- •1) Ойлау мен болмыс саймасайлығы – Гегель философиясының бастау нүктесі. Гегель диалектикасы
- •3) Ғалым этикасы және әлеуметтік жауапкершілік. Гендік және клеткалық инженерлік биотехнологи.Клондпу проблемаларының әлеуметтік философиялық талдау.
- •5) Сезімдік таным және оның формалары
- •6) М.Шоқай – Түркістан тәуелсіздігі үшін күрес
- •7) Дүниеге көзқарас және методология мәселелері
- •8 Ф.Бэкон “жаңа органон” төрт түрлі елесті көрсетеді
- •10. Классиктік және бейклассиктік философия қайшылықтары (и.Кант, г. Гегель, а. Шопенгауэр, ф. Ницше)
- •11. Мән және құбылыс категориялары.
- •13. Неотомизм философиясының негізгі белгілері.
- •17.Идеология,оның қоғамда атқаратын рөлі. Идеологияның күштілігі мен әлсіздігі.
- •19. Қоғамдық және жеке сана, олардың диалектикалық байланысы.
- •20.Тіл мен ойлаудың бірлігі. Ғылым мен техникада жасанда тілдің қалыптасуы.
- •21. Т.Гоббс «Левиафан, немесе Материя ,түр және шіркеу мен азаматтық мемлекет билігі».
- •23.Химия философиясы. Химия молекулалар физикасы ретінде. Химияның басқа ғылымдармен(физика, биология, геология, экология) және өндіріспен өзара тығыз байланысы мен әсері.
- •24.Жүсіп Баласағұн «Құтадғу білік».
- •27.Дж.Локк «Адам ақылы туралы тәжірбие» еңбегінде сапа түрлерінің әрқилы сферасы жайында. Іштен туған идея мен принциптер теориясына Локктың сыны.
- •28.Н.А.Бердяев «Орыс коммунизмнің бастау көзі мен мәні»
- •29.Ұғым –адамның әлеуметтік – тарихи танымның жемісі. Ұғым түрлері (интерпретация,конвергенция,дивергенция,конверция).
- •45.Г.Гегель « Философиялық ғылымдар энциклопедиясы» . Т.З. « Рух философиясы».
- •46. Сенім , күмән, білім.
- •60. Экалогияның философиялық проблемалары ,олардың жахандық сипаты. Қазіргі экологиялық жағдайдың футурологиялық аспектілері.
- •61. Қайта өрлеу дәуірі философиясы. Негізгі бағыттары мен өкілдері.
- •62.Философиядағы болмыс мәселелері . Болмыс категориялары.Болмыстың негізгі формалары (табиғат, адам ,рухани, әлеуметтік, психологиялық болмыс).
- •69. Қазіргі мәдениеттің экологиялық талаптары. Адам –қоғам –табиғат және олардың өзара байланысы.
- •70. И.Кант « Таза ақылға сын» ( Құрылымы және негізгі идеялары). И.Канттың априоризмі және агностицизмі.
- •71.Техникалық оптимизм және техникалық пессимизм: техника апологиясы және оған сын.
- •72.Адам қалыптасуындағы әлеуметтік ортаның рөлі .Қоғам дамуындағы тарихи қажеттілік пен адам бостандығы диалектикасы ( э.Фромм « Бостандықтан қашу»).
- •76. М.В.Ломоносов-көрнекті орыс ғалымы,жаратылыстанушысы.Оның 1748жылғы 5маусымдағы л.Эйлерге хаты.
- •77. Аналогия және ғылыми танымдағы рөлі.Аналогия және модель.
- •78. Неопозитивизм логикалық позитивизм және оның түрлері.
- •79. Классиктік термодинамика мен эволюциалық биология арасындағы қайшылықтар және өздігінен қалыптасу концепциясы.Ч.Дарвин ілімі мен креационизм.
- •80. Сөйлеу және жазу,олардың пайда болуының мәселелері.
- •81. Даму және прогресс. Прогресс пен регресс.Әлем тарихының бірлігі мен көптүрлілігі.
- •83. Ш.Уалиханов «Қырғыздарда шамандықтың іздері», Дала мүсылмандығы туралы»,»Сот реформасы туралы жазбалар».
- •84. Нақтылық және мүмкіндік, қажеттілік және кездейсоқтық.
