •Мемлекет және біз
- •Қазақстан республикасының елтаңбасы
- •Қазақстан республикасының туы
- •Қазақстан республикасының әнұраны
- •Қазақстан республикасының әнұраны
- •Менің отаным – қазақстан
- •Табиғат
- •Табиғаты ғажап қазақстан
- •Тал бесігім – табиғат
- •Жер тұрғындары
- •Қазақстанның халқы
- •Мәдени мұра – алтын адам
- •Ғалам және ғасыр
- •Ххі ғасырдың жетістіктері. Астана – қазақстан республикасының бас қаласы
- •Қазақстан және ғарыш
- •Азаматтық қалай анықталады?
- •Қазақстан республикасының конституциясы алтын заң – ата заң
- •Біздің университет
- •Ә.С. Сағынов - академик, ғалым
- •Біздің институт
- •Кәсіби бәсекелестік
- •Бәсекеге қабілетті азаматтар – қазақстанның болашағы
- •«Қазақстан – 2030» стратегиясы – ел дамуының көзі
- •Студент - болашақ басшы, істі ұйымдастырушы
- •Жастар – еліміздің болашағы
- •Мамандық әлемінде
- •Менің мамандығым
- •Қаныш имантайұлы сәтбаев
- •Адам және қоғам
- •Салауатты өмір салты
- •Қоршаған ортаны инженерлік қорғау
- •Жеке адам, топ және ұжым
- •Менеджер және ұйым
- •Геология
- •Қоғамдағы отбасының қызметі
- •Аэросуретке түсіру
- •Қазақстанның білім беру жүйесі
- •«Болашақ» бағдарламасы
- •Экология
- •Ұлттық байлық
- •Қазақстаның пайдалы қазбалары
- •Пайдалы қазбаларды қорғау
- •Экономикалық тәуелсіздік
- •Өндірісті экологияландыру
- •Геофизика
- •Ақша қызметі
- •Ұлттық теңгеміз туралы
- •Қазақстан мұнайы
- •Қазақстанның географиялық орны
- •Қазақстан климаты
- •Жердің пішіні, өлшемі мен қозғалысы
- •Қазақстанның экологиясы
- •Қазақстанның табиғатын қорғау
- •Қолданбалы экология
- •Жер құнары - өмір нәрі
- •Ақ бидай (ертегі)
- •Жерасты суларының маңызы
- •Өсімдіктердің тіршілік формалары
- •Қазақстанның «қызыл кітабы»
- •Ауа райы және климат
- •Өсімдік және медицина
- •Айналадағы ортаны қорғау
Біздің университет
Қарағанды мемлекеттік техникалық университеті (ҚарМТУ) Қазақстан Республикасының тарихымен және өмірімен тығыз байланысты жоғары оқу орны.
Университеттің құрылуы Қазақстанның көптеген өнеркәсіп салаларының қарқынды дамуымен, әсіресе көмір өнеркәсібі мен байланысты.
1953 жылы күзде Қарағанды қаласында тау-кен институты ашылды. ҚарМТУ ректоры болған адамдар: Нұрмұхамедов Юнас Қадырұлы, Сағынов Әбілқас Сағынұлы (1955-1987 ж.ж.), Лазуткин Александр Григорьевич, Пивень Генадий Григорьевич (1994-2008 ж.ж.). ҚарМТУ-дың қазіргі ректоры Ғазалиев Арыстан Мәуленұлы – профессор, химия ғылымдарының докторы, Қазақстан Республикасы Ұлттық Ғылым Академиясының академигі.
Университетте 9 институт және 34 кафедра бар. Сонымен қоса Астана, Балқаш қалаларында университеттің филиалдары бар.
1996 жылдан бастап техникалық лицей, дарынды балалар оқитын "Мұрагер" мектебі жұмыс істейді.
Қарағанды мемлекеттік техникалық университеті –инженер кадрларды даярлайтын Қазақстан мен ТМД-дағы ірі жоғары оқу орындарының бірі.
Университетте әскери кафедра, Республикадағы ең ірі кітапхана бар. ҚарМТУ 1976 жылы Еңбек Қызыл Ту орденімен, 2005 жылы Швейцарияның Женева қаласында алтын медальмен марапатталды.
Тапсырмалар.
1. Мәтінді түсініп оқыңыз.
