4. Қадалардың көтергiштiк қабылетiн есептеу Тiреуiш қадалар
4.1.
Тасты
топырақтарға тірелетін қағылмалы,
қабыршақ, құйма және бұрғылы қадалардың,
сонымен қатар аз сығылатын топырақтарға
тірелетін қағылмалы қадалардың
көтергіштік қабылетін
,
кН (тc),
келесі формуламен анықтау керек:
, (5)
мұндағы
—
қадалардың топырақтағы жұмыс жағдайының
коэффициенті,
етіп
қабылданады;
A — қадалардың топыраққа тірелу ауданы м2, тұтас қималы қадаларда көлденең қимасының ауданына тең етіп,ал дөңгелек қималы қуыс немесе қабыршақ қадаларда — іші бетонмен толтырылмаса, көлденең қимасының нетто ауданына және іші бетонмен диаметрінен үш есе үлкен биіктікте толтырылса, көлденең қимасының брутто ауданына тең етіп қабылданады.
Тіреуіш қадалардың ұшынан төмен жатқан топырақтың есептік кедергісі R, кПа (тс/м2):
а) тасты және аз сығылатын топырақтарға тірелетін барлық қағылмалы қадалар үшін, R = 20 000 кПа (2000 тс/м2);
б) үгітілмеген тасты топырақта 0,5 м-ден аз емес тереңдікте бекітілген және бетонмен толтырылған құйма және бұрғылы қадалар, сонымен қатар қабыршақ қадалар үшін мына формуламен анықталады:
, (6)
мұндағы
—
сумен
қаныққан
тасты топырақтың
бір осьтік қысу кезіндегі беріктік
шегінің нормативтік мәні, кПа (тс/м2);
—топырақ
бойынша сенімділік коэффициенті,
=
1,4;
ld — құйма және бұрғылы, сонымен қатар қабыршақ қадалардың тасты топырақта бекітілу тереңдігі, м;
df — құйма және бұрғылы, сонымен қатар қабыршақ қадалардың тасты топырақта бекітілген бөлігінің сыртқы диаметрі, м;
в) беті жуылмайтын тассыз топырақ қабатымен жабылған, қалыңдығы қабыршақ қадалардың үш диаметрінен аз емес үгітілмеген тасты топыраққа біртегіс тірелген қабыршақ қадалар үшін келесі формуламен анықталады:
(7)
мұндағы
,
6-шы
формуладан
қара.
Ескерту: Егер құйма және бұрғылы, сонымен қатар қабыршақ қадалардың негізінде мүжілген, сонымен қатар жұмсартылған тасты топырақтар болса, онда олардың бір осьтік қысу кезіндегі беріктік шегін штамптармен сынау нәтижелері немесе қадалар мен қабыршақ қадаларды статикалық жүктемелермен сынау нәтижелері бойынша қабылдау керек.
Топырақты шығармай батырылатын аспалы қағылмалы қадалардың барлық түрлерi және қабыршақ қадалар
4.2. Сығушы жүктемеге жұмыс істейтін, топырақты шығармай батырылатын аспалы қағылмалы қаданың және қабыршақ қаданың көтергіштік қабылетін Fd, кН (тс), қадалардың ұшынан төмен және оның бүйір жақтарында орналасқан негіз топырақтарының есептік кедергі күштерінің қосындысы ретінде анықтау керек:
(8)
мұндағы С — қаданың топырақтағы жұмыс жағдайының коэффициенті, C = 1;
R – 1-кесте арқылы қабылданатын, қадалардың ұшынан төмен орналасқан топырақтың есептік кедергісі, кПа (тс/м2);
A — қадалардың топыраққа тірелу ауданы м2, қадалардың көлденең қимасының брутто ауданы бойынша немесе камуфлетті кеңейтілген көлденең қиманың ең үлкен диаметріндегі ауданы бойынша немесе қабыршақ қаданың нетто ауданы бойынша қабылданады;
u — қадалардың көлденең қимасының сыртқы периметрі, м;
fi — 2-кесте бойынша қабылданатын, қадалардың бүйір жақ негізіндегі топырақтардың і-қабатының есептік кедергісі, кПа (тс/м2),
hi — қадалардың бүйір жақ беттерімен жанасатын топырақтардың 1-қабатының қалыңдығы, м;
cR, cf — қадаларды батыру әдісінің топырақтың есептік кедергісіне тигізетін әсерін ескеретін және 3-кесте бойынша қабылданатын, қадалардың ұшынан төмен және бүйір жақ беттерінде орналасқан топырақтардың жұмыс жағдайы коэффициенттері.
8-ші формулада топырақтың қада өткен барлық қабатының кедергілерін, ал егер жобамен аумақты қырып жайғастыру немесе топырақтың шайылу мүмкіндігі қарастырылған жағдайда, жайғастыру деңгейінен және есептік су тасқыны кезінде шайылған су қоймасының түбінен төмен орналасқан топырақтың барлық қабатының кедергілерін қосу керек.
