- •Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау министрлігі
- •615.1 (075.8)
- •Мазмұны
- •1 Тарау. Жалпы фармакология...............................................................11
- •2 Тарау. Жалпы рецептура.....................................................................32
- •3 Тарау. Афференттік иннервацияға әсер ететін дәрілер...............48
- •4 Тарау. Эфференттік иннервацияға әсер ететін дәрілер. Холинорецепторларға әсер ететін дәрілер
- •5 Тарау. Адренорецепторларға әсер ететін дәрілер
- •6 Тарау. Жалпы медиаторлық әсерлі дәрілер.................................137
- •7 Тарау. Наркозға арналған дәрілер. Этил спирті........................157
- •8 Тарау. Гамқ (гамма-аминомайлы қышқылы) рецепторларына
- •9 Тарау. Ауыруды басатын дәрілер................................................224
- •11 Тарау. Иммунотропты дәрілер..........................................................292
- •1 Тарау. Жалпы фармакология.
- •Фармакокинетикалық кезең
- •1.1.2. Дәрілердің сіңірілуі
- •1.1.3. Дәрілердің таралуы
- •1.1.4. Дәрілердің өзгеруі
- •1.1.5. Дәрілердің шығарылуы (экскреция)
- •Негізгі фармакокинетикалық өлшемдер.
- •Фармакодинамикалық кезең
- •Фармакодинамика мен фармакокинетиканың арасындағы байланыс
- •1.3.1. Сурет Дәрі мен жүктілік
- •1.4. Дәрілердің негізгі ықпалдары
- •1.5. Дәрілердің жанама әсерлерінің көрінісі
- •1.6. Фармацевтикалық кезең
- •13. “Аффинитет” – бұл:
- •15. «Биотрансформация» дегеніміз:
- •17. «А» тізіміне жататын дәрілер:
- •18. Дәріге тәуелділік – бұл:
- •19. Рецептор – бұл:
- •22. Ағзаға дәрілерді энтералді жолмен енгізу:
- •29. Фармакодинамика – бұл фармакологияның зерттейтін бөлімі:
- •30. Мутагендік – бұл фармакологияның зерттейтін бөлімі //
- •2. Тарау Жалпы рецептура
- •2.1. Қатты дәрілік түрлер
- •2.2. Жұмсақ дәрілік түрлер
- •2.3. Сұйық дәрілік түрлер.
- •2.4. Егуге арналған дәрілік түрлер
- •2.5.Аэрозоль және басқада дәрілік түрлер.
- •2. Сыртқа қолдануға арналған ұнтақтар келесі мөлшерде жазылады:
- •7. Наркотикалық және соларға теңестірілген дәрілерге рецептті жазудың ерекшеліктері:
- •8. Флакон түріндегі шығатын мөлшерленген дәріге жазылған дұрыс рецептті көрсетіңіз:
- •9. Суспензия – бұл:
- •10. Драже – бұл:
- •11. Драженің мөлшерленген түріне жазылған дұрыс рецептті көрсетіңіз:
- •12. Рецепт – бұл дәрігердің жазбаша жүгінуі:
- •І бөлім. Шеткі жүйке жүйесінің бөліміне әсер ететін дәрілер.
- •3 Тарау. Афференттік иннервацияға әсер ететін дәрілер
- •3.1.1. Беткейлік жансыздандыру үшін қолданылатын дәрілер (кокаин, бензокаин, тетракаин, лидокаин, бумекаин)
- •3.1.2. Инфильтрациялық жансыздандыру үшін қолданылатын дәрілер (прокаин, лидокаин, бупивакаин, тримекаин)
- •3.1.3. Өткізгіштік жансыздандыру үшін қолданылатын дәрілер (прокаин, лидокаин, тримекаин, бупивакаин, артикаин)
- •3.1.4. Мидың өрмек қабықшасының астындағы кеңістікті жансыздандыру үшін қолданылатын дәрілер (лидокаин, тримекаин, артикаин, бупивакаин жоғарыда 3.1.1.; 3.1.2. Және 3.1.3 қара)
- •3.1.5. Эпидуральды және каудальды жансыздандыру үшін қолданылатын
- •Дәрілер (лидокаин, бупивакаин, ропивакаин).
- •Тұтқыр, қаптағыш және сорғыш дәрілер.
- •3.2.1. Тұтқыр дәрілер
- •3.2.2. Қармаушы дәрілер
- •3.2.3. Сорғыш дәрілер
- •3.2.4. Тітіркендіргіш дәрілер
- •«Афференттік иннервацияға әсер ететін дәрілер» тақырыбы бойынша тестік тапсырмалар
- •4.1. Антихолинэстеразды дәрілер
- •4.1.1 Кесте. Антихолинэстеразды дәрілермен жедел улану (прозерин, фоқ).
