20. Шудың, дірілдің ағзаға əсері, олардан қорғану.

Адамзат барлық уақытта дыбыс пен шу дүниесінде өмір сүріп келе жатыр.Шу деп түрлі жиіліктегі және қуаттағы дыбыстардың шым-шытырық қозғалысын айтады.Дыбыс үнемі газды,сұйық немесе тығыз ортаға ғана толқын түрінде тараған тербелмелі қозғалыстан туады.Зерттеулер көрсеткендей ұзақ уақыт шуы көп жерде болған адамдардың денесінде қолайсыз өзгерістер пайда болып,зат алмасу процесі,рухани күйі,ішкі сезімі нашарлайды.Көздің көруі,құлақтың естуі төмендеп,қан қысымы көбейіп,жұмысқа,оқуға үйренуге ұқыптылық азаяды.Шудың әсерінен адам ағзасында ең алдымен есту, жүйке, жүрек тамыр жүйесінің өзгерістері дамиды. Олардың айқындылығы шудың параметрлеріне, шу жағдайындағы жұмыс ету стажына, жұмыс уақытындағы шудың ұзақтығына және ағзаның сезімталдығына байланысты.Шумен байланысты еңбек процесі кезінде, адам денесі мәжбүрлі қалыпта болатынын, белгілі бір бұлшық еттер тобының кернелікте болуын, нервтік-эмоционалдық кернеулікті және осыған қоса дірілдің, шаңның, улы заттардың, қолайсыз метеорологиялық жағдайлардың әсерін ұмытпау керек. Бұның барлығы аурудың клиникасын қиындататын факторларға жатады. Шудан қорғану.Қарқынды өндірістік шулардың әсерінен пайда болған маңызды алдын алу шараларына, шуға қарсы қолданылатын индивидуалды қорғаныс заттары жатады, оны қолданылатын жағдайлар:1)параметрлер рұқсат етілген деңгейден жоғарлаған кезде; 2)техникалық заттар және шуды төмендететін әдістерді қолдану мүмкін емес жағдайларда немесе олар қауіпсіз деңгейге дейін шуды төмендете алмайды; 3) қарқынды шу жағдайларына жұмысшылардың үздіксіз келуі кезінде.Шуға қарсы қолданылатын заттарға қойылатын бірқатар талаптар бар, олар шудың әсерін төмендетіп, қолдануға ыңғайлы болу керек.Діріл-ортаның физикалық ластануының бір түрі.Ол айнымалы қысымның механикалық көзінен берілу нәтижесінде пайда болатын жиілік ауқымы кең күрделі тербелмелі процесс.Адамға әсер ету жолына б/ты діріл екі түрге бөлінеді:1)Жалпы, ол отырған немесе түрегеп тұрған адамның денесіне салмақ түскен жер арқылы берілетін;2)Локалды (жергілікті), түрегеп тұрған адамның қолы немесе аяғы арқылы денеге өтетін.Діріл биологиялық активтігі жоғары факторлардың бірі.Шуылмен ластану сияқты діріл децибелмен, немесе діріл жылдамдығымен , діріл шапшаңдату шамасымен өлшенеді. Дірілдің амплитудасы мен жиілігінің маңызы зор. Себебі 6-7 Гц тең резонанстық жиілік адамның жанына бататын етіп асқазаны мен басына әсерін тигізеді. Жиілігі төмен діріл адам организмінде жүретін алмасу процестерін: көмірсуларырының алмасуын, қанның биохимиялық көрсеткіштерін өзгертеді,бұл белоктық, ферментативтік, сонымен қатар витаминдік пен холестериндік алмасуды бұзады.Шудан және дірілден қорғану жолдары:-Мемлекеттік үлгіге сәйкес жұмыс орындарында шектеулі –рұқсат етілген дыбыс күші мөлшерлерінен аспауы керек(-бөлмелерде,лабораторияларда 50дБа,-басқару қызметкерлерінің бөлмесінде 60дБа,-алыстан басқаратын жұмыс орындарында 65 дБа,-байланыс телефон арқылы болса 80дБа,-кәсіпорын территориясында 85дБа.);-дыбыс тарайтын жолға кедергі қою;-дыбыс өткізбейтін материалдарды қолдану;-ағаштар мен бұталар отырғызу.