- •85.Техника деген не Техниканың тарихы мен философиясы.Техникалық білімді гуманизациялау және гуманитаризациялау.Қазіргі техногендік өркениеттің болашағы мен шегі.
- •86. Платон «Мемлекет».Құрылымы және негізгі идеялары.
- •87. Болмыстың құрылұмдық байланысы.Бүтін және бөлшек.Себеп және салдар.
- •88. Норберт Винер және оның ізбасарлары ашқан кибернетика ғылымы.
- •89. Дүниеге көзқарасы ұғымы.Оның тарихи типтері миф,дін,философия.
- •90). Р.Декарт «Әдіс туралы ойтолғау».Оның танымдағы рационалдық әдісінің төрт ережесі.
- •91. К.Маркс Гегельдің «Философия тарихы»және «Тарихи философиясы»жайлы лекциялары туралы.
- •Кеңістік пен уақыт
- •97. Философиядағы әдіс мәселесі.Ғылыми танымның әдістері мен формалары.Танымның эмпирикалық және теориялық деңгейі.
- •98. Геологияның ғылымдарды генетикалық жіктеудегі алатын орны.Геологиядағы актуализм принципі.
- •Сущность принципа
- •Обоснование
- •99. Адамдағы биологиялық пен әлеуметтік. Антропосоциогенез ұғымы.
- •100. Ш.Құдайбердиев Үш анық».
- •101. XVII-xiXғ.Ғ.Орыс философиясы,оның өмірмен байланысы.
- •102. Информатиканың қалыптасу тарихы. Шеннон айтты го.
- •103. Биклассикалық философиядағы иррационалдық және рационалдық еместік проблема.
- •104. Кездейсоқтық және компьютерлер.
- •105. Материя –философиялық категория ретінде.В.И.Лениннің «Материализм және эмпириоритицизм»кітабы бойынша.Қазіргі ғылым материя құрылымы мен қасиеттері туралы.
- •107. Қоғамдық өмірдің әлеуметтік –саяси формалары.Демократия, либерализм,анархия.
- •108. Дж.Бруно,б.Спиноза пантеизмі.
- •109. Ғылымдар жүйесіндегі физиканың орны.Физика –атомдар механикасы ретінде.
- •110. Жүйе ұғымы.Жүйелік принциптер.Жүйе-адам ойының жемісі.
- •Абстрактілік жүйе
- •Органикалық жүйе
- •111. Д.Дидро «Табиғатты түсіндіруге байланыста ойлар»
- •112. Қоғамдық сананың формалары,олардың байланысы және әлеуметтік қызметтері.Қоғамдық сана түрлеріне обьективтік шындықтың бейнелену тәсілдері.
- •113. В.И.Лениннің «Философиялық дәптерлері» құрұлымы және негізгі идеялары.
- •115. Инженерлік ойлаудың және инженерлік әрекеттің ерекшеліктері.
- •116. Сократ пен Платонның идеализмі.
- •117. Математика –ғылым тілі.Философтар мен ғалымдардың математикаға көзкарасы.
- •118. Өтпелі құбылыстың табиғаты.Қазақстанның өтпелі кезендегі ерекшеліктері мен қиындықтары.Қазақстанның әлемдегі бәсекеде қабілетті 50елдің қатарына кіру стратегиясы.
- •119. Рационалдық таным және оның формалары.Танымдағы сезімдікпен рационалдықтың бірлігі.
- •120. Бөлшектермен өріс қазіргі әлем суретінің абстракциясы.
- •121. Табиғат ұғымы.Табиғи орта.Биомасса мен техномасса.
- •122. Таным процессіңің диалектикасы.
- •123. Л.Фейербах «Болашақ философиясының негізгі қағидалары».
- •124. Географиялық детерминизм.
- •125. Н.Г.Чернышевский «Философиядағы антропологиялық принцип», «Адам білімінің сипаты».
- •126. Математика –адамзат мәдениетінін феномені ретінде.Топтау мен абстракциялау математикалық теориялардың даму әдістері ретінде.Математикалық модельдер жүйесі ретінде.
- •127. Діни сананың көптүрлілігі.Дін және өнегелік.
- •128. Ми мен психика. Сананың пайда болуы және мәні.
- •129. Түркілік көзкарас дәстүрі мен ерекшеліктері.Мифология және дін.
- •130. Химиядағы редукция және редукционизм.Материянын химиялык қозғалыс турлері.