- •4.2. М-холиномиметиктер
- •4.3. Н-холиномиметиктер
- •4.4. М-холинотежегіштер
- •4.5. Ганглиотежегіштер
- •4.6. Миорелаксанттар
- •«Холинорецепторларға әсер ететін заттар» тақырыбы бойынша тестілік тапсырмалар.
- •14. Ганглиотежегіштерге жатады:
- •5.1. Адреномиметиктер
- •5.1.1. Α - және β – адреномиметиктер
- •5.1.2. Α - адреномиметиктер
- •5.1.3. Β – адреномиметиктер
- •5.2. Адренотежегіштер
- •5.2.1. Α - адренотежегіштер
- •5.2.2. Β – адренотежегіштер
- •Симпатомиметикалық және симпатолитикалық дәрілер
- •Симпатомиметикалық дәрілер
- •5.3.2. Симпатолитикалық дәрілер
- •«Адренорецепторларға әсер ететін дәрілер» тақырыбы бойынша тест сұрақтары.
- •Іі бөлім. Орталық жүйке жүйесіне әсер ететін дәрілер
- •6 Тарау. Жалпы медиаторлық әсері дәрілер (дофаминді, серотонинді және пкринергиялық рецепторлар)
- •6.1. Дофаминергиялық дәрілер
- •6.2. Серотонинергиялық дәрілер
- •6.3. Пуринергиялық дәрілер
- •1. Бас ми қабығына айқын қоздырушы әсер береді:
- •7.1.1. Тыныс арқылы берілетін наркозды дәрілер
- •7.1.2 Тыныс арқылы берілмейтін наркозды дәрілер
- •7.2. Этил спирті
- •«Наркозға арналған заттар мен этил спирті» тақырыбы бойынша тестік тапсырмалар
- •8.1.Ұйықтататын дәрілер
- •8.1.1. Гамқ (бензодиазепиндерге ұқсас болып келеді) рецепторларының агонисттері
- •8.1.2. Наркотикалық типті әсері бар ұйықтататын дәрілер
- •8.1.3. Әр түрлі топтағы ұйықтататын дәрілер
- •8.2. Қояншыққа қарсы дәрілер
- •8.2.1.Үлкен тырысу ұстамаларында қолданылатын дәрілер
- •8.2.2. Кіші тырысу ұстамаларында қолданылатын дәрілер
- •8.2.3. Психомоторлы эквивалент кезінде қолданылатын дәрілер
- •8.2.4. Миаклонуста қолданылатын дәрілер
- •8.2.5. Қояншық статусын шеттетуде қолданылатын дәрілер
- •8. 3. Паркинсонизмге қарсы дәрілер
- •8.3.1. Холинергиялық дәрілер
- •8.3.2. Дофаминергиялық дәрілер
- •«Гамқ-рецепторларына әсер ететін дәрілер» тақырыбы бойынша тестік тапсырмалар
- •9 Тарау. Ауыруды басатын дәрілер
- •Ағзадағы ауыруды жалпыландыратын және басатын механиз
- •9.1. Орталыққа әсер ететін наркотикалық (опиоидтық) ауыруды басатын дәрілер
- •9.1.1. Опиоидты рецепторлардың (табиғи анальгетиктер) толық агонисттері
- •9.1.2. Опиоидты рецепторлардың – (жасанды анальгетиктер) толық агонисттері
- •9.1.3. Опиоидты рецепторлардың жартылай агонисттері мен агонист-антагонисттері
- •9.1.4. Наркотикалық ауыруды басатындардың антагонистері
- •9.2. Орталыққа әсері ететін наркотикалық емес ауыруды басатын дәрілер
- •9.2.1. Қызуды және ауырсынуды басатын ықпал әсері бар дәрілер
- •9.2.2. Ауырсынуды басатын ықпал әсері бар әртүрлі топтағы дәрілер
- •9.2.3. Әсер ету механизмі аралас ауыруды басатын дәрілер
- •9.3. Шетке әсер ететін ауыруды басатын дәрілер (стероидты емес қабынуға қарсы дәрілер)
- •Ііі бөлім. Қабынуды тежейтін және иммундық үрдістерге әсер ететін дәрілер
- •10 Тарау. Қабынуға қарсы дәрілер
- •10.1. Стероидты қабынуға қарсы дәрілер
- •10.1.1. Бүйрек үсті безінің қыртысты қабатының табиғи гормондары
- •10.1.2. Бүйрек үсті безінің қыртысты қабатының жасанды гормондары
- •10.1.3. Бүйрек үсті безінің қыртысты қабатының фтордан тұратын гормондары
- •10.1.4. Ингаляциялық жолмен қолдануға арналған глюкокортикоидты препараттар
- •10.1.5. Жергілікті қолдануға арналған глюкокортикоидты препараттар
- •10.2.1. Стероидты емес қабынуға қарсы қышқылдар тобының дәрілері
- •10.2.1.1 Салицил қышқылының туындысы