1-кесте
|
Қаданың ұшының батырылу тереңдігі, м |
Топырақты шығармай батырылатын қағылмалы қаданың және қабыршақ қаданың ұшынан төмен орналасқан топырақтардың есептік кедергісі, R, кПа (тс/м2) | ||||||
|
тығыздығы орташа құмды топырақтардың | |||||||
|
малтатасты |
ірі |
— |
Орташа іріліктегі |
ұсақ |
шаңдақ |
— | |
|
аққыштық көрсеткіші IL төмендегі сандарға тең шаңды-балшықты топырақтарда | |||||||
|
0 |
0,1 |
0,2 |
0,3 |
0,4 |
0,5 |
0,6 | |
|
3 |
7500 (750) |
|
3000 (300) |
|
|
1100 (110) |
600 (60) |
|
4 |
8300 (830) |
|
3800 (380) |
|
|
1250 (125) |
700 (70) |
|
5 |
8800 (880) |
|
4000 (400) |
|
|
1300(130) |
800 (80) |
|
7 |
9700 (970) |
|
4300 (430) |
|
|
1400 (140) |
850 (85) |
|
10 |
10500(1050) |
|
5000 (500) |
|
|
1500 (150) |
900 (900) |
|
15 |
11700(1170) |
|
5600 (560) |
|
2900 (290) |
1650(165) |
1000 (100) |
|
20 |
12600 (1260) |
8500 (850) |
6200 (620) |
|
3200 (320) |
1800 (180) |
1100(110) |
|
25 |
13400 (1340) |
9000 (900) |
6800 (680) |
5200 (520) |
3500 (350) |
1950 (195) |
1200 (120) |
|
30 |
14 200 (1420) |
9500 (950) |
7400 (740) |
5600 (560) |
3800 (380) |
2100 (210) |
1300 (130) |
|
35 |
15000(1500) |
10000(1000) |
8000 (800) |
6000 (600) |
4100 (410) |
2250 (225) |
1400 (140) |
Ескерту:
1. Сызықтың үстінде R мәндері құмды топырақтарға, ал сызықтың астында шаңды-балшықты топырақтарға берілген.
2. 1-ші және 2-кестедегі қадалардың ұшының батырылу тереңдігін және топырақ қабатының орташа орналасу тереңдігін аумақты 3 м-ге дейін қырып, толтырып, шайылыммен жайғастырғанда табиғи рельефтің деңгейінен қабылдау керек, ал егер 3 м-ден 10 м-ге дейін қырып, толтырып, шайылыммен жайғастырғанда - қыру деңгейінен 3 м жоғары немесе толтыру деңгейінен 3 м төмен орналасқан шартты белгіден бастап қабылданады.
Су қоймасында қадалардың ұшының батырылу тереңдігін және топырақ қабатының орташа орналасу тереңдігін - су қоймасының түбінің есептік су тасқыны кезінде шайылғаннан кейінгі деңгейінен бастап, ал батпақты жерлерде – батпақтың түбінің деңгейінен бастап қабылдау керек.
Тереңдігі 6 м-ге дейінгі шұңқырлардың үстінен өтетін жол өтпелерін жобалау кезінде, сумен шаймай немесе алдын-ала ұңғыма қазылмай қағылатын қадалар үшін, 1-кестедегі қаданың ұшының топыраққа батырылу тереңдігін іргетастар салынатын жердің табиғи рельеф деңгейінен бастап қабылдау керек.
Тереңдігі 6 м-ден үлкен шұңқырларда қаданың ұшының топыраққа батырылу тереңдігін, тереңдігі 6 м-лік шұңқырлардағыдай етіп қабылдау керек.
3. Қадалардың батырылу тереңдігінің және шаңды-балшықты топырақтардың аққыштық көрсеткіштерінің аралық мәндерінде, 1-ші және 2-кестедегі R және fi көрсеткіштері интерполяция арқылы анықталады.
4. Тығыздық дәрежесі статикалық зондтау мәліметтері бойынша анықталған тығыз құмды топырақтар үшін, 1-кестеде берілген сумен шаймай немесе алдын-ала ұңғыма қазылмай қағылатын қадаларға арналған R мәнін 100 %-ке көбейту керек. Топырақтың тығыздық дәрежесін инженерлік ізденістердің басқа түрлерінің мәліметтері бойынша анықтағанда және статикалық зондтау мәліметтері болмаған жағдайда, тығыз құмдар үшін 1-кестедегі R мәнін 20 000 кПа (2000 тс/м2)-дан аспайтындай етіп, 60 %-ке көбейту керек.
