- •Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау министрлігі
- •615.1 (075.8)
- •Мазмұны
- •1 Тарау. Жалпы фармакология...............................................................11
- •2 Тарау. Жалпы рецептура.....................................................................32
- •3 Тарау. Афференттік иннервацияға әсер ететін дәрілер...............48
- •4 Тарау. Эфференттік иннервацияға әсер ететін дәрілер. Холинорецепторларға әсер ететін дәрілер
- •5 Тарау. Адренорецепторларға әсер ететін дәрілер
- •6 Тарау. Жалпы медиаторлық әсерлі дәрілер.................................137
- •7 Тарау. Наркозға арналған дәрілер. Этил спирті........................157
- •8 Тарау. Гамқ (гамма-аминомайлы қышқылы) рецепторларына
- •9 Тарау. Ауыруды басатын дәрілер................................................224
- •11 Тарау. Иммунотропты дәрілер..........................................................292
- •1 Тарау. Жалпы фармакология.
- •Фармакокинетикалық кезең
- •1.1.2. Дәрілердің сіңірілуі
- •1.1.3. Дәрілердің таралуы
- •1.1.4. Дәрілердің өзгеруі
- •1.1.5. Дәрілердің шығарылуы (экскреция)
- •Негізгі фармакокинетикалық өлшемдер.
- •Фармакодинамикалық кезең
- •Фармакодинамика мен фармакокинетиканың арасындағы байланыс
- •1.3.1. Сурет Дәрі мен жүктілік
- •1.4. Дәрілердің негізгі ықпалдары
- •1.5. Дәрілердің жанама әсерлерінің көрінісі
- •1.6. Фармацевтикалық кезең
- •13. “Аффинитет” – бұл:
- •15. «Биотрансформация» дегеніміз:
- •17. «А» тізіміне жататын дәрілер:
- •18. Дәріге тәуелділік – бұл:
- •19. Рецептор – бұл:
- •22. Ағзаға дәрілерді энтералді жолмен енгізу:
- •29. Фармакодинамика – бұл фармакологияның зерттейтін бөлімі:
- •30. Мутагендік – бұл фармакологияның зерттейтін бөлімі //
- •2. Тарау Жалпы рецептура
- •2.1. Қатты дәрілік түрлер
- •2.2. Жұмсақ дәрілік түрлер
- •2.3. Сұйық дәрілік түрлер.
- •2.4. Егуге арналған дәрілік түрлер
- •2.5.Аэрозоль және басқада дәрілік түрлер.
- •2. Сыртқа қолдануға арналған ұнтақтар келесі мөлшерде жазылады:
- •7. Наркотикалық және соларға теңестірілген дәрілерге рецептті жазудың ерекшеліктері:
- •8. Флакон түріндегі шығатын мөлшерленген дәріге жазылған дұрыс рецептті көрсетіңіз:
- •9. Суспензия – бұл:
- •10. Драже – бұл:
- •11. Драженің мөлшерленген түріне жазылған дұрыс рецептті көрсетіңіз:
- •12. Рецепт – бұл дәрігердің жазбаша жүгінуі:
- •І бөлім. Шеткі жүйке жүйесінің бөліміне әсер ететін дәрілер.
- •3 Тарау. Афференттік иннервацияға әсер ететін дәрілер
- •3.1.1. Беткейлік жансыздандыру үшін қолданылатын дәрілер (кокаин, бензокаин, тетракаин, лидокаин, бумекаин)
- •3.1.2. Инфильтрациялық жансыздандыру үшін қолданылатын дәрілер (прокаин, лидокаин, бупивакаин, тримекаин)
- •3.1.3. Өткізгіштік жансыздандыру үшін қолданылатын дәрілер (прокаин, лидокаин, тримекаин, бупивакаин, артикаин)
- •3.1.4. Мидың өрмек қабықшасының астындағы кеңістікті жансыздандыру үшін қолданылатын дәрілер (лидокаин, тримекаин, артикаин, бупивакаин жоғарыда 3.1.1.; 3.1.2. Және 3.1.3 қара)
- •3.1.5. Эпидуральды және каудальды жансыздандыру үшін қолданылатын
- •Дәрілер (лидокаин, бупивакаин, ропивакаин).
- •Тұтқыр, қаптағыш және сорғыш дәрілер.
