38 Аса қауіпті қоздырғыштар қоршаған ортаға таралған кездегі халықтың іс-әрекеті.

Аса қауіпті қоздырғыштар қоршаған ортаға тараған кезде ең алдымен дезинфекция жасау керек.Одан соң халық арасында вакцинация жасау керек.Егер де өте қатты жұқпалы ауру болса ол аурумен ауыратын адамдарды изоляцияда ұстап, карантин жариялау керек.Анаэробты инфекцияларға сіріспе мен газды гангрена жатады.Олар жаралар инфекцияларында және организмнің басқа да зақымандауларында, жарақат инфекциясы ретінде саналады.Олар жайлы организмнің зақымдалуы туралы жан-жақты айтылады.Бруцеллез малдан адамға жұғатын, ретикулоэндотелиалды, нерв, жүрек-қан тамыр жүйесінің және қозғалыс аппаратының зақымдалуымен жүретін инфекциялы аллегиялық ауру.Аурудың көзі: Ең қауіптісі ұсақ малдар ешкі мен қой.Ауру тарататын түрткілер:ет,сүт,малдың көңі,қиы,жүні.Аурудың белгілері бірте бірте баяу басталады. Ең алғашқы белгілерінің біріне науқастың қызуы көтеріліуі жатады.Бруцеллез ауруының алдын алуда ветеринарлық сауқтыру шаруашылық санитарлық және медициналық шаралар, негізгі мақсат жануарлар арасында инфекцияны жою және адамдардағы ауруды тоқтату.Ботуллизм- ботуллотоксиндердің сопақша ми мен жұлынның холиненергиялық құрылысын терең зақымдануымен сипатталатын және бульбарлық синдромдармен көрінетін жедел инфекциялы токсикалық ауру.Ботуллизм қоздырғышы топырақта тіршілік етеді,одан суға,көкөністерге,ас тағамдарына, жемістерге түседі.Ботулизм қоздырғышының негізгі көздері:жылы қанды жануарлар,балықтар,шаян тектестер.1)Ауру кенеттен басталады.2)Дене қызуы қалыпты,кейде субфебрильді.3)Асқазан тұсында ауырғандық және ауырлық сезімі болады.4)Бас ауру, бас айналуы, ауызының кебуі, бұлшық еттерінде әлсіздік байқалады.Оба-ауыр интоксикация синдромымен өтетін, лимфа түйіндерін, өкпені арнайы зақымдаумен жүретін жедел- табиғи ошақтық ауру.Оба ауруының аты араб тілінен аударғанда «джумма» яғни «боб».Ол лимфа түйіндерінің боб тәрізді қабынуымен,үлкеюіне негізделіп айтылған.Оба қоздырғышы Iersinia pests, Iersinia туысына жатады,қозғалмайтын,өлшем бірлігі 1,5-2 мкм бактекрия.Спора түзбейді,бірақ капсуласы бар,қарапайым сұйық және тығыз көріктік ортада өседі.Оба ауруын 2 түрге бөледі:1)Табиғы ошақ («жабайы оба»).2) 2-шілік ошақ Жиі бубонды түрі, ал өте сирегірек- ішектік түрі кесдеседі.Жасырын кезең 3-6 күнге созылады,тек вакцина жасалғандарда 10 күнге дейін қосылады.1)Бубонды түрінде:туберкулез,туляремия, іріңді лимфматенид.2)Өкпелік түрінде:өкпе туберкулезі,крупозды пневмония, тұмау асқынулары.3)Сепсис түрінде: түйнем, туляремия,сальмонеллез. Алдын-алу шаралары.1)Аурудың табиғы ортасында кеміргіштермен мен бүргелерге қарсы бағытталған комплексті шаралар.2)Оба ауруына күдік туған адамдарды міндетті түрде госпитализациялау, ал науқастармен және жануарлармен қатынаста болғандарды 6 күн оқшаулап,оларға шұғыл алдын-алу мақсатта антибиотиктер 6 күнге тағайындалады.3) Санитарлық ағарту шаралары жүргізіледі.4) Карантин.5)Науқаспен жұмыс қатаң түрде обаға қарсы кастюмді киіп жаслады.6)Науқаспен ауруханаға жатқызған соң ақырғы дезинфекция жасалды.Түйнеме- серозды гемморагиялық және некроздық қабунумен айқын интоксикация синдромымен өтетін жедел зоонозлы инфекциялық ауру.Осы уақытқа дейін барлық елде мекендерде бірдей таралған.Себебі осыдан ертерек болған аурудың ошақтары көп жылдар бойы қаупті болып қала береді.Түйнеме қоздырғышы Bacillus anthracic,ірі қозғалмайтын таяқша, узындығы 3-10 мкм, ені 1-1,5мкм, капсула түзеді.Адам және жануар организміне тыс спора түрінде кесдеседі.Тіршілік әрекеті барасында таяқшалар ісік түзетін және өлтіретін компонентері бар экзотоксин шығарады.Түйнеменің инкубациялық кезеңі аурудың түріне байланысты әр түрлі,терілік түрінде,терілік түрінде 2-14 күн, септикалық түрінде бірнеше сағаттан 6-8 күнге дейін.Алдын-алу шаралары:Жануарлар арасында инфекция ошақтарын табу және жою.Түйнемені жұқтыру қаупі жоғары адамдарға тірі қурғақ « СТИ» сынама (привывка) жасайды. Науқастарда жеке палаталарға оқшаулау керек.Күнделікті дезинфекция жүргізіледі. 39 Өндірістік өрт кезінде адамдардың іс-әрекеті. Өрт-бұл адамдардың ,хайуанаттардың қаза болуына ж/е материалдық құндылықтардың жойылуына алып келетін бақылаусыз жану процесі,өрттің шығуына өртті бейғам пайдалану,өрт қауіпсіздігі ережесін бұзу себеп болып табылады, от сөндірілмей тасталған сіріңкеден немесе темекі қалдығынан сөндірілмеген алаудан ,атылғаннан кейін құрғақ шөпке түскен ыстық патроннан орманда ақаулы техниканы пайдаланудан ж/е басқа себептерден тұтанады,Өрттің 90%-адамның күнәсынан,

