- •1.Аграрлық экономика пәнінің әдістері мен мақсаттары.
- •2.Агроөнеркәсіптік кешен.
- •3.Аөк нарық және шаруашылықты жүргізудің нарықтық механизімі.
- •5. Аграрлық өндірістің экономикалық тиімділігі.
- •6. Агроөнеркәсіп экономикасының ерекшеліктері.
- •7. Агроөнеркәсіп кешенінің қазіргі даму жолдарына жалпы сипаттама.
- •9.Агроөнеркәсіп кешенінің дамуының теориялық және әдістемелік негіздері.
- •11.Азық-түлік проблемасы және ауыл шаруашылығы өндірісінің дамуы.
- •12.Ауылшаруашылығын реттеудегі мемлекеттік саясат.
- •13.Ауыл шаруашылығын несиелеу жүйесі.
- •14.Ауыл шаруашылығын несиелеу жүйесі.
- •15.Аграрлық өндірістің айналым капиталдары.
- •16. Ауыл шаруашылығын дамыту мәселелері.
- •17. Қазақстанның агроөнеркәсіптік кешеніндегі жағдайы.
- •18. Қазақстанның аграрлық секторы.
- •19. Қазақстан Республикасындағы сектордың дамуы және оған кездесетін кедергілерді шешу жолдары.
- •20. Қазақстандағы 2020 жылға дейінгі агробизнесті дамыту мәселелері.
- •21. “Агробизнес - 2020” бағдарламасының мақсаты мен негізгі бағыттары.
- •22. Қазақстанда аграрлық қатынастар және ауылдық әлеуметтік экономикалық даму кезеңдері.
- •23. Еңбек ресурстары және еңбек өнімділігі.
- •24. Аграрлық өндірістегі инвестиция
- •25. Қазақстанда аграрлық өндірісті интенсивтендіру.
- •26. Ғылыми-техникалық прогрестің агроөнеркәсіпке әсері.
- •27. Аграрлық өндіріс шығындары, өнімнін өзіндік құны мен бағасы.
- •28. Ауыл шаруашылығының жалпы және тауарлы өнімі.
- •29.Ауылшаруашылығының мамандандырылуы мен шоғырландырылуы.
- •30. Аграрлық өндірістін экономикалық тиімділігі.
- •31.Өсімдік шаруашылығы саласы
- •33.Ғылыми-техникалықпрогрестің даму кезеңдері мен оныңагроөнеркәсіпкеәсері.
- •34. Аграрлық секторды дамытудағы Қазақстанның әр түрлі климаттық жағдайларының алатын орны.
- •35.Қазақстанның агроклиматтық ресурстарына сипаттама беріңіз.
- •36. Агрокешенді дамытудағы топырақтың алатын орны.
- •37. Қазақстанның су ресурстарының жиілігі (өзен, көлдердің таралуы).
- •39.Қазақстанның су ресурстарының экологиялық жағдайының ауылшаруашылығына әсері
- •40.Қазақстанның климаты (вегетациялық кезеңі бойынша)
- •42. Асыл тұқымды жылқы шаруашылығы.
- •43. Асыл тұқымды ірі қара мал шаруашылығы
- •44. Асыл тұқымды қой шаруашылығы.
- •45. Ауылшаруашылығы өнімдерінің нарығы.
- •47. Қазақстан Республикасындағы мал шаруашылығы саласының дамуы.
- •50. Қазақстанның агроөнеркәсіптік кешені және оның реформалау мен нарықтық қатынастарға көшу кезеңіндегі дамуының негізгі бағыттары.
- •51. Агробизнес және агроөнеркәсіптік кешен құрылымы.
- •53.Қазақстандағы азық-түлік және қайта өңдеу өнеркәсіптері.
- •57. Қазақстан Республикасындағы мал шаруашылығы саласының дамуы.
- •58. Агрокешенді дамытудағы топырақтың алатын орны.
- •59. Аграрлық секторды дамытудағы Қазақстанның әр түрлі климаттық жағдайларының алатын орны.
- •60. Агроөнеркәсіп кешенінің нарығы мен шаруашылықты жүргізудің нарықтық механизмі.
42. Асыл тұқымды жылқы шаруашылығы.
Жылқы шаруашылығы — мал шаруашылығының жылқыөсіретін саласы.Жылқы шаруашылығы бағалы азық-түліктікет пен сүт өңдірумен қатар өнеркәсіпке – тері, қыл, ауыл шаруашылығы жұмыстарына – күш-көлік береді, жылқы қанынан емдік вакцина, сарысу, гамма-глобулин жөне қой мен сиырдың төлділігін арттыратын буаз бие қанының сарысуын дайындайды. Кең байтақ жайылымы бар Қазақстанның көптеген аудандарында жылқы шаруашылығымен айналысу тиімді.
Қазақстанда жылқы шаруашылығы асыл тұқымды жылқы өсіру, ет, сүт өндіру, спортта пайдалану бағыттарында дамуда. Сонымен қатар жылқыны кез келген шаруашылықтың күнделікті қажетін өтеу үшін салт мінуге, жүк тасуға т.б. жұмыстарды аткаруға пайдаланады. Асыл тұқымды жылқы өсірумен арнайы мемлекеттік жылқы зауыттарымен қатар, соңғы уақытта жеке азаматтар мен шаруашылықтар да айналысады.