- •3.2.1. Тұтқыр дәрілер
- •3.2.2. Қармаушы дәрілер
- •3.2.3. Сорғыш дәрілер
- •3.2.4. Тітіркендіргіш дәрілер
- •«Афференттік иннервацияға әсер ететін дәрілер» тақырыбы бойынша тестік тапсырмалар
- •4.1. Антихолинэстеразды дәрілер
- •4.1.1 Кесте. Антихолинэстеразды дәрілермен жедел улану (прозерин, фоқ).
- •4.2. М-холиномиметиктер
- •4.3. Н-холиномиметиктер
- •4.4. М-холинотежегіштер
- •4.5. Ганглиотежегіштер
- •4.6. Миорелаксанттар
- •«Холинорецепторларға әсер ететін заттар» тақырыбы бойынша тестілік тапсырмалар.
- •14. Ганглиотежегіштерге жатады:
- •5.1. Адреномиметиктер
- •5.1.1. Α - және β – адреномиметиктер
- •5.1.2. Α - адреномиметиктер
- •5.1.3. Β – адреномиметиктер
- •5.2. Адренотежегіштер
- •5.2.1. Α - адренотежегіштер
- •5.2.2. Β – адренотежегіштер
- •Симпатомиметикалық және симпатолитикалық дәрілер
- •Симпатомиметикалық дәрілер
- •5.3.2. Симпатолитикалық дәрілер
- •«Адренорецепторларға әсер ететін дәрілер» тақырыбы бойынша тест сұрақтары.
- •Іі бөлім. Орталық жүйке жүйесіне әсер ететін дәрілер
- •6 Тарау. Жалпы медиаторлық әсері дәрілер (дофаминді, серотонинді және пкринергиялық рецепторлар)
- •6.1. Дофаминергиялық дәрілер
- •6.2. Серотонинергиялық дәрілер
- •6.3. Пуринергиялық дәрілер
- •1. Бас ми қабығына айқын қоздырушы әсер береді:
- •7.1.1. Тыныс арқылы берілетін наркозды дәрілер
- •7.1.2 Тыныс арқылы берілмейтін наркозды дәрілер
- •7.2. Этил спирті
- •«Наркозға арналған заттар мен этил спирті» тақырыбы бойынша тестік тапсырмалар
- •8.1.Ұйықтататын дәрілер
- •8.1.1. Гамқ (бензодиазепиндерге ұқсас болып келеді) рецепторларының агонисттері
- •8.1.2. Наркотикалық типті әсері бар ұйықтататын дәрілер
- •8.1.3. Әр түрлі топтағы ұйықтататын дәрілер
- •8.2. Қояншыққа қарсы дәрілер
- •8.2.1.Үлкен тырысу ұстамаларында қолданылатын дәрілер
- •8.2.2. Кіші тырысу ұстамаларында қолданылатын дәрілер
- •8.2.3. Психомоторлы эквивалент кезінде қолданылатын дәрілер
- •8.2.4. Миаклонуста қолданылатын дәрілер
- •8.2.5. Қояншық статусын шеттетуде қолданылатын дәрілер
- •8. 3. Паркинсонизмге қарсы дәрілер
- •8.3.1. Холинергиялық дәрілер
- •8.3.2. Дофаминергиялық дәрілер
- •«Гамқ-рецепторларына әсер ететін дәрілер» тақырыбы бойынша тестік тапсырмалар
- •9 Тарау. Ауыруды басатын дәрілер
- •Ағзадағы ауыруды жалпыландыратын және басатын механиз
- •9.1. Орталыққа әсер ететін наркотикалық (опиоидтық) ауыруды басатын дәрілер
- •9.1.1. Опиоидты рецепторлардың (табиғи анальгетиктер) толық агонисттері
- •9.1.2. Опиоидты рецепторлардың – (жасанды анальгетиктер) толық агонисттері
- •9.1.3. Опиоидты рецепторлардың жартылай агонисттері мен агонист-антагонисттері
- •9.1.4. Наркотикалық ауыруды басатындардың антагонистері
- •9.2. Орталыққа әсері ететін наркотикалық емес ауыруды басатын дәрілер
- •9.2.1. Қызуды және ауырсынуды басатын ықпал әсері бар дәрілер
- •9.2.2. Ауырсынуды басатын ықпал әсері бар әртүрлі топтағы дәрілер
- •9.2.3. Әсер ету механизмі аралас ауыруды басатын дәрілер
- •9.3. Шетке әсер ететін ауыруды басатын дәрілер (стероидты емес қабынуға қарсы дәрілер)
- •Ііі бөлім. Қабынуды тежейтін және иммундық үрдістерге әсер ететін дәрілер
- •10 Тарау. Қабынуға қарсы дәрілер
