Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
шпоры по ист.каз-гот.doc
Скачиваний:
13
Добавлен:
16.02.2016
Размер:
419.33 Кб
Скачать

13.Оғыз мемл(9-11ғ)

Оғыздар Сырдарияның орта ж/е төменгі бойында ж/е Батыс Қ-н даларында мекендеген.8ғ Оғыздар Сырдарияның орта шенінде тұратын қанғар-печенег бірлестігімен соғысты.Оғыздардың арғы ата тегі үнді-еуропалық ж/е фин-угорлық болғанымен,бара-бара түріктенген аландар,астар,бажғарлар болатын.Махмұд Қашғаридың(11ғ) жазды.24 тайпа.бұзықтар мен ұшықтар.9ғ аяғы-11ғ басы оғыздар Сырдариядан Еділге дейінгі терр.алды.10ғ батыста Хазарияға дейін,солт Каспий маңы,орт,оңт-шығ Қарақұм ж/е Арал маңындағы Қызылқұм Оғыздар даласы д/а.Оғыз мемл жайында Әл-Якубидің(9ғ)туындыларында айтылады.Оғыздар ісләм дінін қабылдады.9ғ оғыздар Хазарлармен бірлесіп,печенегтерді жеңеді.10ғ астанасы-Янгигент,басшысы-жабғу.965ж Киев Русімен бірге Хазар қағанатын,ал 985ж Еділ Булгариясын жеңеді. 10-11ғ алым-салықтың көптігіне байланыстыкөтеріліс болды. Бұл кезде 10ғ 2 жартысында билікке келген Әли-хан басқаруына халық наразы болды. Бұны селжұқ көсемі пайдаланып, Янгикенттегі оғыз билеушілеріне қарсы көтеріліс жасап, Жентті басып алды, бірақ көп ұзамай олар Женттен қуылды. Әли-хан мұрагері Шахмәлік билеген кезде мемл. күшейіп, 1041ж Хорезмді жаулап алды. 2 жылдан кейін ол селжұқ қолынан қаза тапты. Оғыз мемлекетінде рулық-тайпалық қатынастар ыдырап, патриархалдық-феодалдық орнады. Әскербасы-сюбашы, оның орынбасары-күл-еркін. Оғыздар пұтқа табынып, шамандарға сиынды.

14.Қимақ қағанаты.(9-11ғ басы)

Қимақтар 7ғ басында Монғолияның солт-бат өмір сүрген. 7ғортасында олар Алтайдың солт бөктеріне,Ертіс маңына қарай қоныс аударды.656ж Батыс Түрік қағанаты құлағаннан кейін көзге түсті.766-840 ж аралығында қимақтар Батыс Алтайды,Тарбағатайды,Алакөл ойысы аумағын иемдеді.Қимақтар жайлы 11ғ парсы тарихшысы Гардизидің еңбегінде кезд.Қимақтар құрамында 12тайпа енді.Қимақтар қағанындағы ең ірі ықпалды қыпшақтар болды.Қимақтар одағы аумақтық-әкімшілік қатынас принципінде құрылды.Астанасы-Қимақия,билеушісі-қаған.Шар:негізгі кәсібі мал шар. Қаракөл қойларын өсірген.Баспанасы-киіз үй ж/е жертөле.11ғ басында Қимақ қағанаты күйреді.Себ:өздерін өздері билеуге ұмтылған қыпшақ ханд-ң орталықтан бөлінуге тырысушылығы,қағанатта ішкі Талас- тартыс күшейді.Ж/е Орт.Азияның көшпелі тайпалардың қаптап кетуі.Қимақтар өздерінің саяси билігінен айрылып қана қойған жоқ,сонымен қатар өздері қыпшақтарға тәуелді болды.

15.Қарахан мемл(942-1210)

Қарахан әулетінің атасы Сатұқ Бограхан (915-955) болған.942ж Сатұқ Баласағұн билеушісін құлатып,өзін қаған д/ж,осы кезден бастап Қарахан мемл құрылды.Мекені:Жетісу,Нарынның түйіскейін мекендеген.992ж Қарахан мемл Щығыс Хотанды,батыс Бұқарды жаулап алады.11ғ 30ж Ибрахим Ибн Насырдың тұсында мемл 2 бөлінді:1)Орт.Бұқарда болғ қарауына Ходженткедейігі Мауреннахр қосып алған Батыс хандығы.2)Тараз,Испиджаб,Шаш,Ферхана,Жетісу мен Қашқар кіретін шығыс хандығы.Астанасы-Баласағұн.Жетісу мен шығыс Түркістанда 11ғ басында Туған хан билік жүрг.Онымен Жүсіп хан бәсекелес болды.1017ж соғыста Туған хан мерт болып,билік Қадыр ханның қолына көшті.Шар:Қ-ң оңт-шығ ж/е оңт аудандарында халықтың негізгі кәсібі экстенсивті көшпелі ж/е жартылай көшпелі мал шар. болды. Мал шар жылқы өсіру жетекші орын алды. 1089ж қарахандықтар селжұқ сұлтаныМәлік шахқа вассалдық тәуелділікке түсіп қалады. 1102ж Баласағұн мен Тараз билеушісі Қадыр хан Жебірейіл Мәуренахрға шабуыл жасады. Құдыретті сұлтан Санжардың (1118-1157ж) кезінде селжұқтардың Мәуренахрға ықпалы анағұрлым артты. Бірақ бұл кезде қарахандықтарда саяси құлдырау басталды. 1141ж қарахан-селжұқтардың әскері қирай жеңіліп, 2 хандық билігі де қарақытайларға көшеді.1210ж шығыс Қарахандар наймандармен соқтығысады.13ғ басындағы наймандарға ж/е хорезмдіктерге қарсы күресте қарахандықтар мемл біржола құлайды.

Соседние файлы в предмете [НЕСОРТИРОВАННОЕ]