43.Таным және оның түрлері.

Таным проблемасы – философия мазмұнында түбегейлі орын алатын, үлкен мәнді иеленетін, материализм мен идеализм арасындагы шиеленіскен курестің арқауына арналған проблема. Таным – адам санасын дамытудың басты негізі. Танымның 2 түрі бар. Материолистік және идеалистік теория. Материалистік таным теориясы айналадағы материалдық шындықтың адам санасында бейнеленуі. Бейнелену теориясының мәні мынада: заттар, құбылыстар мен процестер, олардың қасиеттері мен маңызды байланыстарын танып-білуші субъектіден тәуелсіз өмір суреді. Түйсіктердің және қабылдаудың, ақыл-ойдың арқасындабіз заттарды, қасиеттерін танып білеміз.таным – сыртқа заттар мен құбылыстардың қасиеттерінің, қатынастарының адам санасында идеалды образдар жүйесі ретінде бейнеленуі. Таным барысында адам өзін қоршаған ортаны игереді, ол туралы білімі кеңейіп, тереңдей түседі, адамның заттар мен құбылыстар туралы жалпы мәліметі ішкі мәнге қарай умтылып, жүйелі, шынайы білімге айналады. Философиядағы тиянақты идеалистік ағым жалпы алғанда дүниені танып-білуге болатындығын мойындайды. Бұл ретте Р.Декарттың, Г.Гегельдің ойларын айтуга болады. Гегель дүниені танып білуді өзін-өзі танып білу жолын дейді. Диалектикалық матерализмнің таным теориясы қоғамдық практиканың негізінде дамитын және шындықты қоғам мүдделері үшін практикада қайта құру мақсатын көздейтін таным прорцестерінің заңдылықтарын зерттейді.Материализм шынайы болмысты, нақтылы дүниені танып-білу туралы міселеге ден қойса, идеалистер түрлі заттар мен құбылыстарда өз өрнегі мен бейнесінтауып отырған мінсіз құбылыстарды, яғни адам санасының түрлі өнімдерін танып-білу туралы айтады. Идеалинизм бейнелену принциптерін жоққа шығарып, болмыс пен ойдың тепе-теңдігін мойындауды талап етеді.материализм керісінше, тепе-теңдік принципін жоққа шығарады да, бейнелену принципін мойындауды талап етеді.

44.Ғылыми зерттеулердің эмперикалық және теориялық деңгейлері.

Ғылым дегеніміз – заттардың, құбылыстар мен процестердің ішкі болмысын, табиғатын ашып көрсететін олардың даму заңдылықтарын тұжырымдайтын шынай ақиқат білім жүйесі. Ғылым – қоғамның өзі дүниеге келтірген, өркендеуіне жағдай туғызған құбылыс. Алғашқы ғылыми жүйелі ой-пікірлер мен тұжырымдар ертедегі Шығыста, Египетте, Грекияда дүниеге келген. Ең алғашқы тарихи ғылыми жүйе философия болды. Ең әуелі қозғалыстың бастапқы қарапайым түрлеріне байланысты ғылымдар – механика және оған қызмет етуші математика, физика, биологияғ астрономия, химия және медецина ғылымдары қалыптаса бастады. Ғылыми таным мен ғылымның қалыптасуына әлеуметтік және логикалық факторлар әсер етті. Зерттеу әдістері: Зерттеліп отырған мәселеге байланысты философиялық, педагогикалық, психологиялық және ғылыми-әдістемелік әдебиеттерге теориялық талдау жасау, озат педагогикалық іс-тәжірибелерді жинақтау, педагогикалық эксперимент жүргізу, оқу-тәрбие процесін бақылау, студенттермен, оқытушылармен әңгіме жүргізу, пікірталас, сауалнама алу, педагогикалық бақылау, эксперимент нәтижелерін өңдеу және қорытындылау.

Зерттеудің нәтижелерінің дәлелдігі мен негізділігі талапқа сай әдіснамалық және теориялық қағидалармен, зерттеу пәніне сәйкес әдістерді қолданумен, эксперимент бағдарламасының педагогикалық мақсатқа сәйкестігімен, теориялық тұжырымдардың практикадан алынған нәтижелерімен үйлесілімділігі және олардың тиіміділігін тәжірибе жүзінде тексерумен, оны практикаға ендірумен қамтамасыз етіледі.қазіргі уакытта ғылымда эмперикалық зерттеудің мынадай 3 деңгейі бар; арнаулы жеке ғылыми, жалпы ғылыми және әмбебап философиялық деңгейі. Ғылыми танымдагы рөлі мен орнын материалистік диалектиканың негізінде ғана анықтауға болады. Ғылыми танымның эмперикасы-адамның танымдық және практикалық қызметінің әдістері туралы ілім. Әдіс дегеніміз- белгілі бір обектіні дамытуда реттеуші принциптер жүйесі. Ғылымның теорисы елеулі рол атқарады. Ғылыми негіздегі мақсатта колданылатын тәсіл тұжырымдар мен теориялар. Ғылыммен айналысқан ғалымдар; Менделеев, француз ғалымы Лекок де Буабордан, Ленин, немис ғалымы Винклер т.б