3 Кесте – тқк сипаттамасы

Техникалық құралдар атауы	Физикалық модуль	Сипаттамасы
ДЭЕМ – Intel Pentium 233	Аналық тақша Процессор ОЕСҚ НГМД НЖМД Монитор Пернетақта Тышқан	ATX Pentium 2 Intel, 233 MHz 32 Mb 1,4 Mb 1,7 Gb SVGA, 1024768 102 пернелі 2 кнопкалы
Бақылаушы кассалы аппарат	ККА	Olivetti CRF – 1000 E
Принтер	Принтер	HPLaserJet 1100
Сканер	Сканер	HPSсanJet 3200С
Факс – модем	Факс – модем	USRSportster 56k Vi
Радиостанция	Радиостанция	Motorola
Пейджер	Пейджер	Motorola
Радиотелефон	Радиотелефон	Nokia
Телефон	Телефон	Импульстік

Математикалық қамтамаға қойылатын талаптар

АЖ математикалық қамтамасы (МҚ) – бұл АЖ есептерін шешу құралдары мен алгоритмдерінің математикалық әдістерінің жиыны.

Математикалық қамтама басқару процестерін моделдеу құралдарын, шешім қабылдау және зерттелетін басқарма процесстерін тиімділеу әдістерін қамтиды (көпкритериалды тиімділеу, математикалық бағдарламалау, математикалық статистика, көпке қызмет көрсету теориясы әдістері және т.б.).

“Банк жұмысының тиімділігі көрсеткішін есептеу және талдаудың ақпараттық жүйесін құру” математикалық қамтамасы нақты есептерді шешу бағдарламасын тиімді өңдеуді, ДЭЕМ жұмысын басқаруды және дұрыстығын тексеруді қамтамасыз етуі керек.

АЖ МҚ жалпы талаптары:

• пайдалы математикалық әдістер мен алгоритмдерді қолдану;

• қолданбалы бағдарламалар пакеті беретін барлық мүмкіншіліктерді барынша қолдану;

• техникалық және бағдарламалық құралдардың мүмкіншіліктері есепке алынуы керек;

• қолданылып отырған алгоритмдер бағдарламалау тілдерінің мүмкіншіліктерін қолдануы керек, сондай-ақ стандартты іздеу және есептеу процедуралары, орнатылған және қолданбалы бағдарламалар пакеті.

Лингвистикалық қамтамаға қойылатын талаптар

Лингвистикалық қамтама – негізгі тілді жүзеге асыратын тілдер жиыны, яғни АЖ функциялау кезінде есептеу техникасы құралдары мен АЖ қызметкерлерінің қатысуы арқылы ақпараттық бірліктерді тұрғызу және сәйкестендіру.

Лингвистикалық қамтама көмегімен адам мен машина арасында байланыс туындайды. Линвистикалық қамтама ақпараттық тілдерді ақпараттық қорлардың бірлік құрылымдарын сипаттау үшін құрылады; басқару тілдері және ақпарат деректер қорын бағыттау; ақпаратты-іздеу жүйесінің тілдік құралдары; арнайы мамандандырылған сұхбаттық тілдер және т.б. тілдер; басқарудың ақпараттық жүйесін функциялау кезінде қолданылатын анықтау және терминдер жүйесі.

Көптеген бағдарламалар пакеті бірыңғай бағдарламалау тілдерінен тұрады. Осыны бағдарламалау тілін таңдау барысында есте сақтаған жөн. Бағдарламаларды құруда жеңілділігі қаралу керек. Бағдарламалармен жұмыс барысында деректердің сөздік және анықтамалар жүйесі есепке алынуы керек.

Бағдарламалық қамтамаға қойылатын талаптар

Бағдарламалық қамтама (БҚ) түсінігі деп ақпараттық жүйе фунцияларын жүзеге асыратын, ТҚК қамтамасыз ететін бағдарламалар жиынын айтамыз.

Банк уақыт өте тез дамып отыратын объект бола отырып, ақпараттық ортаға үлкен көлемде өзгерістер енгізеді (пайдаланушылар санын, деректер қорын өңдеудің көлемін арттырады, т.с.с.), сондай-ақ сапалы (шешілетін есептер спектрін және оның сипаттамасын кеңейту) болады. Адекватты тұрғызылған автоматтандырылған жүйе біраз уақыт ішінде радикалды модификациялау жүргізбей-ақ дамуын қамтамасыз етуі тиіс. Жүйенің потенциалды мүмкіндігі (немесе фундаменталды шексіздік) базалық бағдарламалық құралдармен тығыз байланыста. Сондықтан талаптардың бірінші тобы – бұл базалық бағдарламалық қамтама талабы (МҚБЖ, операциялық жүйе, бағдарламалау құралдары және т.б.). (3 кестені қараңыз).

Талаптардың екінші тобы пайдаланушы құрамын сипаттайды. Оларға функционалды диапазон ұзындығын, интерфейс жайлылығын жатқызуға болады. Жүйенің сапасы жақсы өңдеушілермен тығыз байланыста және бағдарламалық құралдардың қатарына жатады.

Банктік тәжірибені қарау келесі талаптарды реттеуге алып келді.

Бағдарламалық қамтама математикалық қамтама негізінде өңделеді және оның нақты «жұмыс істеуші» формасы болып табылады (4 кестені қараңыз).

