23. Халықтың су тасқыны кезіндегі іс-əрекеті.

Су тасқыны-өзен,көл,теңіз суларының деңгейі көтерілу нәтижесінде құрғақ жердің белгілі бір бөлігінің су астында қалуы.Су тасқыны себептері:нөсер жаңбыр,қардың жаууы,мұздықтардың үздіксіз еруі,қума жел,гидродинамикалық авариялар.Ол елді мекендердің су астында қалуына,адам мен малдың өлім-жітіміне алып келеді.Көптеген су басудың негізгі себептері нөсер жаңбыр,қардың,мұздақтардың үздңксңз еру,қума жел болып табылады.Сырғамалар,бөгеттердің,тоғандардың кенет бұзылыуы-нөсердің немесе ұзақ жаңбырдың салдары болып табылады.Бүгінде Республика аумағында көптеген тасқындардың тасқын судан болатындығы белгілі болып отыр.Ескерту жұмыстарының тұтас жүйесі бар:судың басуы күтілетін аумақтағы тасқын судың арнасын бұру;су қоймасы,бөгет,тосқауыл тұрғызызу,жағаны биіктету және су түбін тереңдету жұмыстарын жүргізу,ғимараттар мен үй-жайларды судан оқшауландыру қогдырғысын қою,қысқа бұталы ағаштар отырғызу,жүзу және құтқару құралдарын жасау және даярлау.Толқын соққыларына түзетін күрделі құрылысты тұрғызу.Отбасының барлық мүшелерін жүзуге үйрету.Қайықтың болуы(кәдімгі және үрмелі).Жақын орналасқан жердің топографиялық биік нүктелерңмен танысу.Жақындаған зілзала туралы хабардың әдістері мен нысандарын білу.Тұрғын үйдің жанына топырақ салынған қаптар,тосқауылдар қою,топырақ төгу.Халыққа көшудің басталуы мен тәртібі туралы жергілікті радиохабар торабы мен теледидар бойынша,ал жұмыс істейтіндерге кәсіпорын,мекеме және оқу оындары арқылы,ал өндіріс пен қызмет көрсету саласында жұмыс істемейтін халыққа тұрғын үй басқармасы органдары арқылы хабарланады.Халыққа жиналатын нүктелерінің орны,осы нүктеге келу мрзімі,көшу кезінде жаяу баратын бағыт,сондай-ақ апаттың күтілген көлеміне орай туындаған жергілікті жағдайға,оны ауыздықтау уақытына қатысты басқа да мәліметтер хабарланады.Уақыт жеткілікті болан жағдайда қауіпті аймақтағы халық дүние-мүлкімен бірге көшіріледі.Халық қоғамдық ғимараттарға және жергілікті тұрғындардың тұрғын алаңдарна қоныстандыру жолымен орналастырады.Кәсіпорындар мен мекемелерге су қаіпі төнген жағдайда жұмыс режимі өзгереді,ал кей жағдайда жұмыс тоқтайды.Су басу ықтимал аймақта мектептер мен балалардың мектепке дейінгі мекемелеріуақытша жұмысын тоқтатып,балалар қауіпсіз жерге орналасқан метеп пе балалар мекемесіне ауыстырылады.Егер төменгі қабатта тұратын және көшедегі адамдар судың көтерілуін байқаса,жоғарғы қабаттарға көтерілуге,егер үй бір қабатты болса,шатырға шығуы тиіс.Далада кенеттен су басқан кезде дөңеске н-е ағашқа шығып,әртүрлі жазу құралдарын пайдаланған жөн.Үйден(пәтерден) шыққан кезде о/өзіңізбен құжаттарыңызды,құндылықтарды,аса қажетті заттармен,2-3 тәуліктік азық-түлік қоын алу ұсынылады.Үйден шығардың алдында электр мен газды ажырату,пешті өшіру,есіті,терезені,ғимараттғы желдету және басқа да саңлауларды нығыздап жабу керек.Су басқан аумақтағы адамдарды іздеу шұғыл ұйымдастырылып,сол үшін АҚ және ТЖ құрамаларының,әскери бөлімдерінің жүзу құралдарының экипажы мн басқа барлық қолда бар күшпен тартылады.