13.Сақтандыру рыногының мәні

Сақтандыру рыногы бұл сату және сатпы алу аобъектісі қорғау б.т. және де оған ұсыныс пен сұраныс құрылатын белгілі бір ақша қаражаттарының аясы және ерекше әлеуметтік орта.

Сақтандыру рыногы деп сондай ақ:

1. Қоғамның сақтандыру қорғанысын қамтамасыз ету үшін сақтандыру қорын құру мен бөлу жөніндегі ақша қатынастарын ұйымдастыру формасы

2. Сақтандыру қызметін көрсетуге қатысатын сәйкесінше сақтандыру ұйымының жиынтығы.

Сақтандыру өнімінің ерекшелігі сақ\ужарнасы сақ\у сомасынан әрқашанда аз болатындығында, мұндай арақатынас сақ\у өнімінің рыноктық тартымдылығын және оларға сәйкесінше сұранысты қамт.етеді.

Сақ\у рыногының негізіне еркін рыноктық экономикалық меншік формаларының көп түрлілігі, еркән баға құру, тарифтерінің есебі, бәсекенің болуы, таңдау еркіндігі, сақ\у қызметінің жаңа түрлерін енгізу жатады.

Сақтандыру рыногының болуының міндетті шарттары:

1. Сақтандыру қызметтеріне қоғамдық қажеттіліктің болуы, сұраныстың құрылуы.

2. Осы қажеттіліктерді қанағаттандыра алатын сақтандырушылардың болуы.

Осыған орай сақтанушы сақтандырушы рыногын ажыратамыз.

<С/у қызметі туралы> заңға сәйкес с/у рыногына қатысушылар мыналар болып табылады:

1. С/у және қайта с/у ұйымы

2. С/у брокері

3. С/у агенті

4. Сақтанушы, сақтандырылған, пайда алушы

5. Актуарий

6. С/у мен байланысты кәсіпкерлік өызметті жүзеге асыратын жеке және заңды тұлғалар

14.Сақтандыру рыногының құрылымы

С/у рыногы с/у қызметтерін сату және сатып алу бойынша экономикалық қатынастардың жиынтығын білдіреді.

С/у роныгоның сыйымдылығы с/у қызметтерін сату көлемінің мүмкіндігі. Бұл бір жағынан с/у қызметтеріне, яғни сұранысқа екінші жағынан сақтандырушының қаржылық мүмкіндігіне байланысты.

С/у рыногының құрылымы- институционалдық, территориялық және салалық аспектілерде сипатталуы мүмкін.

Институционалдық аспектіде- с/у рыногының құрылымы мемлекеттік, акционерлік, сыбайлас жеке кооперативтік компониялармен көрніс табады.

Мемлекеттік сақтандыруда- сақтандырушы ретінде мемлекет болады. Мемлекеттердің мүдделері шегінде с/дың кез-келген немесе жекелеген түрін жеткізуге деген оның моноролиялығы кіреді. Ол с/у ұйымының мәртебесі туралы тиісінше заңмен анықталады.

Акционерік с/у компаниясы- бұл сақтандырушы ретінде акционерлік қоғам түрінде көрінетін мемлекеттік емес ұйымдық форма.

Сыбайлас сақтандыру қоғамы- бұл сақтандырудың белгіенген ережелеріне сай бір-біріне бегілі бір үлестерде болашақтағы мүмкін болатын зияндардың орнын толтыру жөніндегі жеке заңды тұлғалардың топтары арасындағы келісімшарт пен көрінетін ерекще мемлекеттік емес ұйымдық форма.

Жеке с/у компаниялары- бір меншік иесіне немесе жанұясына тиесілі болып келеді.

Территориялық аспектіде- с/у рыногының құрылымы:

1. Жергілікті(аймақтық)

2. Ұлттық (ішкі)

3. Халықаралық, әлемдік(сыртқы)

Салалық белгісі бойынша құрылымы:

1. Жеке

2. Мүліктік

3. Жауапкершілікті с/у рыноктары

15.Сақтандыру делдалдары

С/у ұйымының арасында делдалдық қызметті с/у брокері мен агенті атқарады.

С/у брокері дегеніміз- с/у және қайта с/у мәслелері бойынша консультациялық қызметті өз атынан және сақтанушының тапсыруымен қайта с/у шартын жасасу жөніндегі делдалдық қызметті жүзеге асыратын заңды тұлға. С/у брокерінің ұйымдық-құқықтық формасы Жауапкершілігі Шектеулі Серіктестік ЖШС немесе АҚ болып табылады.

С/у брокерінің қызметі және оған қойылатын талаптар. С/у брокерінің қызметі ерекше қызмет түрі болып табылады. С/у брокері мынадай брокерлік қызмет түрін жүзеге асырады:

1. Өз атынан және сақтанушының тапсырмасы бойынша с/у шартын жасайды.

