56.1905-1907Ж Ресей төңкерісі

9.01.1905ж Петербургте қарусыз жұмысшыларды атқылаған патшаның қанқұйлы зұлымдылығы туралы хабар қазақ даласына тез тарады.Қалалар мен селоларда,жұмысшылармен қала кедейлерінің жиналысында,сондай-ақ кедей шар-ң жиындарында патшаның озбырлығына қарсы наразылық білдірді.1905-1907ж Қ-ғы жұмысшы қозғалысы өзінің дамуының жаңа кезеңіне қадам басты.Осы жылдары жұмысшының Ресейдегі рев-қ процестердің жалпы барысымен тығыз байланысты бірқатар ірі саяси ж/е экономикалық қозғалыстары болды.Олар:1905ж желтоқсан. Успенск мыс руднегінде ,1907ж маусым Спасск мыс қорыту зауытында, Қарағанды кендерінде ж/е Успенск реднегінді т.б қаларында кәсіпорындарында болған ереуілдер еді.1905ж қарашада көптеген қазақ ауылдарында көп адам қатысқан жиналыстар өтті.

Қазақ халқының саяси санасының өсуінде мемл думаға сайлау жүргізу роль атқарды.1-мемл думаға Қ-нан 9 деп сайлады,оларды4-қазақ халқы,5-орыс халқы болды.2 мемл думаға Қ-нан енді 13 деп,соның ішінде 5 қазақ халқы.1905-07ж 1-ші ресейлік рев-я жылд Қ-да болған оқиғалар,әсіресе жұмысшылардың,шаруалардың,шетелдердің бас көтерілуі,ұлт азаттық қозғ т.б олардың әлсіздігіне ж/е батыраңқылығына қарамстан жергілікті еңбекшілер үшін саяси мектеп болып қалды.Сол мектептің тәжірибесін олар адам арғы ұлттық ж/е әлеуметтік азаттық жолындағы күресте пайдаланды.

57.20Ғ бас кезіндегі қ-ң әлеу-к –экон-қ жағдайы.Қ-ң патша үкіметінің қоныстандыру саясатының күшеюі.

20ғ басындағы қ-ң негізгі терр-сы 6 обл тұрды.Сырдария мен жетісу обл-ң Түркістан генерал губернаторының (орталығы ташкент), ал ақмола,семей,орал,торғай обл-ң –дала генерал губернаторының құрамына кірді.Ішкі орданың терр-сы Астрахань губерниясына,ал маңғыстау закаспий обл қарады.Өлке халқының өзге жағдайлардан басқа негізінен алғанда,әсіресе столыпиндік аграрлық реформалардан кейін Ресейден Ақмола,Жетісу,Торғай обл келген қоныс аударушылар есебінен көбейді..20ғ басында Қ-да егіншілікпен айналасу барған сайын кең тарады.Егіншілік Сырдария обл Шымкент пен әулиеата уездерін де басым болды.Жетісу,Верный,Қостанай уезінде де егіншілікпен айналысты.Егіншілікті дамытуда қоныс аударғандар елеулі рол атқарды.20ғ басында өлкеде қала халқының өсу бағыты байқалды.1897-1914ж аралығында барлық обл-да қала халқы 1,5 есе өсті.1914ж Риддер руднигінің құрылысы басталды.Өлкенің 20ғ басындағы тау-кен өнеркәсібінің басты саласының бірі алтын шығару болды.Тұз өндіру кәсіпшіліктері маңызды ролге айналды.Олардың ірісі Ішкі ордадағы Басқұншылық,Семей обл-ң Павлодар уезіндегі Қарабас кәсіпшіліктері болды.Ауыл шар-ң шикізаттарын өңдейтін, балық аулайтын кәсіпшіліктері дамыды.Қ-ң капиталистік өнеркәсіптің шикізат көздері мен оны сыртқа шығару рыногына айналуында темір жолдар салу маңызды орын алды.20ғ басында Қ-да Орынбор-ташкент,Троицк,Жетісу темір жолдарын салу кеңінен өрістеді.Рев-ға дейінге Қ-ң негізгі темір жолы магистралі 1904-05ж салынған Орынбор Ташкент темір жолдары еді.Өнеркәсіптің дамуы,темір жолдарын салынуы,су жолдарының кеңінен пайдалануы Қ-да жұмысшы кадрларын қалыптасты.Жұмысшылар жағдайы қиын болды.Жұмыс күнінің ұзақтығы 12-16 сағат созылды.Жалақының бір бөлігін азық-түлікпен ж/е товармен т.б берген кездегі алдаумен ж/е кем есептеумен онан сайын кемітіп берді.Жұмысшы-ң көбінің тұрғын үйлері болмады,тек 40% жуығы жер үйлер мен барақтарда жайласты.Дәрігерлік көмек көрсетудің,санитарлық-тащалық жағд-ң жоқтығынан жұмысшылар мен олардың жанұялары арасында экспедиялар мен жұқпалы аурулар жиі шықты.Осыныцң бәрі жұмысшыларды өздерінің экон ж/е саяси жағд жақсарту үшін күреске итерлемеді.