- •131. Антика философиясының негізгі сипаттары.Фалес,Сократ.
- •132. Әл Фарабидың философиялық көзкарастары.Оның «Игілікті қала басшысының қасиеттері туралы»еңбегі.
- •133. Техниканың инженерлік және гуманитарлық философиясы.
- •134. И.Фихте мен ф.Шеллинг философиясы.
- •135. Қожа Ахмет Яссауидің «Диуани Хикмет» поэмасы.
- •138. Синергетика философиясы.
- •150. Эстетикалық сана, оның өлшемдері,Дизайнерлік қызмет.Қазақ халқының эстетикасы.
111. Д.Дидро «Табиғатты түсіндіруге байланыста ойлар»
Дидро айтады табиғатты зерттеу керек дейді, табиғатты зерттемесе ғылым болмайды. Табиғатты зерттеу үшін адам соған өмірін жұмсау керек. Табиғат деген әйел дейді, әйелге қызығатындар көп ер адамдар, әйел соның бәрін қабылдамайды, итереді, әрі кет дейді, сондықтан сондай әйелге жоламай әрі кетеді жай адам болса, ал шыныменен есі кеткен адам әйтеуір ақыр соңында ойлағанына жетеді дейді. Табиғатты зерттейтін ғалымдар да сондай болу керек, сонда табиғат өзінің ішкі сырын ашады дид, әйтпесе ашпайды. Сондықтан табиғатты зерттеу кезінде жанағы ер адамдай табанды болу керек. Бұның айтқаны ғалымдарды табиғатқа қарай бетін бұру ғой. Дени Дидро – ХҮІІІ ғ.француз материалистерінің көрнекті қайраткерлерінің бірі. Бұл бағыттың барлық өкілдері сияқты, табиғатты түсіндіруге материалист болды, ал қоғамдық құбылыстарды байымдауда идеялист болды. Ол дүниенің материалдығын мойындады, қозғалыс материядан бөлінбейді, дүниені тануға болады, дінге қарсы болды.
Материалистік сенсуализмнің бағытын ұстана отырып, Дидро білімнің қайнар көзі түйсіктер деді. Ол “дүниені көзқарас билейді” дей келіп, қоғамды өзгертудің жолы революция емес, ағарту ісін насихаттау, жаңа заңдар шығару, дұрыс қойылған тәрбие арқылы деп қате түсіндірді.
Өзінің тәрбие туралы ойларын Гельвецийдің “Адам туралы еңбегіне біржүйелі түзетулер” деген негізгі еңбегінде айтқан болатын-ды.
Дидро Гельвецийдің тәрбиенің құдіретті күші туралы және адамдарда дара табиғи ерекшеліктердің болмайтындығы туралы тұжырымдарына қарсы шықты. Дидро баланың табиғи ерекшеліктері мен қабілеттерін мойындады.
Дидроның айтуынша, егер де тәрбиеші балаға табиғаттан берілген жағымды нышандарды дамытуға ұмтылса және жағымсыз қасиеттерді тұншықтырса, сол уақытта тәрбие жұмысында жақсы нәтижеге жетеді деп дәлелдеді.
Дидроның баланың табиғи ерекшеліктерін ескеру, оның даралық ерекшелігін дамыту туралы ұсыныстары жағымды бағалауға тұрарлық. Тек ғана таңдаулылар емес, барлық адамдар табиғаттан қолайлы нышандармен жаратылған деп дұрыс түсіндіреді.
Мұғалімге ерекше мән бере отырып, ол өз сабақ беретін пәнін терең білетін, өте қарапайым, әділ және басқа да жоғары адамгершілік сапаларды меңгерген болуды талап етті.
ХҮІІІ ғ.француз материалистерінің педагогикалық көзқарастары олардың философиялық тұжырымдарымен бөлінбейтін буржуазиялық халық ағарту саласындағы талаптарын 1789 жылы революция қарсаңында бейнелейді. Француз материалистерінің тәрбие ілімі 1789-1794 жылдары буржуазиялық революция қайраткерлерінің және ХІХ ғ.социал-утопистердің (Сен-Симон, Фкрбе, Оуэн) педагогикалық идеяларына ерекше ықпал етті.
112. Қоғамдық сананың формалары,олардың байланысы және әлеуметтік қызметтері.Қоғамдық сана түрлеріне обьективтік шындықтың бейнелену тәсілдері.
