4.Сыныпталудың жалпы негіздері

Сыныпталу – бір-бірімен байланысты иерархиялық буындардың жиынтығын айтамыз. Сақтандырудың сыныпталуы мынадай крийтерийлерге байланысты:

1. Объектісі бойынша (жалпылама)

2. Қауіп-қатерге байланысты (ішінара)

Объектісіне байланысты сақтандырудың сыныпталуы былай жүргізіледі:

• Жоғарғы буын – сала

• Ортаңғы буын – қосалыұы сала

• Төменгі буын – түрлер

Бұл буындар былай орналастырылған:

Төменгі буын – жоғарғы буынның жалғасы ретінде

Сақтандыруды салаларға бөлу объектісіне байланысты болады.

Сақтандырудың мынадай салалары бар:

1. Жеке сақтандыру

2. Мүлікті сақтандыру

3. Жауапкершілікті сақтандыру және кәсіпкерлік тәуекелді сақтандыру

Жеке сақтандырудың объектісіне – адамның өмірі, денсаулығы, жұмысқы қабілеттілігі жатады. Жеке сақтандырудың қосалқы салаларға бөлінуі – сақтандырудың жауапкершілік көлеміне байланысты.

Жеке сақтандырудың мынадай қосалқы салалары бар:

1. Өмірді сақтандыру

2. Жазатайым жағдайдан сақтандыру

Өмірді сақтандырудың мынандай жауапкершілік көлемі бар:

1. Сақтанушының сақтандыру мерзіміне дейін өмір сүруі

2. Осы мерзімде жазатайым жағдайларға ұшырау

3. Сақтанушының қайтыс болуы

Жазатайым жағдайдан сақтандырудың мынандай жауапкершілік көлемі бар:

1. Жазатайым жағдайға ұшырау

2. Сақтанушының қайтыс болуы

Жеке сақтандырудың түрлерге бөлінуі сақтанушының жасы мен кәсіби мамандығына байланысты.

Мүліктік сақтандырудың объектісіне мүлік және материалдық құндылықтар жатады.

Мүліктік сақтандырудың қосалқы салаларға бөлінуі меншік формасына байланысты.

Мүліктік сақтандырудың түрлерге бөлінуі мүліктік біртектестігіне байланысты.

Қауіп-қатерге байланысты сыныпталу тек қана мүліктік сақьандыруда жүргізіледі. Оның 6 буыны бар жәнеолар өзара иерархиялық байланыста болмайды:

1. Өрттен және стихиялық апаттан сақтандыру

2. Көшеттер мен егіндіктерді ауа райының қолайсыз жағдайынан с\у

3. Малдарды мәжбүрлі союдан және қырылудан с\у

4. Көлік құралдарының барлық түрлерін апаттан, ұрлаудан және басқа да қатерден с\у

5. Техногендік апаттар және катастрофадан с\у

6. Қаржылық тәуекелді с\у

5.Қр сақтандырудың сыныпталуы

ҚР С/У қызметі туралы заңға сәйкес с\у қызметін ұйымдастыру, мемлекеттік реттеу және лицензиялауды жүзеге асыру үшін с\у салаларға, сыныптарға, түрлерге бөлінеді. С\у ұйымының с\у түрлері: «өмірді с\у» саласы және «жалпы с\у» саласы бойынша жүзеге асырылады.

Өмірді с\у саласы ерікті с\у нысанында мынандай сыныптарды қамтиды:

1. Өмірді с\у

2. Аннуитеттік с\у

3. Өмірде белгілі бір оқиғаның басталуынан с\у

4. Сақтандырушының инвестициялық кірісіне сақтанушының қатысумен өмірді с\у

Жалпы с\у саласы ерікті нысанда мынандай сыныптарды қамтиды:

• Жазатайым жағдайлардын с\у

• Ауырған жағдайдан с\у

• Автокөліктерді с\у

• Теміржол көліктерін с\у

• Су көліктерін с\у

• Әуе көліктерін с\у

• Жүктерді с\у

• Мүлікті с\у

• Автокөлік құралдары иелерінің АҚЖ с\у

• Әуе көліктері иелерінің АҚЖ с\у

• Су көліктері иелерінің АҚЖ с\у

• 9-11 сыныптарды қоспағанда АҚЖ с\у

• Қарыздарды с\у

• Ипотеканы с\у

• Кепілдіктерді с\у

• Басқа да қаржылық шығындарды с\у

• Сот шығындарын с\у

6. Сақтандыруды жүргізу әдістері

Сақтандыруды жүргізудің мынандай әдістері бар:

1. С\у Клиент → СК

2. Өзін-өзі сақтандыру Клиент ↔СК

3. Ортақ с\у (СО)

→СК

Клиент →СК

→СК

4. Қайта с\у Клиент →СК→ҚСК

5. Қосарлы с\у

→СК (01.01-30.06)

Клиент

→СК (01.05-31.12)

1. 01.05 →СК I

2. 01.04→ СК II

3. 05 →СК I- СКII