5. 1-кестедегі есептік кедергінің R мәндерін, егер шайылмайтын және қырылмайтын топырақтарға көпірлердің және гидротехникалық имараттардың қадалары 4,0 м ден кем емес, ал басқа ғимараттар мен имараттардың қадалары 3,0 м-ден кем емес қашықтыққа тереңдетілген жағдайда пайдалануға рұқсат етіледі.
6. Бір қабатты өндірістік ғимараттардың ішкі ара қабырғаларының іргетастары ретінде пайдаланылатын, көлденең қимасы 0,15х0,15 м және одан кіші қағылмалы қадалардың ұшынан төмен орналасқан қабаттың есептік кедергілерінің R мәндерін, 20 %-ке көбейтуге рұқсат етіледі.
7. Илемділік саны lp 4 және кеуектілік коэффициенті е<0,8 құмайттың есептік кедергілерін R және fi, тығыздығы орташа шаңдақ құмдардағыдай етіп анықтау керек.
2-кесте
|
Топырақ қабатының орташа орналасу тереңдігі, м |
Қағылмалы және қабыршақ қадалардың бүйір жақтарындағы есептік кедергілер fi, кПа (тс/м2) | ||||||||
|
тығыздығы орташа құмды топырақтардың | |||||||||
|
ірі және орташа іріліктегі |
ұсақ |
шаңдақ |
— |
— |
— |
— |
— |
— | |
|
аққыштық көрсеткіші IL төмендегі сандарға тең шаңды-балшықты топырақтарда | |||||||||
|
0,2 |
0,3 |
0,4 |
0,5 |
0,6 |
0,7 |
0,8 |
0,9 |
1,0 | |
|
1 |
35 (3,5) |
23 (2,3) |
15 (1,5) |
12 (1,2) |
8 (0,8) |
4 (0,4) |
4 (0,4) |
3 (0,3) |
2 (0,2) |
|
2 |
42 (4,2) |
30 (3,0) |
21 (2,1) |
17 (1,7) |
12 (1,2) |
7 (0,7) |
5 (0,5) |
4 (0,4) |
4 (0,4) |
|
3 |
48 (4,8) |
35 (3,5) |
25 (2,5) |
20 (2,0) |
14 (1,4) |
8 (0,8) |
7 (0,7) |
6 (0,6) |
5 (0,5) |
|
4 |
53 (5,3) |
38 (3,8) |
27 (2,7) |
22 (2,2) |
16 (1,6) |
9 (0,9) |
8 (0,8) |
7 (0,7) |
5 (0,5) |
|
5 |
56 (5,6) |
40 (4,0) |
29 (2,9) |
24 (2,4) |
17 (1,7) |
10 (1,0) |
8 (0,8) |
7 (0,7) |
6 (0,6) |
|
6 |
58 (5,8) |
42 (4,2) |
31 (3,1) |
25 (2,5) |
18 (1,8) |
10 (1,0) |
8 (0,8) |
7 (0,7) |
6 (0,6) |
|
8 |
62 (6,2) |
44 (4,4) |
33 (3,3) |
26 (2,6) |
19 (1,9) |
10 (1,0) |
8 (0,8) |
7 (0,7) |
6 (0,6) |
|
10 |
65 (6,5) |
46 (4,6) |
34 (3,4) |
27 (2,7) |
19 (1,9) |
10 (1,0) |
8 (0,8) |
7 (0,7) |
6 (0,6) |
|
15 |
72 (7,2) |
51 (5,1) |
38 (3,8) |
28 (2,8) |
20 (2,0) |
11 (1,1) |
8 (0,8) |
7 (0,7) |
6 (0,6) |
|
20 |
79 (7,9) |
56 (5,6) |
41 (4,1) |
30 (3,0) |
20 (2,0) |
12 (1,2) |
8 (0,8) |
7 (0,7) |
6 (0,6) |
|
25 |
86 (8,6) |
61 (6,1) |
44 (4,4) |
32 (3,2) |
20 (2,0) |
12 (1,2) |
8 (0,8) |
7 (0,7) |
6 (0,6) |
|
30 |
93 (9,3) |
66 (6,6) |
47 (4,7) |
34 (3,4) |
21 (2,1) |
12 (1,2) |
9 (0,9) |
8 (0,8) |
7 (0,7) |
|
35 |
100 (10,0) |
70 (7,0) |
50 (5,0) |
36 (3,6) |
22 (2,2) |
13 (1,3) |
9 (0,9) |
8 (0,8) |
7 (0,7) |
Ескерту:
1. 2-кесте арқылы қаданың бүйір жақ беттеріндегі топырақтың есептік кедергісін fi анықтау кезінде, 1-кестеге арналған ескертудің 2-ші және 3-ші тармақтарындағы келтірілген талаптарды ескеру керек.
2. Қаданың бүйір жақ беттеріндегі топырақтардың есептік кедергілерін fi 2-кесте бойынша анықтау кезінде, топырақтардың қатпарларын қалыңдығы 2,0 м-ден үлкен емес біртекті қабаттарға бөлу керек.