Ақыл жастан, асыл тастан – қоғамдық сана, мен асыл тастарды білемін, бағалаймын – жеке сана.
Қоғамдық сана - қоғамның рухани өмірінің, адам ойында шындықтың бейнеленуінің барлық түрлерін қамтитын философиялық категория; әртүрлі әлеуметтік қауымдастықтардың өмір сүруі процесінде пайда болатын адамдардың әлемге және өздеріне деген қатынастарының рухани тәсілдерінің жүйесі.[1
Оған қоғамдық идеялар, теориялар, саяси, құқықтық, адамгершілік, эстетика, философия және діни қозғалыстар, ғылыми білімдер, т.б. жатады. Қоғамдық сана әлеуметтік сезімдер мен көңіл-күйлерді, әдет-ғұрыптар мен мінез- құлықтарды, қалыптасқан дәстүрлерді, үлттар мен халықтардың психикалық кейіп ерекшеліктерін де қамтиды. Қоғамдық сана қоғамдық болмыстан туып, соның бейнесі мен туындысы болып табылады. Сана болмыстың бейнесі болғандықтан, қоғамдық болмыс өзгергеннен кейін сана да өзгереді. Бірақ қоғам мүшелерінің санасы белгілі бір мерзімге дейін өзгерген болмысқа сәйкес келмеуі, яғни артта қалуы мүмкін. Қоғамдық сана болмысты бейнелеп қана қоймайды, ол бейнеленген нысанды қозғайды, оны өзгертіп, дамытады. Оның күрделі ішкі құрылымдарының деңгейі мен түрлерін ашып көрсетуге болады. Қоғамдық сананың деңгейлеріне тікелей бүқараның, жекелеген әлеуметтік топтар өмірінің күнделікті жағдайларынан туатын қарапайым, эмпирикалық сана және қоғамдық топтардың түпкілікті мүдделерінің рухани көрінісі ретінде ғылыми-теориялық сана жатады. Қоғамдық сананың түрлері объективтік дүние мен қоғамдық болмыстың адам санасында бейнеленуін көрсетіп, адамның тәжірибелік іс-әрекеттерінен байқалып, қоғамның рухани мәдениетінің қүрамдас бөлігіне айналады. Қоғамдық сананың тарихи қалыптасқан түрлері: саясат, құқық, философия, мораль, өнер қоғамдық болмысты бейнелей отырып, оған белсенді түрде ықпал етеді. Оның әрқайсысының өз нысанасы мен бейнелеу тәсілінің болуына қарамастан, болмыс пен адам санасына өзіндік әсерін тигізіп, идеялық-саяси күресте ерекше рөл атқаруымен сипатталады. қоғамдық таптар - ортақ мүдделері және құқылықтары бар әлеуметтік тұрақты (салыстырмалы) топтар (мысалы, шаруалар, жұмысшы табы, буржуазия, орта тап және т.б.). Таптар мен тап күресі тұжырымдамасы XIX ғ. Еуропада кеңінен таралды (К. А. Сен Симон, О. Тьерри, Ф. Гизо және т.б.). К.Маркс пен Ф.Энгельс таптардың болуын қандай да бір өндірістік әдістермен байланыстырды, таптар күресін тарихтың қозғаушы күші ретінде санады және пролетариата буржуазияны күшпен төңкеріп тастау және тапсыз қоғам құру тапсырмасын жүктеді. Әлеуметтануда қоғамды тапқа және әлеуметтік топтарға (жастық, экономикалық, кәсіби, құқықтар мен міндетгер жүйесі, әлеуметтік мәртебе) бөлу орын алған. Қазіргі қоғамда қоғамдық еңбек бөлінісі, жекеменшік қатынастары, басқа да факторларға сай әлеуметтік жіктелу және ықпалдасу проңесіне орай араларында әріптестік, бәсекелестік немесе қақтығыс туындайтын, дегенмен, демократиялық принциптер негізінде реттелетін әртүрлі жіктер мен топтар қалыптасады
Сананы түсінудегі әр түрлі көзқарастарды біріктіріп, екі үлкен топқа бөлуге болады: 1) материалистік – сананы материяның дамуында пайда болатын табиғаи қасиеті деп түсіну; 2) идеалистік – сананы материяға жат, одан алғашқы, жаратылстан тыс пайда болатын рухани субстанция деп ұғыну.