Вопрос 23

… Асноўныя напрамкі саслоўнай, нацыянальнай, канфесійнай палітыкі Расіі ў беларускіх губернях (1795— першая палова XVIII ст.)

Больш за 3 млн. чалавек. На пачатак ХІХ ст. – 2,6 млн. чалавек.

Адміністрыцыйна-тэрытарыяльны падзел:

Генерал-губернатарства

Беларуская губернія: Магілёуская + 3 правінцыі Пскоўскай губерніі – протым – Магілёўская і Віцебская

Літоўская губернія: Менская, Віленская, Гродненская, Ковеньская – потым разбіта на 3 губерніі.

Генерал-губернатарства

Губернія Губернатар

губернскае праўленне (канцэлярыя)

Павет павятовы камісар

6 ключэй войт

100-200 двароў Соцкі

10 двароў дзесяцкі

Увядзенне пашпартнай сістэмы

Сацыяльныя пераўтварэнні (сац. палітыка):

Магнаты – прысяга або секвестр зямель

Шляхта – страціла палітычныя вольнасці,

Мяшчане – ліквідацыя магдэбурскага права

Сяляне – павялічэнне паншчыны, перавод на чынш

Палітыка ў дачыненні да беларускіх земляў: пры Кацярыне ІІ – пераўтварэнне зямель у “Исконно руские земли”. Пасля смерці Кацярыны ІІ палітыка была часова прыпынена, яе сын Павел І імкнуўся да палітыкі насуперак Кацярыне і таму дазваляў ВКЛ існаваць практычна на былых умовах. Пры Аляксандры І працягвалася паланізацыя краю. Аднак пасля паўстання дэкабрыстаў і паўстання 1930-1931 гг. На Беларусі адбыліся карэнныя змены ў палітыке Мікалая ІІ у дачыненні да беларускіх зямель.

Пасля паўстання 1931-1931 гг. - З 30-х гг. ХІХ ст. – узмацненне ціску на беларускія землі:

Царскі ўрад праводзіў прадваранскую палітыку, але насельніцтва – шляхта – страціла свае палітычныя правы.

• разбор шляхты – лішэнне шляхецкага звання больш за 10 тыс. шляхцічаў

Галоўным зместам царскай палітыкі стала

палітыка русіфікацыі – палітыка, накіраваная на прымусовую асіміляцыю беларускага этнасу з мэтой пераўтварэння яго ў частку рускага этнасу.

Асноўнымі сродкамі палітыкі сталі:

Нацыянальна-культурная палітыка	Увядзенне назвы ”Паўночна-Заходні край”, цэнзура, увядзенне рускай мовы Перасяленне сялян, ваенных, рускіх чыноўнікаў, настаўнікаў у заходнія губерніі
Адукацыйная палітыка	1832 – Закрыццё Віленскага ўніверсітэта; 1842 – Медычнай акадэміі = на Беларусі няма ВУЗаў Увядзенне рускіх школ: выкладанне на р.м., саслоўны характар адукацыі
Канфесійная палітыка	1832 – закрыццё кат. Манастыроў 1839 г. – скасаванне Брэсцкай ўніі Насаджэнне праваслаўя
Палітычная сфера	Увядзенне расейскіх парадкаў, 1840 г. - адмена Статута 1588 г.; рускія ўраднікі, справаводства на р.м., адміністрыцыйны падзел

24) Беларусь у вайне 1812 г.

У пач. 17 ст. імператар Францыі Нап. Банапарт заваяваў Зах. Еўропу (акрамя Англіі і Швецыі). На шляху да міравога панавання Нап. стаяла Расія. Нап. марыў захапіць яе, выкарыстаць яе багацці і ваен. моц, каб сакрушыць Англію. У ноч 12 чэрв. 1812 г. без абвяшчэння вайны 600-тыс. армія Нап. перайшла р. Нёман і ўторглася у рубяжы Расіі. Пачалася Айчын. вайна 1812 г. У ёй народы Расіі абаранялі незалежнасць сваей Радзімы. На зах. мяжы Расіі знах-ся усяго 230 тыс. рускіх войск, падзелян. на 3 арміі. 1-ая армія Барклая дэ Толі знах-ся ў Літве, 2-ая-генерала Баграціёна-у Беларусі, 3-яя-генерала Тармасава— на Украіне. Такая бітва з перавышаюч. арміяй праціўніка была для Расіі раўназначна гібелі, таму рус. арміі сталі адступаць на ўсход. На іх шляху ляжала Беларусь. Адступленне рус. арміі супрпваджалася абаронч. баямі. У чэрв.-ліпені рус. войскі нанеслі французам значны ўрон. Пад Кобрынам рус. войскі атрымалі1-ую перамогу над войскамі Нап. 15 чэрвеня 1812 г. Рус. войскі стойка трымалі абарону пад Полацкам, каб перакрыць дарогу ворагу на Пецярбург. Абаронч. баі на тэр. Бел. дазволілі рўс. арміі адарвацца ад ворага і аб'яднацца пад Смаленскам. Пасля гэтага рус. армію ўзначаліў М. І. Кутузаў. Цар Аляксандр I не любіў Кутузава, але ён улічваў папулярнасць Кутузава сярод народа. К гэт. часу разгарнулася партыз. барацьба. Захопнікі разаралі бел. зямлю. На плечы бел. народа лёг цяжар забеспячэння франц. арміі прдуктамі і фуражом. Прадукты захопнікі адымалі ў насельніцтва. Мног. сяляне ішлі ў партызаны. Для абароны ад. партызан Нап. вымушаны быў трымаць на тэр. Бел. 30-тысячнае войска. У той жа час большасць бел. шляхты, якой Нап. абяцаў абнавіць Рэч П. ў межах 1772 г. і нават стварыў часовы ўрад ВКЛ, ваявалі на баку французаў. К пач. Барадзінскай бітвы(26 жніўня 1812 г)значн. частка «вялікай арміі» ужо загінула ў баях з рус. войскамі і партызанамі. Пад Барадзіном Нап. не змог перамагчы, франц. войскі пачалі адступленне. Нап. хацеў правесці армію па некранут. вайной месцам, але ў жорстк. баі пад Малаяраслаўцам Кутузаў перакрыў яму шлях. I адступленне адбывалася па той жа Старасмаленскай разаронай дарозе. Армія Кутузава праследвала адступленне ворага, адначасова вызваляючы ад франц гарнізонаў бел гарады. Кідаючы артылерыю, абозы, награбленае дабро, захопнікі спяшаліся пакінуць Расію. Пры пераправе франц. арміі праз Беразіну, адбылася апошняя бітва Нап. арміі ў гэтай вайне. Пераправіўся толькі Напалеон са сваёй гвардыяй. Армія Нап. перастала існаваць. За межы Расіі выйшла не больш30тыс.змучаныхсалдат-«вялікайарміі».24лістапада1812г.уСмаргоніНап.пакінуўсваюарміюіад'ехаўуПарыж.У вайне 1812 г. Беларусь стала арэнай ваен. дзеянняў. Вайна прынесла Бел. разбурэнні, эпідэміі, велізарн. страты ў гаспадарцы і культуры. Цар дараваў здраду мясцов. памешчыкам, але не паменьшыў прыгонніцкі гнет сялян, якія дапамаглі рус. арміі.