44. Утварэнне бсср I Лiтоуска-Беларускай сср.

_{На акупаванай немцамi тэрыторЫi Беларусi панавала ваенная адмiнiстрацыя. Яна забаранiла дзейнасць бальшавiкоу. Акупанты перадалi фабрык> i заводы iх былым уладальшкам. На весцы была адноулена прыватная уласнасць на зямлю. Памешчыкам вярталiся iх былыя зямельныя уладаннi разам з iнвентаром. Нямецкiя улады закрылi мноства прадпрыемствау, а абсталяванне i сыравiну звезлi у Германiю. Сяляне а6кладалiся вялiкiм харчовым падаткам. У прлктыкуувайшлi рэквiзiцыi мяса, хлеба, фуражу. Людзей вывозiлi у Германiю, толькi з Мiнска было адпраулена i5 тыс. чалавек. Палiтыка акупантау адразу ж сутыкнулася з супрацiуленнем насельнiцтва. Вясной 1918 г. успыхнулi сялянскiя паустаннi у Слуцюм, Лепельскiм, Гомельскiм, Мiнскiм i iншых паветах. Кiравалi народным рухам беларускiя эсеры, бальшавiкi. Стваралюя партызанскiя атрады у ваколщах Полацка. Вщебска. Оршы. Маплева. Быхава, Жлобiна. Разам з сялянамi супрацiуленне немцам аказвалi працоуныя У Лiпенi 1918 г. каля 2-х тыдняу баставалi гомельсюя чыгуначнiКi, IX падтрымалi працоуныя Маплёва, Жлобiна, Рагачова. У лiстападзе 1918 г. у Германi адбылася рэвалюцыя. бальшавiкi анулявалi Брэсцкi мiр i рушылi на Захад Чырвоная АрмiЯ заняла Мiнск 10 снежня, а к сярэдзше лютага 1919 г замацавалася на Лiнп ВiЛЬня-Лiда-Слонiм. Такiм чынам, амаль на усей тэрыторЫi Беларусi зноу усталявалася улада бальшавiкоу. На Беларусi пашырыуся рух за нацыянальнае самавызначэнне на дэмакратычнай аснове. Гэтая акалмнасць прымуала бальшавiкоу прыслухацца да патарабавання стварэння беларускай дзяржаунасцi. i студзеня1919 г. у Смаленску быу абнародаваны Машфест Часовага ураду Беларусь якi абвясшу утварэнне БССР. 5 студзеня сталщай БССР стау Мiнск. 2-3 лютага адбыуся i Усебеларускi з'езд Саветау. Яго Вiтау старшыня ВЦВК Свярдлоу Ен зачытау пастанову ВЦВК "Аб прызнаннi незалежнасцi БССР'. i тут жа па прапанове Свярдлова з'езд прыняу рашэнне аб аб'яднаннi БССР з Лтоускай ССР. Суверэнiтэт БССР прыноауся бальшэвiкамi у ахвяру iдэi сусветнай рэвалюцыг З'езд прыняу Канстытуцыю БССР, спiсаную з Канстытуцыi РСФСР 1918 г. 3 наступленнем палякау ЛiтБел таксама хутка памёр, як i нарадзiуся. 3 аднауленнем бальшавiцкай улады на Беларусi узмацняецца жорсткасць палiтычнага рэжыму. Пры перавыбарах валасных Саветау права голасу прадастауляецца тольм малазямельным сялянам. Пры гэтым яго былi пазбаулены нават серадняю. Для барацьбы з антыбальоiавiцкiмi выступленiямi быу уведзены iнстытут заложнукау. У эканаммнай сферы праводзiлася палiтыка 'ваеннага камунiзму'. На Беларусi яна была больш жорсткай. Па прадразвёртцы у сялян забiралi усе лiшю прадукцыi. За карыстанне памешчыцкай зямлёй сяляне павiнны былi аддаваць i\4 ураджаю. Таму яны выказвалi свае незадавальненне уладай. Гэтым тлумачыцца тое, што балыiавiкi не мелi колькi-небудзь значнай падтрымкi сярод беларускага насельнiцтва.}

45. Вайна Польшчы и савецкай Расии. Другое абвяшчэнне бсср. Рыжскi мiр.