3. Қаданың бүйір жақ беттеріндегі тығыз құмды топырақтардың есептік кедергілерінің мәндерін fi 2-кестеде келтірілген мәндермен салыстырғанда 30%-ке көбейту керек.
4. Кеуектілік коэффициенті е<0,5 құмайттар мен саздақтардың және кеуектілік коэффициенті е 0,6 балшықтардың есептік кедергілерін, аққыштық көрсеткішінің кез-келген мәнінде, 2-кестеде келтірілген мәндермен салыстырғанда 15%-ке көбейту керек.
3-кесте
|
Топырақты шығармай батырылатын қағылмалы және қабыршақ қадаларды топыраққа кіргізу әдістері, және топырақтың түрлері |
Қадалардың көтергіштік қабылетін есептеу кезіндегі топырақтың жұмыс жағдайының коэффициенттері | |
|
ұшынан төмен орналасқан cR |
бүйір жақ бетінде орналасқан cf | |
|
1. Тұтас және төменгі жағы бекітілген қуыс қадаларды механикалық (аспалы), булы-ауалы және дизель балғалармен топыраққа кіргізгенде |
1,0 |
1,0 |
|
2. Алдын-ала бұрғыланған ұңғымаларға қадаларды қағып және үстінен басып, ұңғыма забойынан төмен 1 м-ден аз емес тереңдікке кіргізгенде, ұңғыма диаметрі: |
|
|
|
а) шаршы түріндегі қаданың жақтарына тең болғанда |
1,0 |
0,5 |
|
б) шаршы түріндегі қаданың жақтарынан 0,05 м-ге аз болғанда |
1,0 |
0,6 |
|
в) шаршы түріндегі қаданың жақтарынан немесе дөңгелек қаданың (электр берілісі желілерінің бағандары) диаметрінен на 0,15 м-ге аз болғанда |
1,0 |
1,0 |
|
3. Құмды топырақтарға шаю арқылы батырып,соңғы кезеңінде 1 м және одан үлкен тереңдікке шаюды қолданбай кіргізгенде |
1,0 |
0,9 |
|
4. Қабыршақ қадаларды дірілдетіп батырғанда, қадаларды дірілдетіп батырғанда және дірілдетіп басып енгізгенде : |
|
|
|
а) тығыздығы орташа құмды топыраққа: |
|
|
|
ірі және орташа іріліктегі |
1,2 |
1,0 |
|
ұсақ |
1,1 |
1,0 |
|
шаңдақ |
1,0 |
1,0 |
|
б) шаңды-балшықты аққыштық көрсеткіші IL = 0,5 топыраққа: |
|
|
|
құмайтқа |
0,9 |
0,9 |
|
саздаққа |
0,8 |
0,9 |
|
балшыққа |
0,7 |
0,9 |
|
в) шаңды-балшықты аққыштық көрсеткіші IL 0 топыраққа |
1,0 |
1,0 |
3-кестенің жалғасы
|
1 |
2 |
3 |
|
5. Ортасы қуыс төменгі жағы ашық қадаларды балғаның кез-келген түрімен батырғанда: |
|
|
|
а) қадалардың ішкі диаметрі 0,4 м және одан аз болғанда |
1,0 |
1,0 |
|
б) қадалардың ішкі диаметрі 0,4 м-ден 0,8 м-ге дейін болғанда |
0,7 |
1,0 |
|
6. Ортасы қуыс, төменгі жағы бекітілген дөңгелек қадаларды қалаған әдіспен 10 м және одан да көп тереңдікке батырып, соңынан тығыздығы орташа құмды топырақта және аққыштық көрсеткіші IL 0,5 шаңды-батпақты топырақта қаданың төменгі жағынан камуфлетті кеңейтілу жасалынады. Кеңейтілу диаметрі: |
|
|
|
а) көрсетілген топырақтардың түріне байланыссыз 1,0 м-ге тең |
0,9 |
1,0 |
|
б) құмдар мен құмайттарда1,5 м-ге тең |
0,8 |
1,0 |
|
в) балшықтар мен саздақтарда 1,5 м-ге тең |
0,7 |
1,0 |
|
7. Қадаларды |
|
|
|
а) тығыздығы орташа ірі, орташа іріліктегі және ұсақ құмдарға |
1,1 |
1,0 |
|
б) шаңдақ құмдарға |
1,1 |
0,8 |
|
в) аққыштық көрсеткіші IL < 0,5 шаңды-балшықты топырақтарға |
1,1 |
1,0 |
|
г) аққыштық көрсеткіші IL > 0,5 шаңды-балшықты топырақтарға үстінен басып енгізгенде |
1,0 |
1,0 |
Ескерту: 3-кестенің 4-ұстанымындағы cR және cf коэффициенттері аққыштық көрсеткіштері 0,5>IL>0 шаңды-балшықты топырақтар үшін интерполяциямен анықталады.