Жылқының асыл тұқымдарын көбейту мақсатында Қазақстанда 13 асыл тұқымды жылқы зауыттары (Қызылорда, Маңғыстау, Батыс Қазақстан, т.б. облыстарда), жылқы тұқымын асылдандыратын 39 мемлекеттік шаруашылықтар (Ақтөбе облысы, Атырау облысы, т.б.) ат жарыстыратын алаңдар және асыл тұқымды жылқы фермалары ұйымдастырылған. Қазақстанда асыл тұқымды жылқы саны 9 мыңнан асты (2000). Республикада жылқының міністік, сыдыра желісті тұқымдары және қазақ жылқысы өсіріледі. Дала және құрғақ дала аймақтарында жылқы негізінен жұмыс көлігі ретінде пайдаланылады.
43. Асыл тұқымды ірі қара мал шаруашылығы
Сиыр өсіру мүйізді ірі қарашаруашылығы —мал шаруашылығыныңбасты салаларының бірі.Аса қажетті азық-түлік (сүт, май, ет, тағы басқа сойыс өнімдері), бағалы жеңіл өнеркәсіп шикізаттарын (тері, қылшық, мүйіз, тағы басқа) береді.
Тарихы Сиыр өсіру осыдан 7 — 8 мың жылдай бұрын жабайы сиырларды (тур, зубр, бизон, бантенг, зебу, қодас) қолға үйретуден басталды. Қазақстанда ерте замандардан бері күтімді аса қажет етпейтін жайылым малдары (қой, ешкі, жылқы, түйе) көптеп өсіріліп келді. Мүйізді ірі қара шаруашылығы (әсіресе сүтті бағыттағы) 19 ғ-дың басынан еліміздің қара топырақты құнарлы аудандарына орыс шаруаларының жаппай қоныстануына, қалыптасқан саяси-әлеуметтік өзгерістерге сай, жергілікті халықтың көшпелі тіршіліктен тұрғылықты өмір сүруге ауысуы нәтижесінде қарқынды дами бастады.
Өсімділігі
1820—65жылыОрталық Қазақстанныңмал шаруашылығында сиырдың үлес салмағы0,7 — 1,7%-ды
1899—1916жылы17,3 — 22,8%-ды құраған. 20 ғ-дыңбас кезінде сиыр түлігінің саны5,0 млн. бастан асқан.
1917—22жылы сиыр малының 1/3 бөлігі шығынға ұшыраса
1930—40жылы олардың саны қарқынды өсті.
Осы мақсатта өнімділігі аз жергілікті мал тұқымы еуроп. тұқымдар — герефорд, швиц, симменталь, голланд сиырларымен, қырдың қызыл сиырымен будандастырылып, малдың мол өнімді тұқымдары алынды. 1974жылы мүйізді ірі қара саны5,36 млн-ға жетіп, жылқы, түйе түліктерін қоса есептегендегі мөлшерден 5,3 есеге басым болды.
Мал тұқымы
Ұзақ уақыт жүргізілген ғылыми практикалық жұмыстардың нәтижесінде елімізде алғашқы етті мал тұқымы — қазақтың ақбас сиыры, сондай-ақ сүтті-етті тұқым — алатау сиыры мен сүтті тұқым — әулиеата сиыры шығарылды. Осымен қатар қырдың қызыл сиыры мен симменталь сиырының белгілі бір аймақтардың табиғи-шаруашылық жағдайына бейімделген жаңа түрлері алынды. Қазақстанның агроөнеркәсіптік кешенінің дамуында мүйізді ірі қара шаруашылығы ерекше орын алады. Оның 93,5%-ышоғырланған жеке меншік иелігіндегі шаруашылықтарда мал санының өсуі орта есеппен 5,9 — 6,5%-ға, ет,сүтөндіру мөлшері3,5 — 6,0%-ға өсті.
Жоғары өнім
Қызылорда, Маңғыстау облыстарынан өзге облыстардың тұқыммал шаруашылықтарында өсірілетін сүтті сиырлар барлық асыл тұқымды сиырлардың 68%-ын,Атырау,Жамбыл,Қарағанды,Маңғыстау, Оңтүстік Қазақстан облыстарынан басқа аймақтарда өсірілетін асыл тұқымды етті сиырлар 32%-ды құрайды . Республика бойынша мүйізді ірі қараның үлес салмағы:қара-ала сиыр тұқымы— 30,7%, симменталь — 24,3%, қырдың қызыл сиыры — 20,4%, алатау — 17,3%, әулиеата — 5,3%, айршир — 1,3%, латыштың қызыл-қоңыр сиыры — 0,7% болса, етті бағыттағы сиырлар негізінен отандық сиыр тұқымдары — қазақтың ақбас сиырлары (84,4%) мен әулиекөл сиырларынан (11,3%) тұрады.