^{Па Рыжскаму мiрнаму дагавору (ад 18 сакавiка 192i г) да Польшчы адышла значная частка заходнебеларускiх зямель. яюя атрымалi назву Заходняй Беларусi У адпаведнасш з дагаворам урад Польщчы паынен быу даць беларускаму насельнштву усе правы, аднах гэтыя абавязацельствы не выконвалюя Заходняя Беларусь з'яулялася аграрным прыдаткам прамысловых раёнау Польшчы, рынкам збыту i крынiцай таннай сыравiны i працоунай СiЛЫ. У сельскай гаспадарцы была занята пераважная большасць насельнiцтва - 85%. Сацыяльнае прыгнечанне перапляталася з нацыянальным бязпрауем Беларусау не жадаш шчыць нацыяй Ажыццяулалася гвалтоуная паланiзацыя беларускага насельнiцтва. 3 канца 20-х гг становiшча працоуных мае Заходняй Бепарусi пагоршылася У 1926 годзе Пiлсудскi усталявау сваю дыктатуру у Польшчы. У 1929-33 гг у Польшчы настуту эканамiчны крызю У першыя гады польскага панавання барзцьба супраць прыгнёту набыла партызанскi характар. Асаблiва упартай была барацьба у Гродзенскiм, Брэсцкiм, ПiНСКiМ паветах. Начале руху стаялi камунюты. У нацыянальна-вызваленчам руху удзельнiчалi прадстаунiКi нацыянальна-дэмакратэчнага лагера. У 1923 г. у Вiльне была створана камунiстычная партыя Заходняй Беларусь Польскiя улады жорстка распраулялюя з удзельнiкамi партызанскага руху. У 1925 г. склалася Сiтуацыя якая магла прывесш да узброеннага паустання. У гэтых умовах польскi урад увеу на тэрыторыю Заходняй Беларусi вялiкую колькасць рэгулярных войскау. У жнiунi 1929 г. стыхiЙна успыхнула стачка на шклозаводзе'"Нёман" Адсутнасць арганiзаванасцi абумовiла толькi частковае задавальненне патрабаванняу працоуных У пачатку 30-х гадоу прайшлi забастоукi на прамысловых прадпрыемствах Беластока. Вiльнi. Брэста. Гродна, Шнека. Больш як чатыры месяцы 3iМЫ 1932-33 гг баставалi больш як 7000 працоуных i сялян Белавежскай пушчы. 3 прыходам да улады у Германi фашыстау, рэзка узросла пагроза мiру i дэмакратьi. Польшча у 1934 г. заключае з рэйхам пагадненне аб мiрным вырашэннi спрэчных пытанняу, а праз год уводзщь Канстытуцыю, якой ящэ больш збмяжоувалiся дэмакратычныя правы i вольнасцi. Большая частка выступленiя працоуных праходзiла пад знакам адзiнага працоунагз i Народнага фронту. У 1936 г. забаставалi працоуныя Гродна i Брэста Салщарнасць працоуных праявiлася у кампанi i за выратаванне жыцця маладога рэвалюцыянера Прытыцкага. Пад напорам народных выступленняу польскi урад быу вымушаны ззмяшць смяротны прыгравор Прытыцкаму жыццевым зняволеннем.}

^или

_{Да пачатку студзеня 1919 г. польсюя войскi захапiлi значную частку Гродзенскай губернi. У другой палове лютага 1919 г. Польщча прадоужыла наступленне, да сярдзiны сакавiка ей удалося захапiць Брэст, Ваукавыск, Слонiм, Пiнск, Баранавiчы. Бальшавiкi не здолелi арганiзаваць абарону, як i ЛiтБел. Савецкiя войскi аставiлi Мiнск, Слуцк, Барысау, Бабруйск. Фронт стабiлiзавауся на лiнН р. Бярэзiны. На тэрыторыi Беларусi польскiя улады лiквiдавалi органы мясцовага кiравання, аднаулялася памешчыцкае земляуладанне. Палякi праводзiлi рэквiзiцыi. У адказ на Беларусi пачауся антыпольскi рух. Для гэтага быу створаны адзiны антыпольскi рух, у якi увайшлi БСГ, БПС, Бунд, камунiсты. У лiпенi 1920 г. Чырвоная армiя пачала наступленне, ей дапамагалi беларускiя партызаны. 7 лiпеня быу вызвалены Мiнск, i жнiуня - Брэст. Паустала пытанне аб iснаваннi БССР 3i лiпеня 1920 г прынята Дэкларацыя аб незалежнасцi БССР у межах Мiнскай губерНi, якая была разлiчана не столькi на аднауленне беларускай дзяржавы, колью на супакаенне мае. i6 жнiуня 1920 г. польскiя войсю перайшлi у наступленне i зноу занялi частку Беларусi Савецкi урад быу вымушаны пайсцi на перамовы аб мiры, якiя скончылiся 18 сакавiка 192i г. падшсаннем мiрнага дагавору у Рызе. Польшча забiрала сабе большую частку беларускай тэрыторыi. За БССР захавалiся толькi 6 паветау: Мiнскi, Барысаускi, Бабруйсю, iгуменскi. Мазырскi i Слуцкi. Вшебскую i Гомельскiя губернi, а так сама заходнiя паветы Смаленшчыны захапiла РСФСР. Рыжскi дагавор вызвау незадавальненне беларускага насельнiцтва i нават Слуцкае паустанне у лютападзе-снежнi 1920 г, якое было жорстка падаулена бальшавiкамi.}