- •10.1. Стероидты қабынуға қарсы дәрілер
- •10.1.1. Бүйрек үсті безінің қыртысты қабатының табиғи гормондары
- •10.1.2. Бүйрек үсті безінің қыртысты қабатының жасанды гормондары
- •10.1.3. Бүйрек үсті безінің қыртысты қабатының фтордан тұратын гормондары
- •10.1.4. Ингаляциялық жолмен қолдануға арналған глюкокортикоидты препараттар
- •10.1.5. Жергілікті қолдануға арналған глюкокортикоидты препараттар
- •10.2.1. Стероидты емес қабынуға қарсы қышқылдар тобының дәрілері
- •10.2.1.1 Салицил қышқылының туындысы
- •10.2.1 Пиразолидин туындысы
- •10.2.1.3. Индол сірке қышқылының туындысы
- •10.2.1.4. Фенил сірке қышқылының туындысы
- •10.2.1.5. Оксикам туындысы
- •10.2.1.6. Пропион қышқылының туындысы
- •10.2.2. Стреоидты емес қабынуға қарсы – қышқылдық емес топтар
- •10.2.2.1 Алканон туындысы
- •10.2.2.2. Сульфонамид туындысы
- •10.3. Әртүрлі топтардағы қабынуға қарсы дәрілер
- •10.3.1. Алтын препараттары
- •10.3.2. Жиынақ түзеуші қосылыстар
- •10.3.3. Безгекке қарсы дәрілер Хлорохин, гидроксихлорохин (Безгекке қарсы дәрілер 2-ші бөлімді қара)
- •11.1. Иммуносупрессорлы дәрілер
- •11.1.1. Цитостатикалық дәрілер
- •11.1.2. Глюкокортикоидтар
- •Антибиотиктер
- •Антиденелер препараттары
- •Иммунды белсендіруші дәрілер
- •11.2.1. Эндогенді жолмен алынған полипептидтер және олардың үйлестері
- •11.2.2. Жасанды препараттар
- •Микробтардан алынған препараттар және олардың үйлестері
- •Интерферондар (ифн)
- •Интерферонның индукторлары (интерфероногендер)
- •Интерлейкиндер
- •11.2.7. Иммуноглобулин препараттары
- •11.3. Аллергияға қарсы дәрілер
- •11.3.1. Гистаминге қарсы дәрілер
- •11.3.2. Мес жасушасының түйіршіксізденуіне кедергі жасайтын дәрілер
- •11.3.3. Глюкокортикоидтар (10.1. Стероидты қабынуға қарсы қолданылатын дәрілер тақырыбын қарау)
- •11.3.4. Симптоматикалық аллергияға қарсы қолданылатын дәрілер
- •«Иммунотропты дәрілер» тақырыбы бойынша тестік тапсырмалар
- •Пәндік көрсеткіш
- •Е ж з
10.1.5. Жергілікті қолдануға арналған глюкокортикоидты препараттар
Клобетазол (Clobetasolum), дермовейт. Клобетазол – фтордан тұратын қабынуға қарсы және аллергияға қарсы дәрі.
Қолданылу көрсеткіштері мен мөлшерленуі. Псориаз, созылмалы экзема, жалпақ теміретке. Жергілікті зақымдалған тері аймағына 0,5% майды 1-2 реттен тәулігіне.
Кері көрсеткіштері. Безеулер, вирустық, бактериалдық және саңырауқұлақтық зақымдануда, жүктілік, емшекпен емізу кезінде.
Жанама әсері. Ұзақ қолдануда терінің атрофиясы.
Шығарылу түрі. 0,05% крем және жағынды 25 г тубада; 0,05% лосьон 30 және 100 мл флаконда.
Рецепт үлгісі. Rp.: Crem Clobetasoli 0,05% - 25,0
D.S. Терінің зақымдалған жеріне жағу.
#
Мометазон (Mometasonum), элоком. Муметозон - қабынуға қарсы және аллергияға қарсы дәрі.
Қолдану көрсеткіштері мен мөлшерленуі. Аллергиялық ринит, псориаз, атопиялық дерматит, бастың шашты бөлігінің терісінің зақымдалуы. Интраназальды 100-400мкг (1-4 ингаляция) күніне бір рет, жергілікті крем және май түрінде.
Кері көрсеткіштері. Жүктілік, емшекпен емізу кезінде, 12 жасқа дейін.
Жанама әсері. Мұрынның шырышты қабатын күйдіру мен тітіркендіру сезімі, фарингит, мұрыннан қан кетулер, тері атрофиясы, екіншілік инфекция және т.б.
