5. Рассяленне славян па тэррыторыі Беларусі і славянізацыя балтаў. Тэорыя субстратнага паходжання.

1. Доіндоевропейскій

- Каменный век (100 т. л. до н.э. – 1.8 т.л. до н.э. Заселеніе терріторіі беларусі

2. Индоевропейский период

- Бронзовый век (2 т.л. до н.э)

Миграция племен:

Часть на полесье – Ятвяги

Север Беларуси – Латыгола

Центральная Беларусь – Лоты

- Железный век (1 т. л. до н.э. – 4 в. н.э. )

В 4 в. н.э. славянское заселение Беларуси

1. Дрыгавичы – территория полесья

2. Радзимичы – территоия могилевской области

3. Крывичы – территория Полоцкая (кровь)

4. Славене – район Минской области

5. Дулебы – район Пинска

Тэорыя субстратнага паходжання: у выніку славянізацыі балцкага насельніцтва і змешвання з ім прышлыхпоситителей славянскага мовы адбылося аддзяленне часткі ўсходне-славянскайнароднасці, якая стала асновай беларускага этнасу.

6. Станаўленне раннефеадальных дзяржаўных ўтварэнняў усходніх славян

7. Полацкае, Тураўскае і іншыя княствы на тэррыторыі Беларусі

На землях крывічоў сфарміравалася ядро ​​першага дзяржаўнага ўтварэння на тэрыторыі Беларусі - Полацкага княства з цэнтрам у г. Полацку, вядомым з 862 г. Першым летапісным полацкім князем, які правіў у канцы X ст., Быў Рагвалод.Найбольшай магутнасці Полацкае княства дасягнула ў XI ст. пры князі Усяславе Чарадзеі. У канцы X ст. ўтварылася Тураўскае княства з цэнтрам ў г. Тураве. На пэўных этапах Полацкае і Тураўскае княствы, як і іншыя землі Беларусі, падпадалі пад уладу кіеўскіх князёў, але з пачаткам феадальнай раздробленасці пазбавіліся іх апекі, хаця і самі распаліся на больш дробныя ўдзелы.

Пасля смерці Ізяслава ў Полацку княжылі яго сыны і ўнукі. Найвышэйшага росквіту Полацкае княства дасягнула пры князю Брачыславу (1001-1044гг.) І Усяславе (Чарадзеі) (1044-1101 гг.). У гэты час пашырыліся межы княства. Яно займала тэрыторыю цяперашняй Віцебскай вобласці, паўночную частку Менскай і некалькі суседніх раёнаў. У васальнай залежнасці ад княства былі землі, якія распасціраліся па ніжнім цячэнні Заходняй Дзвіны, дзе знаходзіліся горада Кукенойс і Герцыке. Палачане кантралявалі гандлёвы шлях «з варагаў у грэкі», збіралі даніну з балцкіх плямёнаў.

Паміж Полацкам і Кіевам вялася барацьба, якая працягвалася з перапынкамі больш за 100 гадоў. Полацкія князі двойчы займалі Ноўгарад, вялі барацьбу за Пскоў і Смаленск. У 1067г. адбылася бітва на рацэ Няміга, ішла вайна з Уладзімірам Манамахам. У 1127г. сын Манамаха Вялікі князь Кіеўскі Ізяслаў арганізаваў вялікі паход кааліцыі паўднёва-рускіх князёў супраць Полацка. Затым полацкая зямля распалася на ўдзельныя княствы: Полацкае, Менскае, Друцкае, Ізяслаўскі, Лагойскае і інш

У другой палове XII ст. ва ўсходнюю Прыбалтыку сталі пранікаць крыжакі. Продкі латышоў і эстонцаў да гэтага часу не мелі сваёй дзяржаўнасці і былі язычнікамі.Паўночная небяспека з боку нямецкіх крыжовых ордэнаў была замаскіравана місіянерскай дзейнасцю. У 1186г. полацкі князь Уладзімір дазволіў немцу Мейнард весці хрысціянскую працу сярод падпарадкаваных Полацку ліваў.Крыжакоў цікавіла не столькі місіянерства, колькі заваёва новых земляў у Прыбалтыцы.

У 1201 пры біскупе Асберте (з дазволу полацкага князя) была пабудавана крэпасць Рыга. У 1202 г. тут быў створаны пры дапамозе рымскага таты ордэн мечаносцаў, які ў 1237 г. стаў называцца Лівонскім. З'яўленне нямецкіх крыжакоў у Прыбалтыцы стала пагражаць полацкім князям стратай гэтых земляў. Таму ўлетку 1203 дружына Полацкага князя Уладзіміра Усяславіча асадзіла нямецкія крэпасці Икскюль і Гольм. Але гэты паход быў няўдалым. У 1208 г. крыжакі захапілі Кукенойс, у 1209 г. разрабавалі і спалілі Герцыке.

Каб супрацьстаяць небяспекі, Полацак і Віцебск усталявалі сувязь з Наўгародскай зямлёй, што дазволіла ім нанесці паразу шведам на Няве ў 1240 г., і 5 красавіка 1242 г разбіць нямецкіх крыжакоў на Чудскім возеры. У 1260 літоўцы разам з рускімі і беларускімі войскамі вырабілі паразу крыжакам на возеры Дурбе. Такім чынам, кааліцыі ўсіх сіл паўночнай часткі Еўропы атрымалася абараніць сваю незалежнасць.

Тураўскае княства ўтварылася на тэрыторыі паўднёвай Беларусі ў басейне Прыпяці і яе прытокаў. Сталіца княства - горад Тураў згадваецца ў летапісе пад 980 г. Да канца X ст. Тураўскае княства развівалася як самастойнае. Тут кіравала дынастыя князёў. З канца X ст. у Тураве княжыць сын Вялікага князя Кіеўскага Святаполк, які вёў барацьбу за самастойнасць княства. З 1054 г. па 1119 Тураўскім княствам валодалі князь Ізяслаў (сын Яраслава Мудрага) і яго сыны. З 1113 княства перайшло да спадчыннікаў В. Манамаха. У 50-я гады XII ст.Тураўскім княствам авалодаў Юры Яраслававіч, які вярнуў княства дынастыі князя Ізяслава. Асаблівасцю грамадска-палітычнага ладу Тураўскага княства была наяўнасць у горадзе і князя, і пасадніка, што было яшчэ характэрна толькі для Ноўгарада Вялікага. У гэты час жыхары Беларусі аказалі ўпартае супраціўленне мангола-татарам, калі яны, спусташаючы Русь, рушылі ў 1240 - 1242 гг. на Захад. Флангавыя атрады Батыя прайшлі праз паўднёвую частку Беларусі, спустошылі і разрабавалі Мазыр, Тураў, Пінск, Брэст. У сярэдзіне і другой палове XIII ст. мангола-татары яшчэ не раз ажыццяўлялі набегі на беларускія і літоўскія землі, але заваяваць і падпарадкаваць іх ім не атрымалася. У канцы XII - пачатку XIV ст. Тураўская зямля была цалкам далучана да Вялікага княства Літоўскага.