Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
Канюков В.И.doc
Скачиваний:
26
Добавлен:
02.05.2015
Размер:
1.48 Mб
Скачать

Избушкаын

Юыс котöртiс невылын береггез коласöт и вöлi неыджыт, векнит, но тыра да чож, мöдiс бы мездöтчыны зэлытiнсис, медбы шутнялöмöн петны паськытiнас да гажöтны отирыслiсь синсö. Но кытчöдз только паськöтiс да лэдзис тулыснас небзьöм берегсö. Васö вевттис бадьяин, кöда тшöка быдмис береггезас, ваыс вöлi сьöд, сiдз кыдз котöртiс тыэзiсь. Сы гöгöрöт олiссес эзö любитö ассиныс юсö. Да и мый понда? Не юны эз туй, не чериыс эз вöв. Олiсö только сьöд аррез да сэтшöм жö шулиммез, пантасьлiсö гырись юра даргаэз, кöднö и киö босьтны полöм петö. Этасянь пöрись чери кыйиссес ветлывлiсö улöжык, кытöн ваыс вöлi сöстöмжык и паськытжык, йылiс чочком чериыс.

Талун рытнас дед Ерофей лöсьöтчис ветлыны берег дорас, а этаöдз бöрйис вугыршаттесö. Вот и адззис сiйö, кытiсь тöн орöтiс лескасö. «Крепыт эд вöлi, — думайтiс сiя, — а вермис орöтны. Вакульыс, натьтö, отсалiс, пышшис, но ылöсö он мун, сёравно шедан. Талун мыччала, кыдз пöрись кыйсисьсö бöбöтлыны». Ерофейыс босьтiс кыз леска да кöрталiс шатяс, лöсьöтiс ён вугыр, керис виль поплавок да каттис быдöс этö шать бердас...

Рытъяв кадас, кöр шондiыс чочкомсяняс тöдчöмöн гöрдöтыштiс, и чужöмбанö пондiс вачкыны рытвыв тöлок, Ерофейыс пасьталiс плащ и тэрмасьтöг оськалiс ылöжык отир синнэз одзсис, оськалiс видз вылiсь туёк вылöт. Плащыс вöлi кузьöв, и полаэс павкисö да кышöтiсö турунас. Спина весьтас öшалiс банiсь кыйöм зобня. Кöть и вöлi табакыс, но кыйсян одзас эз куритлы, чериыс кылö дуксö, только малалыштiс уссэсö да кармансис пешлыштiс кисетсö.

Сiя локтiс тöння местаас, нёджжöвтiс берег дорсö да пуксис лöсьöтöм полок вылас и жагöника пöрччалiс шаттесö. Местаыс вöлi паськалöм бадь бокын, кöдалöн уввес öшöтчисö ва вевдöрас. Ерофейыс чапкыштiс вердасок да сэтчö вöтис вугырресö, а шаттесö мöрталiс берегас. И джын часыс эз чулав, кыдз бадь увтсис поплавокыс дрöгнитiс, вöтьсьылiс и бöр сувтлiс да сунгисис ваас. Кыйсисьыс кватитiс шатьыслiсь дынсö да боёка кыскыштiс асланяс, мыйсянь йылыс кöстiсьыштiс, и киас кылiс сьöкытыс. Лескаыс зэлалiс, кыдз струна, некыз шатьыс кöстiсис мегырöн. Ерофейыс казялiс, кыдз ваас пессьö ыджыт чери да мöдö бы пышшыны. Старикыс неöтпыр ни кыскавлiс сэтшöммесö и жагöника вайöтiс берег дынас и кутiс сачокö.

— Господи Исусе, — бобгис кыйисьыс черисö öлöдзас пуктiкö, — не тöнняыс ли шедiс? Кристос тэкöт. Видзöт и вугырыс öм дорас эм. И лескаокыс то летъялö. Но талун шедiн, тырмас гуляйтны.

Ерофейыс тэчис бадь увтсис летöм петшöр да шöрас пуктiс черисö, медбы дыржык видзсис.

Кыйöмыс вöлi богатöй, и сылöн зобняас видзöтöмöн содiс. Не весись эд вердыштiс черисö. Кокалiс бура, и ачыс эз казяв, кыдз локтiс ойыс, нельки поплавоккес эзö пондö тыдавны. Ружтöмöн петiс берег дорас и решитiс узьны избушкаас, кöда вöлi неылын тасянь. «Асывнас одзжык эшö вуграся», — думайтыштiс сiя да иньдöтчис ойян местас. Шаттесö бытшöма сувтöтiс ыбöс дынас и пернапасасис да осьтiс ыбöсоксö. Пытшкас вöлi дзирс пемыт. Ерофейыс кималаснас иньдöтчис веськыт угöлас, кытöн, кыдз тöдiс, сулалiс неыджыт пызан. Локтiс избушка шöрöдззас, и сэтöн киыс павкис гöна бердö. Мый эта эттшöмыс? Сiя малыштiс эшö öтпыр, и ки увтас шедiс кыдз бытьтö коска да шоныт гöн. «Господи Сусе, — мелькнитiс юрас, — пресвятöй богородича». Аслас юрсиыс кышöпöн пондiс сувтны важкодь ни шляпа увтас, коккес кизьöртчисö и киыс пондiс дрöжитны. «Свят, свят, свят», — бобгыштiс ныр увтас да бöрöн-бöрöн петитчис ыбöсокланяс, бергöтчис, люкасис косяк бердас и усьöмöн-пöрöмöн кыссис öтöрас, клопнитiс ыбöсоксö да лэдзчисис котöртны, эз и видзöт бöрас. Öтiк кöла торбаыс буткöтiс горбас, а старикыс думайтiс, что сы сьöрö вöтчöны, ышки-пойки локтiс гортас.

