39. Программалау жүйесі.

Программалау жүелер деп компьютердегі есептерді програмалауды автоматтандыруға арнаған программалар жиынтығы  аталады.

Программалау жүйесі пайдаланушыны немесе программистт өзінің мәселелеріне оған қолайсыз машиналық  командалар тілінде жазу қажеттілігінен  босатады және оларға жоғары дәрежелі арнайы  тілдерді пайдалану мүмкіндігін береді . Кіріспе немесе бастапқы деп аталатын осындай тілдердің әрқайсысы үшін, программалау жүйсеінің, программа (трансляция) программасын бар.

Әдетте програмалау жүйесінде:

1.Қолданатын программалау тілдерінің сипаттамалары;

2. Тілді жүзеге асыру құралдарын сипаттау-бұл осы тілдерден аударған программалар;

3. Стандартты бағыныңқы  программалар кітапханасы бар.

Программалау тілдерімен тілді жүзеге асыру құралдарын айыру қажет.

Программалау тіл - бұл программаны құрайтын жазбалар жүйесін, пайдаланатын грамматикалық құрылыс синтаксисімен семантикасын анықтайтын  ережелер жинағы.

Тілді іске асыру құралдары компиляторлар мен интерпретаторларға бөлінеді .

Комплятор үздіксіз процесс барысында жоғары дәрежелі тілде жазылған программаның бүкіл мәтінін аударады.

Интерпретатор программаның операторын бір-бірлеп ретпен талдайды.

Құрылымы, кірістік тілінің формаьдау дәрежес және мақсаттық арналуы бойынша  келесі программалар жүйелерін ажыратады.

1. Машиналық-бағытталған;

2. Машиналық -тәуелсіз.

Машиналық-бағытталған программалау жүйелерінің операторлар жиынтығы және бейнелеу құралдары компьютердің ерекшеліктерінен ( ішкітіл , жад құрылымы және т.б) айтарлықтай тәуелд ішкі тіл бар.

Машиналық тәуелсіз программалау жүйелері - бұл компьютердің ұйымдастыру мен қызмет ету ерекшеліктеі н білуді қажет етпейтін, есептерді шешу алгоритмдерді жүйесі.

Қазіргі программалау жүйелерінің  негізгі тізім және олардың қызыметтік арналуы:

1.Объект -бағытталған визуалды программалау жүйелері . Олар графикалық интерфеисті пайдалану арқылы программалардың  күрделі жинағын жасау процесін тиімдірек етуге мүмкіндік береді .

2. Логикалық программалау жүйелері .

40. Архивтеу жəне антивирустық программалар.

Резервтік (Қорда сақталатын) көшірмен құру үшін немесе компьютерлік желілер арқылы жылдам беру үшін файлдар архиватор деп аталатын арнайы программалардың көмегімен архивтеледі . Программалар - архиваторлар бір немесе бірнеше файлдың орнына үнемдеуге ғана емес, сонымен қатар ақпараттық ақпараттарды сенімд сақтау үшін де қажет.

      Файлды архивтік файлға жазу процес архивтеу   (буып-түю, сығу), ал файлды архивтен алу - архивтен шығару деп аталады.Буып-түйілген (сығылған) файл архив  деп аталады.

      Ақпараттар көлемі кішірейтілген, ал ақпарат саны сол қалпында қалатын әр түрл архивтеу алгоритмдер бар. Мәтіндік және графикалық файлдар жақсы сығылады, ал іс жүзінде архивтер файлы сығылмайды.

Кейбір архивторлар архивтегі файлдарды бұрынғы қалпына келтіру үшін архиватор-программаны қажет етпейтін мен өзгешеленетін, архивтерден арнайы программасыз өзі шығаратын архивтерді құра алады.

     Программашыл көптеген әр түрлі архиваторларды құрды, олардың ішінде кеңінен тарағаны WinRar  және  WinZip, сол сияқты  Windows  операциялық жүйесіне деректерді   Архивтеу қызметші программасы кіреді. Архиваторды таңдағанда олардың әмбебаптығы және сенімділігі басшылыққа алынады, бірақ, әрина, оның негізгі параметрлерін - сығу сапасы және жылдамдығын ұмытпаған жөн.

      Архивтерді құру және оларды басқарудың бірден-бір кеңінен тараған әйгілі құралына, орыс тілі не толығымен көшірілген архиватор WinRar жатады.

WinRar RAR     және    ZIP  архивтермен жұмыс жасауға мүмкіндік береді , жоғары нәтижелі деректерді сығу алгоритм н пайдаланады, көптомдық және архивтен өз шығаратын архивтерді (SFX, ағылшын тілінде Self-extracying)  құрады және т.с.с.

      Көптомды архивтер - бірнеше бөліктен тұратын архивтер. Жалпы томдар үлкен архивт бірнеше дискетада немесе басқа  сменалық тасушысы сақтау үшін пайдаланылады.

       Windows үшін WinZip программасы архивтік файлдармен жұмыс істеуге мүмкіндік беретін кең тараған архиватор болып табылады.

Программалық вирус – бұл автоматтандырылған жүйелерде сақталатын мәліметтерді және программалық қамтаманы жою немесе өзгерту мақсатымен телекоммуникациялық желілер мен автоматтандырылған жүйелердегі өзіндік туындау мен рұқсатсыз таралу қасиетіне ие болатын орындаушы немесе интерпретацияланатын программалық код.

Вирустан қорғауға арналған арнайы программалар:

1. Детекторлар программалары (McAfee Associates-тен Scan, Norton Antivirus және “Диалог-МГУ”-дан AVSP) бірнеше әйгілі вирустарды табу үшін қолданылады.

2. Флаги немесе доктор (Д.Н. Лозинскийдің Aids Test, “Диалог-МГУ”-дан AVSP-сы) дискілерді немесе бұзылған программаларды “жазады” (тазалайды), бұзылған программалардан вирус денесін “тістеп алу” арқылы программаларды вируспен бұзылмаған кездегідей бастапқы қалыпқа келтіреді. Фаг-программалар – зақымдалған программалардағы нақты вирусты өшірудің арнайы программалары.

3. Ревизор (тексеруші) программалар (“Диалог-наука”-дан Adinf+AdinfExt) – бірінші дискінің жүйелік аймақтары және программа күйі жайлы ақпараттарды есіне сақтап, содан кейін оны бастапқы күйімен салыстыра отырып тексереді. Олардың салыстыруында келіспеушіліктер болса, онда ол туралы пайдаланушыға хабарлайды.

4. Ревизор (тексеруші) докторлар – ревизорлар мен докторлардың қызметін атқарады, яғни программалар тек өзгерулерді ғана көріп қоймай, сонымен қатар ол өзгерулерді автоматты түрде бастапқы қалыпқа келтіруге бар жағдай жасайды.

5. Фильтр программалары (-D, FlueShot Plus) резидентті түрде компьютердің жедел жадысына орнатылады да көбею және қауіп төндіру үшін вирустар қолданатын операциялық жүйеге түсетін хабарламаларды жолдарынан ұстап алып ол туралы пайдаланушыларға хабарлайды.

6. Вакцина – программалары (немесе иммунизаторлар), дискілерді немесе программаларды оның жұмыс нәтижесінде көрінбейтіндей етіп модификациялайды, бірақ вирус оны, яғни вакцинацияланған программаны вирусталған екен деп түсінеді.