7-8% найзағайдың соққысы әсерінен құрғақ ағаштың жануынан,2-3% басқа себептерден болады, Өздігінен жану –жану көзінсіз тұтандырғышпен әрекеттесіп жанады,Өрттің зоналары 3 негізгілерден тұрады,1)Жану зонасы,2)жылулық әсер зонасы,3)түтіндену зонасы,Бүкіл аумақты қамтитын зілзала ретіндегі өрттің негізгі түрлері табиғаттағыөрт-ормандағы ж/е даладағы өрт болып табылады,Өндірістегі өрт қауіптілігі,зардабы,шығыны жағынан тұрмыстағы өрттен қуатты болып келеді,

Өрт өндіріс орындарына қарағанда үйлерде жиі болады. Өрттің себебі барлық уақытта бірдей-ақ:-отты,оның барлық түрлерінде дұрыс пайдаланбау.- тұрмыста қолданылатын қыздыру приборларының бұзылуы:- электр сымдарын ж/е электр жүйесін пайдалануға өрт қауіпсіздігінің ережесін бұзу:-теледидардың радиоапатураның жануы:-пештің, оның құбырының дұрыс салынбауы ж/е бұзылғандығы:-балалардың отпен ойнауы. Темекіні абайсыз шегудің зардабына ерекше тоқталып кеткен жөн. . Өрт кезіндегі негізгі маңызы: өрт уақытында өшірілуі-негізінен,өрт сөндірушілердің дер кезіндегі шақыруылуына көп байланысты.сол сияқты адамдар жанып жатқан ғимараттардан тез шығудың да маңызы зор. Осындай жағдайда келесі мәліметтер аса көніл адару қажет: Өрт туралы халыққы хабарлама беру: өртті байқаған сәтте ғимараттағы адамдарға тез хабар беру к/к, өрттің көлеміне жану қуатына қарамай өрт сөндірушілерді 101 телефоны арқылы хабардар еткен жөн. 1Өрт туралы телефонмен хабар бергенде келесі тәртіп орындалу к/к:- өрт туралы хабар беру.-өрт болып жатқан ғимарат нөмірін,қабатын,көше атын дұрыс айту к/к. – өртке қысқаша сипаттама беру к/к.- адамдарға қауіп төнгенін ауту к/к.- өрт машинасы қалай кіре алатындағы жайлы айту. 2.Адамдарды құтқаруға әрекет жасау. Өрт сөндірушілерді шақырумен қатар оны сөндіруге әрекет ету қажет. Егер өрт ағаштан тұрғызылған ғимаратта баталса,онда өрттің орнына көлеміне қарамастан адамдарды жедел эвакуация жасау керек. Эвакуация кезінде сабыр сақтау к/к.бірінші кезекте балаларды құтқару к/к. Адамдар мансардың немесе жоғары қабаттан құтқару баспалдақты түтін басқан болса, онда сол маңайдағы терезені сындарып, таза ауаның кіруіне жол беру керек. Егер ішкі баспалдақ қрттеніп жатса, онда адамды саты қойылған терезе арқылы шығарады. Түтінде қалқып, тұншыққан адамдарды тапқаннан кейін,оған алдымен тыныс жүйелері арқылы уланбас үшін, ылғал шүбірекпен байлама жасап беру керек. Құтқару жұмыстары аяқталғаннан кейін толық тексеру керек. Адам қалып қалмады ма соны. 3. Заттар мен жан-жануарды эвакуация жасау: заттардың құрып кету қаупі тұрған кезде,оларды өрттен шығара бастауға адамдарды құтқарған соң кіріседі. Жан-жануарды құтқару кезінде топпен жасаған жөн. Өрттен шығарылған заттарды алыс жерге қойған жөн. 4.