41. Көлік, жүк тасымалдау көліктерін сақтандыру.

Көлікті сақтандырудың ерекшелігі – көлік қозғалысы процесінің сипатына негізделеді. Өйткені онымен көлік кәсіпкердің тасымалдау шыртарымен байланысты тәуекелдер қарастырылады. Көлік құралдарын с/у (ж.т) оларға мыналар жатады:

1. автомобильдер: жеңіл, жүк,жолаушылық, микроавтобустар, автобустар.

2. Мотоциклдер, мотороллерлер, мотоколяскілер, мотоларттар, снегохоттар, мопеттер, тракторлар, мотоблоктар, минитроктарлар.

3. Маторлы, ескекті, желкенді қайықтар, катерлер және моторлы және желкенді, желкенді моторлы яхталар, котомарандар, тримарандар.

Мототранспорт құралдарын с/у он алты жастан басталады, ал қалған көлік құралдарын с/у он сегіз жастан басталады. Сақтандыру сомасы сақтандырылған көлік құралдарының нақты нарықтық бағасы; сақтандырылыған көлік құралдарының нақты нарықтық бағасынан аспайтын кез келген ақша сомасы; егер көлік жалға алынса, оның с/у сомасы сақтанушының жауапкершілік көлемінен аспайды. Келісімшарт мерзімі көбіне бір жылға жасалынады,и кейде бір айдан он бір айға (соңғы айды қоса алмағанда)

Жүктерді с/у, сақтанушы ретінде жүкті жіберуші ж/е қабылдаушы бола алады. к/ш саұтанушының жазбаша өтініші негізінде жас. Ол өтініште (арызда) мына мәліметтер болуы тиіс:

1. Орын, орын саны ж/е жүктің салмағы туралы нақты мәліметтер ж/е жүктің атауы

2. Коноссаменттің н/е басқа да тасымалдауды растайтын құжаттардың номері мен мерзімі

3. Транспорт түрі

4. Жүкті жіберу тәсілі

5. Жіберу пунктә, қайта жүктеу ж/е жүктің тағайындалуы

6. Жүкті жіберу уақыты

7. с/у сомасы

8. с/у шартының негізгі түрі

42. Ауылшаруашылық малдарын с/у

а/ш өндірісін с/у ҚР үкіметінің қаулысына сәйкес з.т дәрежесі бар а/ш тауарын өндірушілер міндетті түрде сақтандырылуы тиіс. Міндетті с/уға мыналар жатады:

• мәдени өсімдіктер егіні ж/е көпжылдық егістіктер

• жеміс жидекті бұталар мен ағаштар

• алты айдан асқан қойлар, ешкілер ж/е шошқалар

• бір жылдан асқан жылқылар түйелер, мүйізді ірі қаралар

• құс фирмасындағы үй тауықтары

• мамығы бар алты айдан асқан жануарлар н/е құстар

• а/ш мақсатындағы ғимараттар құрылыстар ж/е аяқталмаған құр/р

Егінді с/удың с/у мерзімі егінді сепкеннен бастап жинап алғанша, ал жануарлар мен басқа да мүліктерді с/у бір жыл.

43. Ауыл шаруалық дақылдарын және екпе ағаштарын сақтандыру

Ауылшаруашылық дақылдарын және екпе ағаштарды сақтандырудағы пайда болатын тәуекелдер:

1. жойылу мен зиян келуі

2. қуаңшылық жағдайы

3. жылудың жетіспеуі

4. егіндікке судың жетіспеуі немесе болмауы

5. судың шамадан тыс болуы, дымқылдануы

6. шайылып кетуі

7. үсіп қалуы

8. жел, құйын, дауыл жағдайлары

9. күннің тұтылуы және басқа да күтпеген апаттар

10. өрт жағдайлары

11. өсімдік аурулары

12. экологиялық және метерологиялық жағдайлар.

Жаппай жойылу жағдайлары мына кезде туындайды:

1. тамыр түбіне зақым келуіне байланысты

2. жер асты бөлігі, мысал жүзім бұтағын, тамыр жүйесін сақтандыру үшін, бұтақтың жер асты бөлігінің зақымдалған жерін кесу немесе толық кесу, ал егер жас екпе ағаштары болса қайтып отырғызу үшін кеседі.

Біл жылдық немесе көп жылдық гүл тамырын сақтандыру келісімшарты сақтандырушының еркі бойынша жүргізіледі. Сақтандыру жағдайларына мыналар жатпайды: агро техниканың бұзылумен байланысты көп жылдық егіндік пен ауылшаруашылық мәдени өсімдіктерін жинамау.

Ауылшаруашылық егіндіктерінің бағасы соңғы бес жылдағы сақтандырушы пайда алуды болжайтын ауылшаруашылық егіндік иеліктері орналасқан территоряның бір гектарына байланысты болады.

Сақтандырушы еркімен егіндік бағасы жоспардан тыс көлемде, бірақ бір гектардан аспайтын мөлшерде белгіленеді. Ауылшаруашылық егіндіктерін мемлекеттік міндетті сақтандыру бойынша ауылшаруашылық өнімдерінің бағасы белгіленеді. Көпжылдық екпе ағаштарының бағасы ағаштар мен бұтақтар санының жергілікті билік органдары мен басқару органдарының белгіленген нормативтік құны бойынша анықталады. Сақтандыру келісімшарты жазбаша түрде сақтандырушыны өтініші негізінде екі нұсқамада болады. Бір данасы сақтанушыда, екінші данасы өтініш берілгеннен кейін бес күн ішінде сақтандырушыға беріледі. Сақтандырушыға берілген келісімшартта есептелген төлемдер сомасы мен төлемдер мерзімі көрсетілуі тиіс. Егер сақтандырушы бір түрдегі өнім беретін бірнеше қызметпен айналысса онда ол өз еркімен топтастырып немесе жеке сақтандыра алады.