- •10.2.1 Пиразолидин туындысы
- •10.2.1.3. Индол сірке қышқылының туындысы
- •10.2.1.4. Фенил сірке қышқылының туындысы
- •10.2.1.5. Оксикам туындысы
- •10.2.1.6. Пропион қышқылының туындысы
- •10.2.2. Стреоидты емес қабынуға қарсы – қышқылдық емес топтар
- •10.2.2.1 Алканон туындысы
- •10.2.2.2. Сульфонамид туындысы
- •10.3. Әртүрлі топтардағы қабынуға қарсы дәрілер
- •10.3.1. Алтын препараттары
- •10.3.2. Жиынақ түзеуші қосылыстар
- •10.3.3. Безгекке қарсы дәрілер Хлорохин, гидроксихлорохин (Безгекке қарсы дәрілер 2-ші бөлімді қара)
- •11.1. Иммуносупрессорлы дәрілер
- •11.1.1. Цитостатикалық дәрілер
- •11.1.2. Глюкокортикоидтар
- •Антибиотиктер
- •Антиденелер препараттары
- •Иммунды белсендіруші дәрілер
- •11.2.1. Эндогенді жолмен алынған полипептидтер және олардың үйлестері
- •11.2.2. Жасанды препараттар
- •Микробтардан алынған препараттар және олардың үйлестері
- •Интерферондар (ифн)
- •Интерферонның индукторлары (интерфероногендер)
- •Интерлейкиндер
- •11.2.7. Иммуноглобулин препараттары
- •11.3. Аллергияға қарсы дәрілер
- •11.3.1. Гистаминге қарсы дәрілер
- •11.3.2. Мес жасушасының түйіршіксізденуіне кедергі жасайтын дәрілер
- •11.3.3. Глюкокортикоидтар (10.1. Стероидты қабынуға қарсы қолданылатын дәрілер тақырыбын қарау)
- •11.3.4. Симптоматикалық аллергияға қарсы қолданылатын дәрілер
- •«Иммунотропты дәрілер» тақырыбы бойынша тестік тапсырмалар
- •Пәндік көрсеткіш
- •Е ж з
8.2.2. Кіші тырысу ұстамаларында қолданылатын дәрілер
Этосуксимид (Ethosuximidum), суксилеп. Этосуксимидтің тырысуға қарсы, миорелаксациялық және үштік жүйке невралгиясында анальгетикалық белсенділігі басым препарат. Бас миының қыртысты қабатындағы моторлы зонаның синаптикалық берілуін тежейді, тырысу табалдырығын жоғарылатады. Кіші қояншық талмаларының жиілігін, эпилептиформалық атқылауды, пароксизмальды электроэнцефалографиялық белсенділікті, естің бұзылу абсансы үшін тән ассоцирленуді төмендетеді. Сонымен қатар, миоклонусты ұстамада тиімді. Үштің жүйке невралгиясы кезінде ауырсынуды басатын әсер көрсетеді.
Қолдану көрсеткіштері мен мөлшерленуі. Кіші қояншық талмалары: пикнолептикалық абсанстар, күрделі немесе атипиялық тырысу талмалары, миоклонико-астатикалық кіші талмалар (petit mal), жастардағы миоклоникалық талмалар (импульсивті кіші талмалар). Мөлшерді клиникалық суретіне қарай, науқастың дәріге деген реакциясына қарай және көтере алуына байланысты жеке тағайындайды. Бастапқы тәуліктік мөлшері ересектер мен балалар үшін 5-10 мг/кг біртіндеп әр бір 4-7 күн сайын 5 мг/кг-ға көтереді; қабылдау жиілігі тәулігіне 1-3 рет. Ең жоғары мөлшері тәулігіне ересектер үшін 30 мг/кг, балалар үшін 40 мг/кг, ұстап тұрушы мөлешер 15 мг/кг және 20 мг/кг сәйкес.
Кері көрсеткіштері. Жоғары сезімталдық, Бауыр және/немесе бүйрек жетіспеушілігі, қан аурулары, порфирия.
Жанама әсерлері. Атаксия болуы мүмкін, дискинезия, бастың айналуы, ұйқышылдық, бас ауыру, тітіркендіргіштік, қалжыраудың жоғарылауы, көңіл шоғырымының төмендеуі, басқыншылық, депрессия, тонико-клоникалық тырысулар, елесті –параноидты бұзылыстар, паркинсонизм, ықылық тию, лоқсу, құсу, тәбеттің жоғалуы, іштің өтуі/іштің қатуы, лейко-, тромбоцито-, панцитопения, агранулоцитоз, апластикалық қаназдық, эзинофилия. Стивенса-Джонсон синдромы, қызыл жегі тәрізді синдром, фотофобия, альбуминурия, дене салмағының төмендеуі.
