7.2. Құзыреттілікті бағалау – тәжірибелік.
7.2.1. Нуклеотидтің құрылысының сызбасын сызу және қызметтерін түсіндіру
ДНҚ молекуласының құрылысының сызбасын сызу және қызметтерін түсіндіру
РНҚ: а-РНҚ, р-РНҚ, т-РНҚ молекуласының құрылысының сызбасын сызу және қызметтерін түсіндіру
7.2.4. Кестені толтырыңыз. ДНҚ және РНҚ-ның салыстырмалы сипаттамасы
|
Белгілері |
ДНҚ |
РНҚ |
|
Макромолекуланың құрылысы |
|
|
|
Мономерлері |
|
|
|
Нуклеотидтертің құрамы |
|
|
|
Қасиеттері |
|
|
|
Жасушадағы орны |
|
|
|
Қызметі |
|
|
7.2.5 РНҚ мен ДНҚ молекуласының сызбасындағы бөліктеріне нуклеотидтерді құрайтын қосылыстарының алғашқы әріптерін қойыңыз:
А-аденин, Г-гуанин, Ц-цитозин, Т-тимин, У-урацил, Ф-фосфат, Р-рибоза, Д-дезоксирибоза. Сызбада белгілеңіз: нуклеотидті, триплетті, фосфо-диэфирлі және сутекті байланыстарды.
РНҚ молекуласының құрылысының сызбасы
ДНК молекуласының құрылысының сызбасы
7.2.6. Есеп 1. ДНҚ тiзбегiнiң кесiндiсi келесi нуклеотидтерден тұрады: Г – Ц – А – Т – А – Т – Ц – Г – Т. А) Қарама – қарсы тізбектің құрылысын көрсетіңіз. Б) ДНҚ тізбегінің бөлігінен аРНҚ молекуласының нуклеотидтер қатарын көрсетіңіз.
Есеп 2. ДНҚ молекуласының бiрiншi тiзбегi берiлген: АТТЦГАЦГГЦТАТАГ.
ДНҚ-ның екiншi тiзбегiн анықтаңыз. Егер бір нуклеотид 0,34 нм тұрса ДНҚ тізбегінің ұзындығын анықтаңыз.
Есеп 3.
Нуклеотидтердің жалпы санының ішінен ДНҚ молекуласында тиминдік нуклеотидтері 16% тұрады. Қалған түрлі нуклеотидтердің санын (пайызбен) анықтаңыз.
Өзін өзі жетілдіру дағдыны бағалау
«ДНҚ-лы және РНҚ-лы вирустар» тақырыбы бойынша СӨЖ-ді презентация түрінде дайындау және бірінші аралық бақылауға дейін.
7.4. Бақылау сұрақтары :
7.4.1. ДНҚ-ның тұқымқуалаушылықтың негізгі материалы ретіндегі ролін алғаш рет кім
және қалай дәлелдеді?
7.4.2. ДНҚ және РНҚ құрылыстары қалай ажыратылады?
7.4.3. ДНҚ қызметтері қандай?
7.4.4. а-РНҚ, р-РНҚ және т-РНҚ қызметтері қандай?
7.4.5. Жануарлар жасушасының генетикалық материалы не түрінде болады?
7.4.6. Неліктен ХХІ ғасыр медицинасын молекулалық медицина деп атайды ?
Тақырып бойынша үш тілде түсіндірме сөздер:
|
|
Қазақ тілінде |
Орыс тілінде |
Ағылшын тілінде |
|
1 |
Молекулалық биология - биология бөлімі, нуклейн қышқылдарының қызметі мен құрылысын зерттейді. |
Молекулярная биология –часть биологии, изучающая строение и функции нуклеиновых кислот |
Molecular biology – past of biolog studying structure and functions of nucleic acids.
|
|
2 |
Нуклеин қышқылы – полинуклеотидтер, тұқым қуалау ақпаратының іске асрылуына қатысады және генетикалық ақпараттың тасымалдау ролін атқарады. |
Нуклеиновые кислоты –полинуклеотиды, выполнящие роль носителей генетической информации, и участвующие в реализации наследственной информации |
Nucleic acids- polinykleotides, carriers of genetic informational taking part in the realization of genetic information |
|
3 |
Дезоксирибонуклеин қышқылы (ДНҚ) –құрылысы екі антипараллельден тұратын комплементарлық тізбек, ол 4 азотты негіздерден тұрады: аденин, гуанин, тимин, цитозин тұқым қуалайтын ақпаратты тасымалдайтын өзара сутегі байланыстарымен байланысқан (А-Т, Ц-Г). |
Дезоксирибонуклеиновая кислота (ДНК) – cтруктура, состоящая из двух антипараллельных, комплементарных цепей, состояшая из 4 азотистых оснований: аденин, гуанин, тимин, цитозин, сверанных между собой водородными связями(А-Т, Г-Ц), носитель наследственной информации
|
Desoxyribonucleic acid(DNA) - structure, consisting of two antiparallel, complementary chains, in cluding 4 azotic bases; adenin, guanin, thymin, cytosin connecting with hydrogen bonds (A-T, G-C) carrier of genetic information
|
|
4 |
Рибонуклеин қышқылдары – нуклеотид құрамына төрт азоттық негіздерден: аденин, гуанин, урацил, цитозин және тұқым қуалау ақпаратты іске асыруына қатысады. |
Рибонуклеиновые кислоты (РНК) – структуры, состояшие из одной цепи, включающей 4 азотистых оснований: аденин, гуанин, урацил, цитозин, участвуют в процессе реализации наследственной информации |
Рибоnucleic acids (РНК) – structures, consisting four single chain, including 4 azotic bases: adenin, guanin, uracil, cytosin take part participate in the pracess of realization of genetic information |
|
5 |
Нуклеотидтер– құрамына азотты негіз, қант және фосфор қышқылының қалдығы кіретін нуклеин қышқылдарының мономерлері (бірліктері). |
Нуклеотид–мономеры нуклеиновых кислот, состоящие из азотистого основания, сахара и остатков фосфорной кислоты |
Nucleotide of -monomers of nucleic acids, consisting four nitr base, sugar and phosphoric acid |
Құрастырған: Қ.Е.Жүзжан
№ 17 сабақ