2. Жаңа сөздерді аударыңыз.
3. Мәтінге қатысты сөз тіркестерін жазыңыз.
4. Сан есімдерді сөзбен жазыңыз және түрлерін ажыратыңыз.
5. Жалқы зат есім және жалпы зат есімдерді теріп жазыңыз.
6. Тәуелдік жалғауы бар сөз тіркестерін теріп жазыңыз. Мысалы: оқу орны,
7. Мәтінді аударыңыз, мазмұндаңыз.
8. Мәтін бойынша жаңа сөздермен сөз тіркестерін, сөйлем құрастырыңыз.
9. Мына сөздерге жіктік жалғауларын жалғаңыз: инженер…, кандидат…, оқытушы…,
профессор…, ғалым…, түлек…, ректор…, академик…, студент… .
Ә.С. Сағынов - академик, ғалым
Әбілқас Сағынұлы Сағынов 1915 жылы Павлодар облысының Баянауыл ауылында туған. 1939 жылы Днепропетровск тау-кен институтын "Пайдалы кен орындарын қазу" мамандығы бойынша оқып, үздік бітіріп шығады.
Институтты бітірген соң, 1948 жылға дейін Қарағанды көмір бассейнінің шахталарында учаске бастығы, шахты директоры, техника бөлімінің көмір тресінің басшысы болды. 1948 жылдан 1951 жылға дейін басқарма бастығы, "Қарағанды көмір тілігі" тресінің бас инженері қызметтерін атқарды.
Сағынов Әбілқас Сағынұлы Қазақстан Республикасы Ұлттық Ғылым Академиясының академигі, техника ғылымдарының докторы. Социалистік Еңбек Ері, Қарағанды тау-кен институтының (1953-1958 ж.ж.) ректоры, Қарағанды политехникалық институтының ректоры (1958-1987 ж.ж.) болды.
1955 жылы Ә.С.Сағынов 1958 жылы политехникалық болып ұйымдастырылған Қарағанды тау-кен институтының ректоры болып тағайындалды. Оның басшылығымен институт Қазақстанның өнеркәсіптік аймақтары үшін мамандар даярлайтын жоғарғы категориядағы Жоғарғы Оқу орнына айналды.
Оқу, ғылым саласындағы жоғарғы нәтижелері үшін Қарағанды политехникалық институты Жоғарғы үкіметтік наградаларға ие болды. 1976 жылы Еңбек Қызыл Ту Ордені, 1972 жылы Мерейтойлық Құрмет белгісі, Қазақстан Республикасы Алтын Құрмет кітабына екі рет жазылған, Ауыспалы Қызыл Ту орденімен тоғыз рет және бірнеше Құрмет Грамоталарымен марапатталған.
Қазақстан Республикасы халық шаруашылығын, Жоғарғы білім беруді дамытудағы, білікті мамандар даярлаудағы еңбектері үшін Ә.С.Сағыновқа Социалистік Еңбек Ері атағы берілді. Ә.С.Сағынов Мемлекеттік сыйлықтардың екі мәрте лауреаты, екі рет Ленин орденімен, Еңбек Қызыл Ту орденімен, Халықтар достығы орденімен, медальдармен, грамоталармен марапатталған.
Біздің Республикамыздың жетекші ғалымы болғандықтан, Ә.С.Сағынов Қазақстан Республикасы Ғылым Академиясының толық мүшесі болып сайланды.
Ә.С.Сағынов - 200 ғылыми мақаланың, 18 монографияның авторы.
Ә.С.Сағынов 2006 жылы қыркүйек айында қайтыс болды.
Тапсырмалар.
1. Мәтінді оқыңыз, қысқаша мазмұнын айтыңыз.
2. Мәтінге сұрақ қойып, сұраққа жауап беріңіз.
3. Бос орындарды толтырыңыз.
4. Ә.С.Сағынов атындағы көрме туралы айтып беріңіз.
5. Мына сөздерге жіктік жалғауларын жалғап, жіктеңіз. доктор, бастық, ғалым.
6. Морфологиялық талдау жасаңыз: басшылығымен, шахталарында, ғылымдарының.
7. Мәтіннен септік жалғаулары жалғанған сөздерді теріп жазыңыз. Қай септік жалғауы екенін ажыратыңыз.
8. Мына сөздерді септеп шығыңыз: мамандар, университет, шахта.