2. С/у мәселелері бойынша консультация береді.

3. Сақтандыруға жеке және заңды тұлғалар іздеу немесе тарту

4. С/у ұйымдары көрсететін қызметтерге және қаржылық жағдайына салыстырмалы талдау жасау

5. Сақтанушының тапсырмасы бойынша с/у шарттарын жасауға қажетті құжаттарды дайындау немесе рәсімдеу, с/у мәселелері бойынша ақпарат жинау

6. Берілген өкілеттіктеріне сәйкес с/у төлемдерін алуға қажетті құжаттарды рәсімдеу

7. Мүдделі тұлғалардың тапсырмасы бойынша с/у жағдайы туындаған кезде шығынды қарау және реттеу жөніндегі құжаттарды дайындау

8. залалды бағалау және с/у төлемінің өлшемін анықтау жөніндегі сарапшылар қызметін ұйымдастыру

С/у агенті деп- берілген өкілеттілігіне сәйкес с/у ұйымының атынан және тапсыруымен с/у шарттарын жасау жөніндегі делдалдық қызметті жүзеге асыратын заңды және жеке тұлға

С/у агенттері сақтауға міндетті талаптар оның ішінде с/у құжаттамасы бланкілерінің есебін жүргізу мен сақтау, қолма-қол ақшамен жұмыс жүргізу мәселелер жөніндегі талаптар, ҚР-сы заңнамалық талаптары ескеріле отырып с/у ұйымының ішкі құжаттарында белгіленеді.

С/у агенті өз қызметінде:

1. Сақтанушыға агенттік келісімді немесе с/у ұйымының атынан және тапсырмасы бойынша өзінің с/у шартын жасауға куәландыратын өзгеде құжатты көрсетуге міндетті

2. С/у қызметін жүзеге асыру ққұқығына с/у ұйымы дицензиясының көшірмесін қоса алғанда өзі соның с/у агенті болып табылады. С/у ұйымы туралы ақпарат беруге міндетті.

3. Сақтанушының талап етуі бойынша жасалған с/у шарты бойынша с/у талаптарымен таныстыруға міндетті

С/у рыногының дамытудың негізгі проблемалары:

1. Жеке с/у

2. Сақтандыру қызметтерін таңдаудың жоқтығы және шектеулігі

3. Халықтың с/у мәдениетінің төмендігі

4. С/у статистикасындағы интегралдық жүйелердің жоқтығы

5. Міндетті с/у жүйесіне мүмкіндік беру

6. С/у рыногында жаңа инфрақұрылым құру мүмкіндігі

7. Кәсіби мамандардың жетіспеушілігі

8. С/у қызметін реттеу және қадағалау принциптерін жетілдіру

16.қазіргі кездегі с\у рыногының жай күйі.

2010 жылы 1 ақпанда ҚҚА\ң мәліметі негізінде.

қР\да с\у (қ.с.) ұйымдары 41 сақтық (қс) ұйымдарының сақтық қызметін ж.а. құқығына лицензиялары бар. Соның ішінде өмірді с\у б\ша 8 лицензиясы бар, 41 с\у ұйым\ң ішінде қ. с\у ұйымы 27 ін құрайды, қайта с\у қызмсетін ж.а.

2010 жылы 21 қаңтарда “TRAST INSURANCE” с\у компаниясы АҚ құрылған. ҚР\сы ҚҚА мәліметі б\ша өзара с\у қоғамының тізімі 104, олар тұтыну кооперативі негізінде құралған. с\у ұйымының 22 нің 236 филиалы бар. Оның ішінде резидент емес 3 өкілдік қосылады. «Нур Полис» СК АҚ . 19 филиалы, «Мұнай» СК АҚ 18 филиалы, «Халық Казахинстрах» СК АҚ 17 филиалы, «Каз коммерц полис» СК АҚ 17 филиалы бар. Қр\да с\у брокері 13 ЖШС ретінде құрылған, арнайы лицензиысы негізінде жұмыс істейді. ҚР/да с\у актуарийі 63. Жеке тұлғалардың лицензиясы бар ескерту санкциялары қолданылмайды, білікті емтихан тапсырған. Таратылатын с\у ұйымы 3. «Алтын полис», «Валют транзит LIFE» таратылған 26 с\у бар. Қазіргі таңда жалпы салалардың с\у сыйлықақыларының келіп түсуі 113289,7. Алдыңғы жылға қарағанда 15,1% төмендеген. Оның ішінде міндетті с\у 1,7% өскен, ерікті жеке с\у 16,1% өскен, ерікті мүліктік с\у 28,1% азайған.