Ескерту:
1. Түйреуіш тәріздес қағылмалы қадалардың көтергіштік қабылеті (8) формуламен анықталады, бұл жерде оқпан бөлігінің периметрі ретінде қада оқпанының көлденең қимасының периметрі, ал кеңейтілген бөлігінде — кеңейтілген көлденең қиманың периметрі қабылдануы керек.
Мұндай қадалардың кеңейтілген бөлігінің бүйір жақ беттеріндегі топырақтың есептік кедергісін fi — құмды топырақтарда және оқпан бөлігінде кеңейтілмеген қадалармен бірдей етіп, ал шаңды-балшықты топырақтарда, кеңейтілген тұстаманың ішінде орналасқан оқпан бөлігіндегі кедергіні fi нөлге тең етіп қабылдау керек.
2. Қадалар 5 м-ден үлкен тереңдікке батырылған жағдайдағы шаңды-балшықты сары топырақтар үшін, (8) формуладағы топырақтардың есептік кедергілерін R және fi, 1 және 2-кестелерде 5 м-лік тереңдікке берілген мәндер бойынша қабылдау керек.
Сонымен қатар, осы топырақтардың сулануы мүмкін болған жағдайда 1 және 2-кестелерде көрсетілген есептік кедергілерді R және fi, толық сумен қаныққан топыраққа сәйкес келетін аққыштық көрсеткішінде қабылдау керек.
4.3. Ұшы борпылдақ құмды топырақтарға немесе аққыштық көрсеткіші IL > 0,6 шаңды-балшықты топырақтарға тірелетін қағылмалы қадалардың көтергіштік қабылетін, қадаларда жүргізілген статикалық сынақ нәтижелері бойынша анықтау керек.
4.4. Құмды және құмды-балшықты топырақтарды кесіп өтетін, бүйір қырларының еңкіштігі ip 0,025 пирамидалды, трапеция және ромба тәрізді қадалардың көтергіштік қабылетін Fd, кН (тс), келесі формула арқылы анықтайды:
, (9)
мұндағы c, R, A, Fd, hi, fi — (8) формуладан алынған;
ui — қаданың i қимасының сыртқы периметрі м;
u0,i — қаданың осіне еңкейе орналасқан, қадалардың i-ші көлденең қимасындағы жақтарының өлшемдерінің қосындысы;
ip — қадалардың бүйір қырларының бірлік бөлігіндегі еңкіштігі;
Ei — компрессиялық сынақтардың нәтижелері бойынша анықталатын, қадалардың бүйір жақтарын қоршап тұрған i-ші топырақ қабатының деформация модулі, кПа (тс/м2);
ki — топырақтың түріне байланысты 4-кесте бойынша алынатын коэффициент;
r — реологиялық коэффициент, r = 0,8.
Ескерту:
1. Ромба тәрізді қадалардың кері еңкейген бүйір жақтарындағы топырақтардың кедергілерін қосындылау (9) формуламен жүргізілмейді.
2. Бүйір жақтарының көлбеулігі ip>0,025 пирамидалды қадаларды есептеу прессиометриялық сынақтардың нәтижелері болған жағдайда ұсынылған 2-қосымшадағы талаптарға сәйкес, ал олар болмаған жағдайда — ip мәнін 0,025-ке тең етіп алып, (9) формуламен жүргізуге рұқсат етіледі.
4-кесте
|
Топырақтар |
ki коэффициенті |
|
Құмдар және құмайттар |
0,5 |
|
Саздақтар |
0,6 |
|
Балшықтар: |
|
|
Ip = 18 тең болғанда |
0,7 |
|
Ip = 25 тең болғанда |
0,9 |
Ескерту: Илемділік саны 18<Ip<25 балшықтар үшін ki коэффициентінің мәні интерполяциямен анықталады.
4.5. Топырақты шығармай батырылып, жұлушы жүктемеге жұмыс істейтін аспалы қағылмалы қадалардың және қабыршақ қадалардың көтергіштік қабылетін Fdu, кН (тс), келесі формуламен анықтау керек:
, (10)
мұндағы u, cf, hi, fi — (8) формуладағы шамалар;
c— әуелік электрберіліс желілерінің бағандарынан басқа барлық ғимараттар мен имараттардағы қадалардың жұмыс жағдайының коэффициенті; топыраққа 4 м-ге дейін батырылатын қадалар үшін, c = 0,6, 4 м-ге тең және үлкен тереңдікте, c = 0,8, ал әуелік электр берілісі желілері бағандарының жұмыс жағдайының коэффициенті 12-бөлімнің нұсқаулары бойынша қабылданады.
