20) Тэндэнцыі развіцця фальварка – паншчынай сістэмы.

Беларускія землі шмат у чым паўтаралі тыя сацыяльна-эканамічныя працэсы, якія адбываліся на Захадзе, але ў цэлым яны адставалі і заставаліся сыравіннымі прыдаткамі прамыслова развітых еўрапейскіх краін.красамоўцу тых сацыяльных элементаў грамадства, якія ўвасаблялі прагрэсіўныя буржуазныя распачынанні. Пашырэнне таварна-грашовых адносін панавальнае саслоўе выкарыстоўвала ў сваіх мэтах.

Ва ўмовах, калі перад Захадам устала праблема харча, у ВКЛ гаспадарка феадала апынулася непрыстасаваным для атрымання лішкаў прадуктаў, і першым чынам збожжа, якое магло б экспартавацца на Захад. Абшарніцкая гаспадарка задавальняла, галоўным чынам, патрэбы свайго ўладальніка. Таму яно паступова рэарганізоўвалася ў фальварак - гаспадарка, якое насіла таварны характар вытворчасці. Аднак далейшае развіццё фальварка-паншчынай сістэмы паскарала працэс прымацавання сялян да зямлі. Канчатковае юрыдычнае замацаванне і занявольванне сялян было аформлена ў Статуце 1588 г.

На мануфактурах выкарыстоўвалася не наёмная праца, як на Захадзе, а прымусовая непрадуктыўная праца прыгонных сялян.

У XV - XVIII стст. вылучаецца багатае купецкае саслоўе. Але яно не толькі займалася гандлем, але і несла мясцоваму насельніцтву інфармацыю пра беларускія землі, пра мову народа, яго звычаях і традыцыях. У сваю вытворчасці. Гэтыя краіны значна апярэджвалі сваіх усходнееўрапейскіх суседзяў, якія ў XV - XVIII стст. сталі гуляць а міжнароднай частцы працы роля аграрна-сыравінных прыдаткаў Захаду.Эканамічна больш развіты Захад аказаў уплыў на шматлікія краіны, у тым ліку і на Валікаў Княства Літоўскае. Шматлікія сацыяльна-эканамічныя працэсы тут знайшлі свой паўтор.Так, у Вялікім Княстве Літоўскам у XV - XVI еўшы. адбывалася далейшае паглыбленне падзелу працы, што адлюстроўвалася першым чынам на значным павелічэнні гарадоў і мястэчкаў; аб'яднанні рамеснікаў у цэхі па заходнім узоры Але пранікненне новых вытворчых адносін адставала амаль на 2 стагоддзі і мела свае асаблівасці іа-аа геаграфічных умоў, асаблівасцяў дзяржаўна-палітычнага развіцця ўсходнееўрапейскага рэгіёна. У ВКЛ галоўнай сацыяльнай і палітычнай сілай, аж да канца XVIII у.. заставалася дваранства

Пасля падпісання акту Люблінскай уніі вонкавая палітыка Рэчы паспалітыя прыкметна актывізавалася. Абраны каралём Стэфан Баторый (1576-1586) змог сабраць 40-тысячнос войска і змяніў ход ваенных дзеянняў у Лівонскай вайне. У 1579 г. быў вызвалены Полацак і іншыя населеныя пункты Беларусі. . У 1582 г. было падпісана Ян-Запольское дамова тэрмінам на 10 гадоў, у адпаведнасці з якім ВКЛ вярталіся ўсе землі, страчаныя падчас вайны. Да Рэчы паспалітай адыходзіла таксама вялікая частка Лівоніі. У той час, калі Рэч паспалітая і Расія вялі барацьбу за першынство ва Ўсходняй Еўропе, у 1618 г. пачалася Трыццацігадовая вайна, у якой прынялі ўдзел дзясяткі дзяржаў. Яна была выклікана, з аднаго боку, абвастрэннем внутригерманских адносін, з іншай - проціборствам еўрапейскіх дзяржаў. Найболей вострымі былі супярэчнасці Францыі і манархій Габсбургаў - аўстрыйскай і іспанскай. У 1658 г. баявыя дзеянні паміж Рэччу паспалітай і Расіяй аднавіліся, антырасейскія выступы набылі характар народнай вайны. Да лета 1659 г. яна ахапіла амаль усю тэрыторыю Беларусі. Акрамя таго, разгарнулася барацьба паміж рускімі войскамі і казакамі. Адначасова працягваліся ваенныя дзеянні са Швецыяй. У 1660 г. паміж Рэччу паспалітай і Швецыяй быў падпісаны Оливский мірная дамова, па якім амаль уся тэрыторыя Лівоніі адыходзіла да Швецыі.Аднак з 1648 па 1717 г. Рэч паспалітая змушана была знаходзіцца ў стане амаль бесперапынных войн з Расіяй, Швецыяй, Асманскай імперыяй, крымскімі татарамі. Далёка не ўсе яны сканчаліся перамогай Рэчы паспалітай. У 1701 г. адбылося абъяднанне Брандэнбурга і Прусіі. Пруски кароль разлічваў пашырыць тэрыторыю Прусіі за кошт польскіх земляў і пачаў весці ў адносінах да Польшчы агрэсіўную палітыку.Яшчэ ў гады Паўночнай вайны (1700-1721) ён распрацаваў некалькі планаў часткі Рэчы паспалітай.