— Мый нö талун сёрмин? — юалiс старухаыс. — Мыля кымöсыт пизьö?

— Перво мöдi узьны, но сыбöрын гортöдз тай котöртi. Весöт черисö, а менам садьö бырис, вода шоччисьны.

— А шаттет кытöнöсь?

— Избушка дынас тай коли. Ашын одзжык ветла.

Ойыс кыссис, кыдз лякасьöм додь, кöр öтöрас сöнöга. Ерофейыс бергалiс бок вылiсь бок вылö да ружтiс. Пöрись иньыс тожö эз узь, кывзiс, эз ли понды старикыс шогавны. Но асывнас, только лоис лöзъюгыт, да шондiыс лöсьöтчис петны, старикыс чепöссис ольпась вывсис да висьталас иньыслö:

— Ветла ужо берегас, а то шаттесö вермасö гусявны. Челядьыс эд гöгöр чылöны.

Иньыс сiдз нем эз и вежöрт, мый пöрисьыскöт лоис, мыля сёр рытöн локтiс гортö, эз узь, ружтiс, кытшöм дяв чушкис? А Ерофейыс малыштiс ваöн чужöмбансö, кышалiс пельпоннэз вылас плащсö да босьтiс зобнясö и шысеттöг иньдöтчис берегас. Асылыс вöлi шоныт да сöстöм, тöнся мыдзöтан лунсянь руыс невна ыркалыштöм, кыдз бытьтö и муыс ловзьыштöм, и нельки туруныс веськöтчыштöма, быд цветокыс юрсö лэбтöма. Оськавсис стрась кокнита, и Ерофейыс чожа локтiс злополучнöй местаас. И сэтöн коккес пондiсö мыйкö чуклясьны, эзö бы мунö избушка дынас. Сьöлöмыс моросас пондiс чеччавны, кыдз бытьтö бы мöдiс летöвтчыны öтöрас. Сiя казялiс ассис шаттесö, нiя вöлiсö сувтöтöм местаас, и невна лöньсьыштiс, но полöмыс эз чулав пöрись мортыслöн. Ерофейыс кыдз тувдiс, öдва вешталiс коккесö и, сё полöмöн, сибöтчис ыбöсок дынас, кресталiс кымöссö да жагöника осьтiс тёсiсь керöм пöдансö, кöдiя дзуркнитiс шавньöррезнас, жекöстiс порсьпиян шыöн да колассялiс. Синнэз одзас сылö мыччисис. .. лякöсь бöжа кукань, кöда куйлiс джодж шöрас. Куканьыс бергöтiс сыланьö юрсö, паськыт синнэзнас видзöтiс старикыс вылö, мыдзöмöн лэбтiс бöрсö да жагöника чеччис, нюжöтыштiс бöрись коксö, оськöвтiс петанiнас. Ерофейыс петитчыштiс, пернапасасис и паськалöм синнэзнас видзöтiс кортöм гöсьыс вылö, ачыс оз тöд, кыдз ванйöвтiс ыбöсоксö. Куканьыс петiс öтöрас и сэтöн жö пондiс йирсьыны. Старикыслöн вöлись бертiс юрсадьыс, и сiя гусьöника шынньöвтiс, чужöмыс тöдчöмöн югмис и нельки тошыс раммöмöн водыштiс. Син одзас шедiс кöс бедь, кватитiс сiйö да дöвкис куканьыс вылö, кöда бериньöвтыштiс юрнас да чеччöвтiс бокö.

— У-у, тэ дристöсь бöр, — нелöга шыасис Ерофейыс. — Кöбы тöн тöдi дак, — сэтчö эз вермы висьтавны, мый колiс, и думайтыштiс да вöлись содтiс, — юртö орöтi бы и похлёбкаöн сёйи. Менö шуч повзьöтiн. Канальяöс, натьтö, и кöзяйкаыт öштiс. Шайтаныс ли мый ли тэнö этчö вайöтiс да йöртiс? Юрыт ыджыт, да вежöрыт оз тырмы. Мунiн бы гортат. Ме вот тэнö...

Старикыс макнитiс да шупкис бедьсö, а сыбöрын босьтiс ассис шаттесö да мунiс тöння местас вуграсьны.