Ескерту: Көпір тіректерінің іргетастарында тек қана тұрақты жүктемелер әсер еткенде, қадалардың жұлынуға жұмыс істеуіне жол берілмейді.
Бетонмен толтырылатын қабыршақ, аспалы құйма және бұрғылы қадалар
4.6. Топырақты шығарып батырғаннан кейін артынан бетонмен толтырылатын, сығушы жүктемеге жұмыс істейтін кеңейтілген немесе кеңейтілмеген құйма және бұрғылы қадалардың, қабыршақ қадалардың көтергіштік қабылетін келесі формула арқылы анықтау керек:
(11)
мұндағы c — қадалардың жұмыс жағдайының коэффициенті; ылғалдылық дәрежесі Sr < 0,9 шаңды-балшықты топырақтарға және сары топырақтарға тірелген жағдайда c=0,8, ал қалған жағдайларда
c = 1;
cR ‑ қадалардың ұшынан төмен орналасқан қабаттағы жұмыс жағдайының коэффициенті; cR = 1 камуфлетті кеңейтілген қадалардан басқа барлық жағдайларда, камуфлетті кеңейтілген қадаларда бұл коэффициентті cR = 1,3 етіп қабылдау керек, ал су астында бетондау әдісімен кеңейтілген қадалар үшін cR = 0,9, сонымен қатар әуелік электрберіліс желілерінің бағандарына бұл коэффициент 12-бөлімнің нұсқаулары бойынша қабылданады;
R – 2.4 а, б тармақтарында көрсетілген технология бойынша дайындалған құйма қадаларда 1-кесте арқылы,ал қалған жағдайларда 4.7 тармағының нұсқаулары бойынша қабылданатын, қадалардың ұшынан төмен орналасқан топырақтың есептік кедергісі, кПа (тс/м2);
A — кеңейтілмеген құйма және бұрғылы қадалар үшін — қадалардың көлденең қимасының ауданына; кеңейтілген құйма және бұрғылы қадалар үшін — кеңейтілген жерінің ең үлкен диаметріндегі көлденең қимасының ауданына; бетонмен толтырылатын қабыршақ қадалар үшін — қабыршақ бруттоның көлденең қимасының ауданына тең етіп қабылданған қадалардың топыраққа тірелу ауданы, м2;
u — қада оқпанының көлденең қимасының периметрі, м
cf — ұңғыма жасау әдісі мен бетондау жағдайына байланысты 5-кесте бойынша қабылданатын, қаданың бүйір жақ беттеріндегі топырақтың жұмыс жағдайының коэффициенті;
fi — 2-кесте арқылы қабылданатын, қада оқпанының бүйір жақ бетіндегі i-ші топырақ қабатының есептік кедергісі, кПа (тс/м2);
hi — (8) формуланы қара.
Ескерту: Кеңейтілген қадалардың бүйір жақ беттеріндегі құмды топырақтардың кедергісін, жайғастыру деңгейінен, кеңейтілу бетін қаданың осінен I/2 бұрышпен жанап өтетін сызық арқылы жасалған елестетілген конустың бетімен қада оқпанының қиылысу деңгейіне дейінгі бөлікте ескеру керек, мұндағы I — 3.5 пункттің талаптарына сәйкес анықталатын, көрсетілген конустың ішіндегі топырақтың ішкі үйкеліс бұрышының орташа есептік мәні (қабаттар бойынша).
Шаңды-балшықты топырақтардың кедергілерін оқпанның бүкіл ұзындығында ескеруге рұқсат етіледі.
4.7. Қадалардың ұшынан төмен орналасқан топырақтың есептік кедергісін R, кПа (тс/м2), төмендегі тармақтарға сәйкес қабылдау керек:
а) өзегіндегі топырақты түгел шығарып батырылатын қабыршақ қадалардың, кеңейтілген және кеңейтілмеген құйма және бұрғылы қадалардың негізіндегі құмды толтырғыштары бар ірі сынықты топырақтар және құмды топырақтар үшін — (12) формула, ал өзегінде жоғарыда айтылған топырақтарды 0,5 және одан үлкен биіктікте сақтап батырылатын қабыршақ қадалардың негізіндегі топырақтар үшін — (13) формула бойынша:
R = 0,754 (1Id + 23Ih); (12)
R = 4 (1Id + 23Ih), (13)
мұндағы 1, 2 3, 4 — 3.5 пункттің нұсқауларына сәйкес анықталған негіз топырағының ішкі үйкеліс бұрышының есептік мәніне байланысты, 6-кесте бойынша қабылданатын өлшемсіз коэффициенттер;
I — қадалардың негізіндегі топырақтың (сумен қаныққан топырақтарда судың аспалы әсерін ескеру керек) есептік меншікті салмағының мәні, кН/м3 (тс/м3);
I — қадалардың ұшынан жоғары орналасқан топырақтардың (суқаныққан топырақтарда судың аспалы әсерін ескеру керек) орташа есептік меншікті салмағының мәні, кН/м3 (тс/м3);
d — құйма және бұрғылы қадалардың диаметрі, кеңейтілу диаметрі (кеңейтілген қадалар үшін), қабыршақ қадалардың және цемент-құм ерітіндісімен топырақта қатырылған діңгек қаданың ұңғымасының диаметрі, м;
h — табиғи рельефтен немесе жайғастыру деңгейінен (қырып жайғастырғанда) саналатын қадалардың ұшының немесе кеңейтілген жерінің салыну тереңдігі, ал көпір тіректері үшін есепті су тасқыны кезінде жалпы шайылғаннан кейінгі су қоймасының түбінен бастап саналады;
б) негіздегі шаңды-балшықты топырақтар үшін — 7-кесте бойынша.