4 кесте – Бағдарламалық қамтама сипаттамасы

Типі	Сипаттамасы
Жалпы	Операциялық жүйе WINDOWS XP,2000 Microsoft Excel
Арнайы	Банк жұмысы сараптамасының АЖ

Бағдарламалық қамтаманы (БҚ) өңдеу барысында эксплуатацияның жайлылық принципін қарастырған жөн. Осының нәтижесінде БҚ келесі мүмкіншіліктерге ие болы керек:

0. жұмыстың сұхбаттық режимі (мәзір, сұраныстар);

1. түсініктілігі, оқудың және пайдаланудың жеңілділігі;

2. сенімділік;

3. үзілістен және тоқтатудан кейін жұмыстың жалғасуы;

4. ақпарат массивтердің жағдайы туралы ақпарат беру.

Бағдарламалық қамтама келесі мүмкіндіктерді қамтамасыз етуі керек:

0. ДҚ құруды автоматтандыруды және оның өзгеріс мүмкіншілігін;

1. өшіп қайта қосылғаннан кейін қайта қалпына келтіру және сақтау;

2. ақпаратты қорғау, авторизацияланған пайдаланушы үшін ғана енуді қамтамасыз ету;

3. БҚ мүмкіншіліктеріне өзгерістер енгізу.

БҚ жүйесінің құрамына кіретін операциялық жүйе, ДҚ басқаруды қамтамасыз ету, пайдаланушы көмегімен орындалатын стандартты бағдарламалардың іске асуы қолданыста жеңіл болуы керек.

БҚ құралдарын қолдануда инструменталды материалдарды есептер кешенін шешу, жобалау және БҚ эксплуатациялау үшін қажетті барлық мағлұматтардан тұруы керек.

МҚБЖ таңдауда келесі талаптар орындалуы керек:

• АЖ қарастырылатын мәліметтерді өңдеуде барлық талаптар ескерілуі керек;

• пайдаланушы жұмысы мәзірмен жұмыс режимінде өтуі керек;

• МҚБЖ басқа пакеттерімен жұмыс барысында конвертациялау мүмкіншіліктері болуы тиіс.

МҚБЖ таңдау көптеген факторлармен анықталады, бірақ оның ең бастысы – тұрғызылған деректер моделімен жұмыс мүмкіншіліктері. Сондықтан маңызды сипаттамалардың бірі модельдер типі (иерархиялық, желілік, реляциялық), МҚБЖ мүмкіндігімен негізделеді. Модельдердің иерархиялық және желілік типтерімен жұмыс істейтін жүйелермен жұмыс істеу үшін ДЭЕМ жұмысына МҚБЖ көбі реляциялық модельмен жұмыс істейді. Бұл жүйелер dBase, FoxBase, FoxPro, Clipper, Paradox, R:base және т.б.

Ұйымдастырушы қамтамаға қойылатын талаптар

Ақпараттық жүйенің есептерін шешуде ұйымдастырушы қамтама пайдаланушының жұмысы мен техникалық құралдар арасындағы байланысты қамтамасыз ету керек.

Ақпараттық жүйенің сәтті функциялануы үшін ұйымдастырушы қамтаманың келесі есептерін шешуде шындануын қадағалау керек:

• есептер кешенін эксплуатациялауда және жүзеге асыруда автоматтандыруға жауапты объектіні белгілеу керек;

• қызметкерді оқытуды ұйымдастыру, ақпараттық жүйені функцияландыруды жүзеге асыру;

• әртүрлі қателермен жұмыс кезінде ақпараттың жауаптылығын анықтау, сондай-ақ ақпаратты уақытылы жеткізу;

• технологиялық сипаттаманың барлық талаптарын орындау;

• ақпараттық қамтаманы ұйымдастыру бойынша жобада қарастырылған барлық шектеулерді орындау;

• авторизацияланған жұмысшыға ғана ақпараттық жүйеге кіруге рұқсатты қамтамасыз ету.

Жобалау процесі кезінде өңделген инструкциялар пайдаланушы әрекетін анықтауы керек, сондай-ақ апаттық жағдайда нақты бағыттау керек.

АЖ құруда және функцияландыруда концептуалды сұлба негізгі методологиялық кірісті көрсетеді. Концептуалды сұлба АЖ құрамын көрсетеді және оған кіретін ішкі жүйелер мен графикалар арасында байланыс тудырады.

Автоматтандырылған ақпараттық жүйенің жобалық құжаттарын құру кезінде жүйенің әртүрлі элементтерінің графикалық интерпретациялары басты маңызға ие болады, мысалы, ақпараттық модельдер, блок-схемалық алгоритмдер, ақпаратты өңдеудің технологиялық үрдісі, құжат айналымы, ақпараттық ағындар және т.с.с. АЖ негізгі концептуалды сұлбасы жүйені тұрғызуда методологиялық аспектілерді көрсетеді, сондай-ақ функционалды ішкі жүйеге кіретін құралдық аймақтар болып табылады. Осыған орай функционалды ішкі жүйе ролін ЛЕЖ атқарады.

Кез келген АЖ жүйе ретінде қарастырылады, ол екі бөлімнен тұрады: қамтамасыз ететін және функционалды.

2 суретте концептуалды сұлба көрсетілген.

АЖ концептуалды сұлбасы

Жүйе	Сипаттамасы
Типі	ААЖ
ААЖ	Локальді
Жалпыжүйелік технология	Функционалды

Теңгерім

Бизнес-жоба

Пайда есебі

,

Сурет 2

2 НЕГІЗГІ БӨЛІМ