1. Тақырып: Сызықты днқ молекуласының ұштарының репликацияланбау мәселері және оның шешімі

2. Мақсат: Студенттерде сызықты ДНҚ молекуласының ұштарының репликацияланбау мәселері және оның шешімі жайлы, ағзаның қартаюымен және қатерлі ісіктің пайда болуының маңызы жайлы білім және заманауи көзқарастарын қалыптастыру.

3. Оқытудың міндеттері:

- сызықты ДНҚ молекуласының ұштарының репликацияланбау мәселері жайлы білім қалыптастыру;

- студенттерге сызықты ДНҚ молекуласының ұштарының ұзаруын түсіндіру;

- студенттерге репликацияға дейінгі жаңа түзілген ДНҚ тізбегіндегі теломераза әсерінің механизмін және рөлін түсіндіру;

- студенттерге ДНҚ репликацияланбау маңызын және оның ұзаруының медицинадағы маңызын түсіндіру.

4. Өткізу түрі: сызба салу және түсіндіру,

5. Тақырып бойынша тапсырмалар:

5.1. Сызықты ДНҚ молекуласының ұштарының репликацияланбауының себебін түсіндіру және сызбасын сызу.

5.2. Теломеразаның қатысыумен ДНҚ теломерлік бөліктерінің ұзару механизмін түсіндіру және сызбасын сызу.

5.3. Теломеразаның қатысыуынсыз ДНҚ теломерлік бөліктерінің ұзару механизін түсіндіру және сызбасын сызу.

6. Үлестіретін материал - жоқ.

7. Әдебиеттер:

Негізгі:

7.1.Мушкамбаров Н.Н., Кузнецов С.Л. Молекулярная биология. М., 2003, с.17-40.

7.2.Генетика.Под ред. Иванова В.И. М., 2006, с. 52-53.

7.3. Медицинская биология и генетика. Учебное пособие под ред. проф. Куандыкова Е.У.Алматы, 2004, с.32-35.

7.4. Медициналық биология және генетика. Оқу құралы проф. Қуандықов Е.Ө. ред. А.,

2004, б.44-54.

7.5. Қуандықов Е.Ө., Әбілаев С.А. Медициналық биология және генетика. А., 2006, б.

54-56.

7.6. Қуандықов Е.Ө., Аманжолова Л.Е.. Молекулалық биология негіздері (дәрістер

жинағы), А., 2008, 12-20 б.

Қосымша:

7.7. Жимулев И.Ф. Общая и молекулярная генетика. Новосибирск, 2006, с.110-122.

7.8.Щипков В.П., Кривошеина Г.Н. Общая и медицинская генетика. М., 2003, с. 11-16.

7.9.Қуандықов Е.Ө., НұралиеваҰ.Ә.Негізгі молекулалық-генетикалық терминдердің орысша-қазақша сөздігі. Алматы, 2012, 112 с.

8. Бақылау:

8.1. Бақылау сұрақтары:

8.1.1. Теломерлік ДНҚ құрылысы және қызметі және оның репликациялану ерекшелігі.

8.1.2. Сызықты ДНҚ молекуласының ұштарының репликацияланбау мәселелрі.

8.1.3. Теломераза, оның құрылысы және қызметі.

8.1.4. Теломераза әсерінің механизмі.

8.1.5. Сызықты ДНҚ молекуласының ұштарының ұзаруының альтернативті механизмдері.

8.1.6. Сызықты ДНҚ молекуласының теломерлік бөліктерінің репликацияланбауының медициналық маңызы.

Тақырып бойынша үш тілде түсініктеме сөздер:

Қазақ тілінде	Орыс тілінде	Ағылшын тілінде
Гетерохроматин– интерфазада тығыз құрылымда болатын хромосоманың аймағы.	Гетерохроматин – область хромосомы, имеющая плотную компактную структуру в интерфазу.	Heterochromatin - region of a chromosome, which has a dense compact structure in the interphase.
ДНҚ теломерлік қатарыхромосоманың иықтарының ұщтарындағы ДНҚ-ның қайталанатын ақпараты жоқ қатары.	Теломерные последовательности ДНК– повторяющиеся неинформативныепоследовательности ДНКв концевых частях плеч хромосом.	Telomer DNA sequences- recurring uninformative DNA sequence in tail parts of the shoulders of chromosomes.
Теломераза– эукариотты жасушада хромосоманың ұштарындағы теломерлік бөліктерге ДНҚ 3' бос ұштарына (TTAGGG омыртқалыларда) айрықша қайталанатын ДНҚ қатарын жалғайтын фермент.	Теломераза—фермент, добавляющий особые повторяющиеся последовательностиДНК(TTAGGGу позвоночных) к 3'-концу цепи ДНК на участкахтеломер, которые располагаются на концаххромосомвэукариотическихклетках.	Telomerase- the enzyme that adds special repetitive DNA sequences (TTAGGG in vertebrates) to the 3'-end of the chain DNA at sites telomeres, which are located on the ends of chromosomes in eukaryotic cells.

Құрастырушы: И.К.Нұрпейісова

№ 18 сабақ