Ескерту: 4.7 тармағының нұсқаулары қадаларды, олардың ұштарының негізі ретінде қабылданған топыраққа қаданың диаметрінен кем емес, және де 2 м-ден аз емес қашықтыққа тереңдету қамтамасыз етілген жағдайда қолданылады.
4.8. Топырақты шығармай батырылатын немее батырудың соңғы кезеңінде биіктігі қабыршақтың үш диаметрінен кем емес топырақ өзекшені қалдырып және бетонмен толтырылмайтын (топырақ өзекше қабыршақ қадалардың ұштарының негізінде жатқан топырақтармен сипаттамалары бірдей топырақардан құралған жағдайда) қабыршақ қадалардың ұшынан төмен орналасқан топырақтың есептік кедергісі R, кПа (тс/м2), 1-кесте бойынша және 3-кестедегі 4-ұстанымға сәйкес қабыршақ қадаларды батыру әдісін ескеретін жұмыс жағдайының коэфициентімен бірге қабылдау керек. Бұл айтылған жағдайда есептік кедергі қабыршақ қадалардың көлденең қимасының нетто ауданына жатады.
4.9. Жұлушы жүктемелерге жұмыс істейтін құйма, бұрғылы және қабыршақ қадалардың көтергіштік қабілетін Fdu, кН (тc), келесі формула бойынша анықтау керек:
(14)
мұндағы c— (10) формуладан алынған;
u, cf, fi, hi — (11) формуладан алынған.
5-кесте
|
Қадалар және оларды орнату әдістері |
Қадалардың жұмыс жағдайының коэффициенті cf | |||
|
Құмдағы |
құмайттағы |
саздақтағы |
балшықтағы | |
|
1. Құйма қадалар, 2.5а тармағы бойынша басында ұштығы бар инвентарь құбырды қағып жасайтын, |
0,8 |
0,8 |
0,8 |
0,7 |
|
2. Дірілді штампталған құйма қадалар |
0,9 |
0,9 |
0,9 |
0,9 |
|
3. Бетондалатын бұрғылы және бұрғылы кеңейтілген қадалар: |
|
|
|
|
|
а) ұңғымада су жоқ болғанда (құрғақ әдіспен), және де қайта шығарылып алынатын инвентарь құбырды қолданып |
0,7 |
0,7 |
0,7 |
0,6 |
|
б) судың немесе балшықты ерітіндінің астында |
0,6 |
0,6 |
0,6 |
0,6 |
|
в) қатты бетон қоспаларын терең дірілдеткіштің көмегімен төсеу арқылы (құрғақ әдіспен) |
0,8 |
0,8 |
0,8 |
0,7 |
|
4. Ұңғымада су жоқ кезде дірілді өзекшенің көмегімен жасалынатын бұрғы толтырмалы, қуысты дөңгелек қадалар |
0,8 |
0,8 |
0,8 |
0,7 |
|
5. Топырақты шығарып, дірілдету арқылы батырылатын қабыршақ қадалар |
1,0 |
0,9 |
0,7 |
0,6 |
|
6. Діңгек қадалар |
0,7 |
0,7 |
0,7 |
0,6 |
|
7. Қайта шығарылып алынатын құбырдың немесе 200-400 кПа (2-4 атм) қысымдалған бентонит ерітіндісінің қорғауымен жасалған бұрғы инъекциялы қадалар |
0,9 |
0,8 |
0,8 |
0,8 |
6-кесте
|
Коэффициенттер |
Топырақтың ішкі үйкеліс бұрышының есептік мәндері I, град. | ||||||||
|
23 |
25 |
27 |
29 |
31 |
33 |
35 |
37 |
39 | |
|
1 |
9,5 |
12,6 |
17,3 |
24,4 |
34,6 |
48,6 |
71,3 |
108,0 |
163,0 |
|
2 |
18,6 |
24,8 |
32,8 |
45,5 |
64,0 |
87,6 |
127,0 |
185,0 |
260,0 |
|
3, h/d қатынасы төмендегі сандарға тең болғанда, м: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4,0 |
0,78 |
0,79 |
0,80 |
0,82 |
0,84 |
0,85 |
0,85 |
0,85 |
0,87 |
|
5,0 |
0,75 |
0,76 |
0,77 |
0,79 |