Шығарылу түрі. Интраназальды енгізуге арналған баллондағы спрей 18 г 50 мкг/мөлшер -120 мөлшер; егуге арналған мөлшерленген ұнтақ 400мкг/мөлшер – 30, 60 мөлшер; 0,1% крем тубада 5 және 15 г және 5 г; 0,1 тубадағы жағынды; лосьон 20 мл флаконда.
Рецепт үлгісі. Rp.: Ung. Mometasonі 0,1% - 5,0
D.S, Терінің зақымдалған жеріне жағу.
#
Флуоцинолон ацетонид (Fluocinoloni acetonidum), синафлан, флуцинар. Флуоцинолон ацетонид – фтордан тұратын қабынуға қарсы және аллергияға қарсы дәрі. Қабыну медиаторларының босап шығуын тежейді. Теріге әсер ете бастаған кезде нейтрофилдердің шеткері аймақтарда шоғырлануын ескертеді, ол цитокин өнімдерін және қабыну экссудатының азаюына әкеледі; макрофагтардың көшуін тежейді, грануляция және инфильтрация үрдісін азайтады.
Қолдану көрсеткіштері мен мөлшерленуі. Аллергиялық дерматиттер, терінің қабыну аурулары. Жергілікті 0,025% мазь терінің зақымдалған бөлігіне тәулігіне 2-4 реттен.
Кері көрсеткіштері. Жүктілік, емшекпен емізу кезінде.
Жанама әсері. Ұйқысыздық, артериялды гипертензия, аритмия, остеопороз, сероидты қант диабеті, ішек атониясы, ісінулер, бүйрек үсті безінің жетіспеушілігі, аллергиялық реакциялар.
Шығарылу түрі. 0,025% 10, 15 және 30 тюбиктегі жағынды; 0,025% 15 г тубиктегі гель (линимент); 0,1% 15мл флакондағы лосьон.
Рецепт үлгісі. Rp.: Gel Fiucinolonі acetonidі 0,025% - 15,0
D.S. Терінің зақымдалған жеріне тәулігіне 2 реттен жағу.
#
Флуокортолон (Fluocortolonum) ультралан. Флуокортолон жергілікті қабынуға қарсы, десенсибилизирлеуші және аллергияға қарсы айқын көрсетеді, микротамырлардың өткізгіштік бұзылысын азайтады, терінің ісінуін, қышуын, ауыруын, тіндердің лейкоцитарлық жасуша аралық инфильтрациясын, қабыну медиаторының және аллергиялық реакциялардың түзілуін азайтады.
Қолдану көрсеткіштері мен мөлшерленуі. Жанаспалы дерматит, экзема, нейродерматит, псориаз, дискойдты қызыл жегі. Жергілікті май түрінде 0,25% зақымданған аймаққа тәулігіне 2-3 реттен.
Кері көрсеткіштері. Туберкулезді және мерезді терінің зақымдануы, вирусты инфекция.
Жанама әсері. Терінің атрофиясы (ұзақ қолданғанда), периоральды дерматит, терінің аллергиялық реакциясы.
Шығарылу түрі. 0,25% май 10, 15 г тубта.
Рецепт үлгісі. Rp.: Ung. Fluocortolone 0,25 % - 10,0
D.S.Терінің зақымдалған жерлеріне жағу үшін.
#
Флуметазон (Flumetasonum), локакортен, лоринден. Флуметазон – фтордан тұратын қабынуға қарсы және аллергияға қарсы дәрі. Ферменттердің синтезіне және белсенділігіне әсер етеді (ПГ және басқа да эндогенді биобелсенді қосылыстар), жасушалық мембрана мен тіннің құрылымына және өткізгіштігіне, тасымалдау үрдісіне әсер етеді. Резорбтивті әсер көрсетпейді, өйткені зақымдалмаған тері мен шырыштардан мүлдем өтпейді.
Қолдану көрсеткіштері мен мөлшерленуі. Экзема, нейродермит, қышыма. Жергілікті крем және май түрінде 0,02% тері мен шырышты қабықтарына тәулігіне 2-3 реттен.
Кері көрсеткіштері. Туберкулезді, мерезді тері зақымдануы.
Жанама әсері. Аллергиялық реакция.
Шығарылу түрі. 0,02% 15 г тубтағы крем және жағынды; 0,02% 15мл флакондағы лосьон.
Рецепт үлгісі. Rp.: Crem Clobetasoli 0,02% - 15,0
D.S. Терінің зақымдалған жерлеріне жағу үшін. #