Шығарылу түрі. Капсулалар 250 мг N. 120.
Рецепт үлгісі. Rp.: Ethosuximidi 0,25
D.t.d. N. 120 in caps
S. 1 таб күніне 2 рет.
#
Клоназепам (Clonazepamum), антелепсин. Клоназепам – тырысуға қарсы, анксиолитикалық, тыныштандырғыш, бұлшық етті босаңсыту дәріге жатады. Мидың лимбикалық жүйесіндегі, гипоталамустағы, ми діңгегінің өрлеуші белсендіруші ретукулярлы формациясындағы және жұлын миының бүйір мүйізіндегі бекітілген нейрондардың постсинаптикалық ГАМКА-рецепторларында орналасқан өзіндік бензодиазепинді рецепторлармен әрекеттеседі. Медиаторлардың ГАМҚ-рецепторларға сезімталдығын жоғарылатады, ол хлор иондарының кіретін ағымы үшін цитоплазматикалық мембраналарында нейрон түтікшелерінің ашылу жиілігін жоғарылатады. Нәтижесінде ГАМҚ тежегіш әсері күшейеді және ОЖЖ сәйкес бөлімдерінде нейрон аралық өткізгіштіктің тежелуі жүреді.
Қолдану көрсеткіштері мен мөлшерленуі. Атипиялық, атониялық және миоклоникалық, сонымен катар қояншықтың психомоторлық түрлерінде, бұлшықет тонусының жоғарылауында, ұйқының бұзылуында, үрейлік бұзылыстарда; қояншық статусында. Мөлшерлеу тәртібі қолдану көрсеткіші бойынша, аурудың барсы бойынша, көтере алуына байланысты жеке белгіленеді. Бастапқы мөлшері ересектерге – 1мг/тәулігіне (егде жастағы науқастарға - 0,5 мг/тәу), әдетте түнге 4 күн бойы, кейін мөлшерін біртіндеп 2-4 апта бойы ұстап тұрушы мөлшерге дейін жоғарылатады қатаң жеке дара (2-6 мг/тәу шегінде), қабылдау жиілігі – 3 рет тәулігіне, ең жоғары мөлшері 20мг/тәу. Қояншық статусын шеттету үшін: көк тамырға баяу балаларға 0,5 мг, ересектерге 1 мг; қажет кезде қайталайды; ең жоғары тәуліктік мөлшері к/т енгізуі 13 мг құрайды.
Кері көрсеткіштері. Жоғары сезімталдық, сонымен қатар бензодиазепиндерге, жабық бұрышты глаукома, миастения, тыныс алу орталығының тежелуі, айқын тыныс алу жеткіліксіздігі, айқын бауыр және/немесе бүйрек жеткіліксіздігі, емізетін және жүкті әйелдерге, 18 жасқа дейінгі балаларға (үрейлену бұзылыстары кезінде) қолданбайды.
Жанама әсерлері. ОЖЖ тежелуі – ұйқышылдық және атаксия, кейбір жағдайларда уақыт өте азайады, тәртібінің бұзылуы, әсіресе анамнезенде психикалық бұзылыстары бар науқастарда; көрудің бұзылуы (анық көрудің, нистагм, диплопия), көз алмасының патологиялық қозғалыстары, афония, хорееформды тарылулар, дизартрия, дисдиадо тұрыстыхокинез, бас ауыруы, гемипарез, бұлшық ет әлсіздігі, дірілдеу, бастың айналуы, әлсіздік, қалжыраудың жоғарылауы, дезориентация, тез реакция мен көңіл қою шоғырымының төмендеуі; естің шатасуы, депрессия, амнезия, елестер, долылық, инсомния, психоз, өзін өзі өлтіруге ұмтылу, жүрек соғуы, қаназдық, лейкопения, тромбоцитопения, эозинофилия, тыныстың тежелуі, ң, ой-пікірінің бұзылуы, бұлшық еттің босаңсуы, қан түзілуінің төмендеуі және аллергиялық өзгерістер болады.
Шығарылу түрі. 0,25, 0,5, 1 и 2 мг таблетка N.30, 50; 0,05% инъекцияға арналған ерітінді ампуладан 1-2 мл N.5 және 0,1% қосымша еріткіші бар ампулада 1мл ерітінді.
Рецепт үлгісі. Rp.: Clonazepami 0,00025
D.t.d. N. 10 in tab.
S. 1 таблеткадан күніне 2 реттен.
#