23.Сақтандыру статистикасының көрсеткіштері.

А.е-улерде с-у статистикасын кеңінен қолдануды қарастырады. Ол с-дағы жалпы типтік көрсеткіштерді зерттейді, оқиды және тіркейді (көрсеткіштердің динамикалық қатары). Стат. Арқылы с-ру оқиғаларының туындаған жағдайларын және фактілерін бақылай отырып с-ру тәуекелінің стат-қ ықтималдығын болжамдау үшін қолданалады. Талдау арқылы алынған ақпарат келешектегі зардаптың мөлшерін есептеу үшін қажет, яғни неғұрлым көп объектілерді байқап зерттесек, соғұрлым болашақтағы болатын зардапты бағалау нақты болады. С-ру стат-сы бұл – с-ру ісінің қорытынды көрсеткіштерін өңдеу әдістерін қолдану нәтижесінде жалпы және с-руға жататын операцияларды зерттеу болып табылады. С-ру стат-ның есептік көрсеткішіне жатады: 1) С-ру оқиғасының жиілігі К_с = ; L- с-ру оқиға саны; N- с-ған объект саны. С-ру оқиғасының жиілігін с-ру объектісіне келетін с-ру оқиғасының санымен сипатталады. 2) Тәуекел кумуляциясының коэфц. – зақымдалған объектілердің с-ру оқиғасының санына қатынасы б/т: K_k= ; M- зақымдалған объект саны; L- с-ру оқиға саны. 3) Зардап ауыртпалығы: T=K_y*T_p; K_y – зардап коэф.; T_p- тәуекел ауыртпалығы. 4) Зардап коэф.- с-ру төлемдерін зақымданған с-ру объектілерінің жалпы сомасына қатынасы: K_y=V/S_m; V-төленген с-ру төлемдер сомасы; S_m-барлық залалданған объектілер сомасы. 5) Бір с-ру объектісіне келетін орташа с-ру сомасы: S_o= ;C- барлық с-ру объектілерінің с-ру сомасы; N- с-ған объектілер саны. 6) Тәуекел ацыртпалығы – зақымданған бір объектіге келетін орташа с-ру сомасының бір с-ру объектісінің орташа с-ру сомасына қатынасы: T_p=(S_m*N)/(C*M). 7) С-ру сомасының шығындылығы : Y_c= .

24.Қазіргі кезде актуарлық есепті қолданудың жетістіктері мен жетілдіру жолдары.

Қазақстанның заңдық тәжірибесінде тұңғыш рет актуарийлік қызмет деген түсінік ендіріліп отыр. Актуарийдің негізгі міндеті, компанияның өзіне алған міндеттемесін орындауды жеткілікті түрде қамт\ете алатын төлем қабілеттігі деңгейін бірқалыпта ұстауға арналған ұсыныстар дайындау б.т. біздің елімізге қарағанда актуарий мамандығы шетелде жоғарғы ықпалға ие, мысалы, АҚШ та бұл мамандық беделді және қадірлі б.т. және мамандықтьардың ең жоғары рейтингіне ие б.т. бірақ біздің қазақстандық институттарда бұндай мамандыққа қызығушылық жоғарылауда. Бізде актуарийлер с\у компаниялары, банктер мен зейнеткерлік қорлар сияқты құрылымдарда сұранысқа ие. Жаңа заңнама б\ша әрбір с\у ұйымдарында лицензияланған актуарий мен есептелеген. с\у резервтері барлық с\у түрлері б\ша шығындылық коэффициенті болуы мүмкін.

Актуарийлер с\у ұйымдары мен мем\к емес зейнеткерлік қорлардың тарифтік саясатын анықтауда елеулі роль атқарып, қыржылық келісім міндеттемелеріне бағалы қағаз жиынтығының құнын бағалайды. 2010 жылы1 қаңтардағы жағдай б\ша елімізде 63 актуарий қызмет етеді. Актуарий қызметін атқару үшін екі жылда төрт экзамен тапсыру қажет, білім деңгейі мынадай үлесте болуы тиіс: статистика, математика, математикалық мадельдеуді игеруі 50%, экономиканы 25% білу, заңды игеруі 25%. Еңбек нарығында олардың айлық жалақысы 1000-2000$ құрайды. Бұл бәсекеге тұрарлық қызмет екенін дәлелдейді. Актуарийлерді оқыту біліктілігін көтеру, оларды сынақьтан өткізу, бағалау талаптарын анықтауда қоғам ішінде құрылған актуарлық есптеулер әдістемесін және нормативтік құқықьтық актілер б\ша комитет жүргізеді. Қазіргі таңда актуарлық қызметтің даму проблемасының бірі ретінде маманданған түлғалардың аздығы қажетті дайындық инсттитуттарының аздығы б.т.