18. Антиоксиданттардың тотығу реакцияларына қатысуын пайдаланып фармакологиялық қасиеттерін сипаттаңыз.

19.Антиоксиданттар өндірісі қалай ұйымдастырылады олардың жеке сатыларын сипаттаңыз

Антиоксидант — тотығу процесінің ингибиторлары, табиғи немесе синтетикалық зат, тотығу қабілеттін баяулатады. Антиоксидант - Органдар мен ұлпалардың (Бұлшық еттердіңде) агрессивті радикалдардың әсерінен қорғап қалады. Бос радикалдар (Оксиданттар) деп –оттегінің аггресивті және жоғары реактивті, ұсақ бөлшектерін айтамыз. Бос ракдикалдар тірі ағзада Электроннан айырылады. Сондықтан оларды бос радикалдар деп атайдыӨте әйгілі антиоксиданттар (хош иісті аминдер, фенолдар, нафтолдар): антиоксиданттың молекулалары аз белсенді радикалдармен жасаумен әрекеттесіп жатыр. Гидроперекистің бұзылуы кезінде, яғни жоқ болуы кезінде тотығу процесі тежеледі. Бұл жағдайда еркін радикалдардың жылдамдығы азайып жатыр. Керек десеңіз кішкентай антиоксиданттар (0,01—0,001 %) тотығудың жылдамдығын кемітеді, сондықтан тотығу өнімдері белгілі уақыт ішінде білінбейді.

Бос радикалдар, жасушалардың метоболизм процессі: жасушалардың қоректік заттарды сіңіруі, деффектілерді жоюы, энергия түзуі, өндіруі, қалдықтарды шығаруы кезінде пайда болады.

Антиоксиданттардың тінді қорғауының 4 кезеңі.

1. Оксиданттардың түзілуін қадағалау.

2. ”Оксидант-бастамашыны” аулау ж/е оксиданттардың түзілуінің тізбектік реакциясын үзу.

3. Ұсталмаған оксиданттардың өндірген қалдықтарын қармау.

4. Жасушаларды қалпына келтіру ж/е бос радикалдар қалдықтарын сыртқа шығару.

Аскорбин қышқылы өндірісте Рейхштейн әдісі арқылы Д-глюкозадан алынады:

Аскорбин қышқылы- ақ түсті кристалл, t.балқу 192^оС, қыздыруға өте сезімтал, суда жақсы ериді, спиртте (метанолдан басқа) нашар ериді, полярсыз еріткіштерде ерімейді. Ол ауыр металдарға сезімтал, мыс пен темір аскорбин қышқылына бұзатындай әсер етеді. Аскорбин қышқылын синтездеудің бірнеше әдістері бар.

1. Бензоилы әдіс. Оның негізі треоза мен этилглиоксиқышқылының KCN қатысында жүреді. Әдіс шикізаттың қымбаттылығы мен шығымының төмен болуына байланысты болашағы жоқ.

2. Циангидриндік әдіс. Аскорбин қышқылын L-ликсоза немесе L-ксилозадан алады. Бұл әдіс практикада шикізаттың D-глюкозадан алынуы өте күрделі болғандықтан қолданылмайды.

3. Аскорбин қышқылын қызылша «жомы» (қызылшадан қант өндіруден қалған қалдық). Әдісті 1904 жылы американдықтар ұсынған. Әдіс жетілдіруді қажет етеді: 100 кг жомнан тек 2,5кг аскорбин қышқылы алынады.

4. Жартылай микробиологиялық әдіс. Аскорбин қышқылы получения D-глюкозадан алынады. 5 сатыдан тұрады. 3 химиялық саты. Әдістің негізі D-глюкозаның сірке қышқылды бактериялармен 5-кето-глюкон қышқылының кальций тұзына дейін тотығып L-аскорбин қышқылына айналуында. Әдіс химиялық реагенттерді аз қолданылуымен қызықтырады. Бірақта шығымы төмен және микробиологиялық синтез қиын бақыланады.

5. Рейхштей әдісі. L-аскорбин қышқылы 2-кето-L-гексон қышқылынан синтезделеді. Синтезде қолданылатын негізгі (D-глюкоза) мен қосымша синтезге қолданылатын реагенттер тағам және химия өндірісінде қолданылады. Әдіс көптеген елдер мен ТМД елдерінде қолданылады. Қазіргі уақытта женке сатылары «Витаминдер» ҒӨҚ жетілдірілуде.

Рейхштейн әдісі 6 сатыдан тұрады, 1 сатысы микробты синтезден тұрады.

1-саты. D-сорбит D-глюкозадан сутегімен каталитикалық тотықсыздандыру арқылы алынады.

2-саты. L-сорбозаны D-сорбиттен сірке қышқылды бактериялармен аэробты тотықтыру арқылы алады.

3-саты. диацетон-L-сорбозаны L-сорбозадан ацетондау арқылы алады.

4 стадия. Получение гидрата диацетон-2-кето-L-гулоновой кислоты путем окисления диацетон-L-сорбозы.

5-саты. L-аскорбин қышқылын диацетон-2-кето-L-гулон гидратынан (деацетондау —> этерификация —> «енолизация» —> «лактонизация»).

6-саты. Медициналық аскорбин қышқылын алу. Техникалық аскорбин қышқылын қайта кристалдау.

Шығымы 54%.