0,81 |
0,82 |
0,83 |
0,84 |
0,85 |
|
7,5 |
0,68 |
0,70 |
0,71 |
0,74 |
0,76 |
0,78 |
0,80 |
0,82 |
0,84 |
|
10,0 |
0,62 |
0,65 |
0,67 |
0,70 |
0,73 |
0,75 |
0,77 |
0,79 |
0,81 |
|
12,5 |
0,58 |
0,61 |
0,68 |
0,67 |
0,70 |
0,73 |
0,75 |
0,78 |
0,80 |
|
15,0 |
0,55 |
0,58 |
0,61 |
0,65 |
0,68 |
0,71 |
0,73 |
0,76 |
0,79 |
|
17,5 |
0,51 |
0,55 |
0,58 |
0,62 |
0,66 |
0,69 |
0,72 |
0,75 |
0,78 |
|
20,0 |
0,49 |
0,53 |
0,57 |
0,61 |
0,65 |
0,68 |
0,72 |
0,75 |
0,78 |
|
22,5 |
0,46 |
0,51 |
0,55 |
0,60 |
0,64 |
0,67 |
0,71 |
0,74 |
0,77 |
|
25,0 және одан үлкен |
0,44 |
0,49 |
0,54 |
0,59 |
0,63 |
0,67 |
0,70 |
0,74 |
0,77 |
|
4, d төмендегі сандарға тең болғанда, м: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0,8 және одан аз |
0,34 |
0,31 |
0,29 |
0,27 |
0,26 |
0,25 |
0,24 |
0,23 |
0,22 |
|
4,0 |
0,25 |
0,24 |
0,23 |
0,22 |
0,21 |
0,20 |
0,19 |
0,18 |
0,17 |
Ескерту: I, h/d және d шамаларының аралықтағы мәндері үшін 1, 2, 3 және 4 коэффициенттері интерполяциямен анықталады.
7-кесте
|
Қаданың ұшының салыну тереңдігі h, м |
Топырақты шығарып батырылып, артынан бетонмен толтырылатын қабыршақ қадалардың, кеңейтілген және кеңейтілмеген құйма және бұрғылы қадалардың ұштарынан төмен орналасқан сары топырақтардан басқа, аққыштық IL көрсеткіші төменде берілген шаңды-балшықты топырақтардың есептік кедергілері, R, кПа (тс/м2) | ||||||
|
0,0 |
0,1 |
0,2 |
0,3 |
0,4 |
0,5 |
0,6 | |
|
3 |
850(85) |
750(75) |
650(65) |
500(50) |
400(40) |
300(30) |
250(25) |
|
5 |
1000(100) |
850 (85) |
750 (75) |
650(65) |
500(50) |
400(40) |
350(35) |
|
7 |
1150(115) |
1000 (100) |
850 (85) |
750(75) |
600(60) |
500(50) |
450(45) |
|
10 |
1350(135) |
1200 (120) |
1050 (105) |
950(95) |
800(80) |
700(70) |
600(60) |
|
12 |
1550(155) |
1400 (140) |
1250 (125) |
1100(110) |
950(95) |
800(80) |
700(70) |
|
15 |
1800(180) |
1650 (165) |
1500 (150) |
1300(130) |
1100(110) |
1000(100) |
800(80) |
|
18 |
2100(210) |
1900 (190) |
1700 (170) |
1500(150) |
1300(130) |
1150(115) |
950(95) |
|
20 |
2300(230) |
2100 (210) |
1900 (190) |
1650(165) |
1450(145) |
1250(125) |
1050(105) |
|
30 |
3300(330) |
3000 (300) |
2600 (260) |
2300(230) |
2000(200) |
‑ |
‑ |
|
40 |
4500(450) |
4000 (400) |
3500 (350) |
3000(300) |
2500(250) |
‑ |
‑ |
Ескерту: Көпір тіректерінің іргетастары үшін 7-кестеде келтірілген мәндерді:
а) 1,5whw тең шамаға көбейту (тіректер су қоймасында орналасқанда) керек, мұндағы w — судың меншікті салмағы — 10 кН/м3 (1 тс/м3); hw — су қоймасының есепті су тасқыны кезіндегі деңгейінен оның түбіндегі деңгейіне дейінгі су қабатының тереңдігі;
б) топырақтың кеуектілік коэффициенті е>0,6 болғанда азайту керек,бұл жерде азайту коэффициенті m келесі мәндердің арасынан (е=0,6 тең болғанда m=1,0 и е = 1,1 тең болғанда m = 0,6) интерполяциямен анықтау керек.