Өртті қшіру түрлері: сумен өшіру,көбікпен өшіру,габен өшіру,бумен өшіру. Өрт сөндіргіш құралдары: -судың ағыны,шашыраған жіне бу түрін пайдаланатын;-химиялық ж/е ауа –механикалық көбіктер;-инерттік газдар;-ұнтақ құрғақ газдар. Сумен сөндіру: ең қарапайым әдіс. Өрттің жану шарттына байланысты суды бағытталған ағым,шашырату түрінде пайдалану.ал суды шашыратып себу бағытталған ағынан гөрі тиімдірек, себебі бұл ретте су үлкен ауқымды өшіре алады. Көбікпен сөндіру: тез тұтанатын сұйықтарды ток қуаты жүріп жатқан қондырғыдағы өртті умен сөндірмейді,себебі ток ұруы мүмкін. Яғни осы сәтте газ бен сұйық құрылған көбікті пайдаланады. Бұның өзі екі түрі бар:- химия көбігі.-ауалық-механикалық көбік. Газбен сөндіру: газбен сөндіру құралдарына өртті көмірқышқылмен ж/е галоидтелінген көмірсутегімен сөндіруді жатқызады. Көмірқышқыл галоидті кқмірсутегі адамға зиян келтірмейді. Өртті газбен сөндіруде мыналар қолданылады:-көмірқышқылының автоматты қондырғылары:- жылжымалы көмірқышқыл өртсөндіргіші:-қол өртсөндіргіші. Бумен сөндіру: өртті бумен сөндіру әдісі жанып жатқан заттарға отегінің келуін шектеу әдісі. Өрт пайда болған ж/е оны өшіру кезіндеұстамдылық,жағдайды жедел бағалау,қабілетін ұстап,дұрыс шешңм қабылдау қажет. Өзің абдырамай жүйкеңді жұқартпай,басқалардың үрейленуіне жол бермеген дұрыс.

Өндіріс орындарындағы өрт кезінде әр қызметкердің бірінші міндеті болып материалды бағалы заттар мен адамдарды құтқару болып табылады. Өрт шыққан кезде әр қызметкер міндетті:

1. бірден 01 телефонына звондап, жақын маңдағы өрт сөндіруші мекемеге өрт туралы хабарлау және жоғарғы мекемеге, басқармаға жағдайды айту.

2. мекемеден адамдарды шығаруда қолынан келетін іс-әрекеттерін аямау. Адамдарды шығаруды еңт алдымен өрт басталған ғимараттан, содан кейін өрттің таралу қаупі бар ғимараттардан шығару керек. 3. эвакуацияланған адамдарды қауіпсіз жерге орналастыру.

4. эвакуциямен қатар шама келгенше өз күшімен және ғимаратта бар өрт сөндіргіш заттармен өртті сөндіруге ат салысу.

5. шақырылған өрт сөндірушілердің бастығына болған жайды дұрыс түсіндіріп бере алатын адамды дайындау.

• өрт шыққан жерге жақындау жолдарын;

• өрт гидранттарының орналасуын;

• жанып, түтінденіп жатқан ғимараттан адамдардың бәрі эвакуация жасалды ма және қай ғимараттарда тағы адамдар бар екендігін ТЕКСЕРУ КЕРЕК.