135. Ақпаратты қорғаудың Криптографиялық əдістері.

Ақпараттық жүйелердегі ақпаратты қорғаудың криптографиялық әдістері ЭЕМ өңделген н/е есте сақтау құрылғысының әр түрлі типінде сақталған ақпаратты қорғау үшін қалай қолданылса, байланыс жолдар бойынша әр түрлі элементтер арасында берілген ақпаратты жабу үшін де солай қолданылады.1.Шифрлеу.2.Кодтау.3.Басқа түрлері.Шифрлеу-қорғалатын хабардың әрбір символы өзгертуге жатады. Кодтау- қорғалатын элементтердің кейбір элементтері, алдын ала таңдалған кодтармен ауыстырылады. Басқаларға н/е жеке түрлеріне-кесу, тарату ж/е мәліметтерді қысу әдістерә кіреді. Крипто жүйелер 2 классқа жүктеледі: 1. Симметриялы криптосистемелар; 2. Ассиметриялық криптосистемалар. Ассиметриялық криптожүйеде қормалған канал арқылы тек ашық кілтті ғана беруге болады, ал құпия кілтті оның генерациялық орнында сақтайды. Симметриялық криптожүйенің құпия кілтті жіберуші мен алушыға кілттерді тараудың қорғаушы каналы бойынша беру керек. Шифрлеу тәсілдері: ауыстыру, алмастыру, аналитикалық өзгерту, гаммирлеу, аралас шифрлеу. Кодтау тәсілдері: мағыналық кодтау, символдық кодтау. Ақпаратты жүйелерді қорғаудың мақсаты- қауіп-қатерге әрекеттер: 1. Өңделген ақпараттың жасырын бұзылу қатері. 2.Өңделген ақпараттың бүтіндігінің бұзылу қатері. 3.Жүйенің жұмыс істеуінің бұзылу қатері. Ақпаратты жабу құралдарын қолдану тәсілі бойынша ағымдық ж/е блоктық цифрлеу деп бөледі. Ағымдық шифрлеуде бастапқы мәтіннің әр символы басқалардан тәуелсіз өзгереді. Сондықтан мұндай өзгеру байланыс арнасы бойынша мәліметтерді берумен біруақытта жүзеге асуы мүмкін. Блоктық шифрлеуде жабық бастапқы мәтіннің кейбір символдар блогі біруақытта өзгереді, сонымен қатар блогтар негізіндегі символдардың өзгеруі өзара тәуелді болады. Кейбір аралас блоктардағы символдардың өзгеруі арасында да тәуелділік болуы мүмкін. Криптоталдау- кілтке шифрленген хабардың бастапқы мәтініне ашу жайлы ғылым. Криптожүйелерге негізінде бірнеше тараптар да қойылады.

136. Қазіргі мультимедиялық технологиялар түрлерін қолданып құжаттарды құру.

Мультимедия қолданбаларын жасау мүмкіндіктерінің ауқымы айтарлықтай кең. Мультимедия-компютерде ақпаратты, тұрақты және қозғалыстағы бинелерді көрсету үшін жинақталган технология. “Мултимедия”-екі жай сөзден тұратын күрделі сөз “мульти”-көп “медия”алып жүруші немесе тасмалдаушы Осылайша “мультимедия” кампютерлік терминін көптеген тасмалдаушылар деп аударуға болады яғни мультимедия ақпаратты дыбыс графика, анимация және тағы басқа сқтаудың және көрсетудің көптеген амалдары дегенді білдіреді. Егер мультимедияны ақпаратты көрсетудің белгілі бір технологиясы деп айтар болсақ, екі аспектіні еске түсірген де жөн-құрлығылық немесе аспаптық және бағдармалық казіргі кезде мультимедияны қолданудың бірнеше негізгі бағыттары мен өздерінің ережелері, терминолргиялиясы қалыптасып келеді. Олардың ішінен ең маңыздыларын қарасытрайық. Білім беру мен оқытып-үйретудегі мультимедия (Computer Based Training-CBT) аса маңызды бағыттардың бірі болып табылады. Жоғары кәсіби деңгейді қамтамасыз ететін білімдер тез озгеістерге бейім. Дамудың қазіргі деңгейі олардың ұдайы жаңартып отыруды талап етеді. Бұл жағдайларда олар кітап, көрнекі құралдар сияқты дәстүрлі оқытып –үйретудің тиісті даму қарқынына ілесе алмайд. Мультимедияның қандай да бір өнімдерін оны пайдалануды оқытып-үйрету құралдарымен қоса ұсыну жағымды ережеге айналды. Бұдан басқа, материалды біреудің әр-алуан қралдарын қолданатын кампютерлік ақытып-үйрету технологиясының бір қатар артықшылықтары бар: оқып-үйренетін матиралдары жақсы және барынша терең тусіну; білімдердің жаңа саласын оқып-үйренуге уіждеу; оқып-үйрету уақытының айтарлықтай қысқаруы нәтижесінде уақытты үнемдеу; алынған білімдер неғұрым ұзақ уақыт есте қалады және қысқаша қайталанғаннан кейін іс жүзінде қолдану үшін оңайырақ еске түседі ; өндірістік оқып-үйрену мен біліктлігін көтеру шығындарын азабы. Фирмалық тұсаукесер презентация жіне онімді жарнамлау. Көрнекі жарнама саласы мультимедияны қолданудың нақтылы үлгісі болып табылады. Мұндай кернеге жарнамалардың көмегімен тұтынушыларға қажет ақпаратты өз беттерімен алу мүмкіндігі бар. Мысалы, бұл банктердің осы жолмен несиелер ұсыныстары , әр алуан банк операциялар бойынша ақпарат берілетін операциялық заңдары ; көрмелер мен жәрменкелер залдары; саяхаттар брюосы: вокзалдар және т.т болуы мүмкін жиһаз дүкенінде жарнама программасы бар терминалды орнатқанда сатып алушы жиһаз бұйымдарын салыстырып салғастырады, жеке бұйымдардың өзара үйлесуін тексереді және тіп ті оларды өз үйіне қоюды модельдейде алады. Сатып алушы өзіне қажет модельді таңдап ала алады. Ал тұсаукесерден алған әсер сатып алуға себебін тигізеді.