- •Қазақстан Республикасы ғылым және білім министрлігі
- •«Қазіргі әлемдегі тоталитаризм және демократия»
- •050202-Халықаралық қатынастар
- •1. Пәннің оқу бағдарламасы – syllabus
- •1.1 Оқытушы туралы мәліметтер:
- •1.2 Пән туралы мәліметтер:
- •1.3 Пререквизиттері:
- •1.4 Постреквизиттер:
- •1.5 Пәннің қысқаша мазмұны:
- •1.6 Пән бойынша тапсырмаларды орындау және өткізу кестесі
- •1.7 Әдебиеттер тізімі
- •1.8 Баға туралы ақпарат:
- •1.9 Курстың саясаты мен рәсімі
- •2. «Қазіргі әлемдегі тоталитаризм және демократия» пәні бойынша оқу-әдістемелік материалдар
- •2.1 Курстың тақырыптық жоспары
- •2.2 Лекция сабақтарының тезистері
- •1 Тақырып. Кіріспе.
- •2 Тақырып. Авторитаризм және демократия: тарихи-теориялық экскурс
- •3 Тақырып. Қауым Шығыстағы және Батыстағы авторитаризм мен демократияның генотипі ретінде
- •4 Тақырып. Шығыстағы және Батыстағы авторитаризм мен демократияның діни негіздері
- •5 Тақырып. Шығыстағы және Батыстағы авторитаризм мен демократияның бір біріне өзара ықпалы
- •6 Тақырып. Ксро-ғы тоталитаризмнің пайда болуы мен күйреуі
- •7 Тақырып. Авторитаризм мен демократияның аралығы (Корея Республикасы, Тайвань, Бразилия)
- •8 Тақырып. Орталық Азия елдеріндегі саяси трансформация
- •9 Тақырып. Қазақстандағы демократиялық процестер
- •10 Тақырып. Қазақстандағы азаматтық қоғам
- •2.3 Семинар сабақтарының жоспары
- •1 Тақырып. Авторитаризм және демократия: тарихи-теориялық экскурс
- •2 Тақырып. Демократиялық процесс және оның акторлары
- •Семинар сұрақтарына жауапты ұсынылған әдебиеттердің ішінде м.Н. Грачев, а.С. Мадатовтардың «Демократия: методология исследования, анализ перспектив» атты еңбегінен іздеңіздер.
- •3 Тақырып. Қауым Шығыстағы және Батыстағы авторитаризм мен демократияның генотипі ретінде
- •4 Тақырып. Шығыстағы және Батыстағы авторитаризм мен демократияның діни негіздері
- •5 Тақырып. Шығыстағы және Батыстағы авторитаризм мен демократияның бір біріне өзара ықпалы
- •6 Тақырып. Ксро-ғы тоталитаризмнің пайда болуы мен күйреуі
- •7 Тақырып. Үндістанның мысалындағы демократия
- •8 Тақырып. Авторитаризм мен демократияның аралығы (Корея Республикасы, Тайвань, Бразилия)
- •9 Тақырып. Орталық Азия елдеріндегі саяси трансформация.
- •10 Тақырып. Қазақстандағы демократиялық процестер
- •2.4 Оқытушының жетекшілігімен орындалатын студенттердің өзіндік жұмыстары бойынша сабақтардың жоспары.
- •1 Тақырып. Авторитаризм және демократия: тарихи-теориялық экскурс
- •Демократия және оған қарама қарсы б. Муссолинидің «Фашизмнің доктринасы»
- •2 Тақырып. Демократиялық процесс және оның акторлары
- •3 Тақырып. Демократия және демократиялық прициптер
- •4 Тақырып. Қауым Шығыстағы және Батыстағы авторитаризм мен демократияның генотипі ретінде
- •5 Тақырып. Шығыстағы және Батыстағы авторитаризм мен демократияның діни негіздері
- •6 Тақырып. Шығыстағы және Батыстағы авторитаризм мен демократияның бір біріне өзара ықпалы
- •Э. Бенеш «Бүгінгі және ертеңгі демократия» («Демократия сегодня и завтра»)
- •Р. Дарендорф «Еркіндікке жол: демократизация және оның Шығыс Еуропадағы проблемалары» («Дорога к свободе: демократизация и ее проблемы в Восточной Европе»)
- •7 Тақырып. Ксро-ғы тоталитаризмнің пайда болуы мен күйреуі
- •Н. И. Бухарин «Пролетариат диктатурасының теориясы» («Теория пролетарской диктатуры» (1919 г.))
- •К. Каутский «Демократиядан мемлекеттік құлдыққа дейін» («От демократии к государственному рабству»)
- •8 Тақырып. Үндістанның мысалындағы демократия
- •9 Тақырып. Авторитаризм мен демократияның аралығы (Корея Республикасы, Тайвань, Бразилия)
- •10 Тақырып. Орталық Азия елдеріндегі саяси трансформация
- •11 Тақырып. Қазақстанның саяси жүйесіндегі демократизация
- •12 Тақырып. Қазақстандағы азаматтық қоғам
- •2.5 Студенттердің өзіндік жұмыстары бойынша сабақтар жоспары
- •2.6 Өзін-өзі бақылау сұрақтары:
- •Оқу сабақтарына бағдарламалық және мультимедиялық ілеспе
- •2.8 Өзін-өзі тексеру үшін арналған «Қазіргі әлемдегі тоталитаризм және демократия» пәні бойынша тест тапсырмалары
- •2. 9 «Қазіргі әлемдегі тоталитаризм және демократия» пәні бойынша емтихан сұрақтарының тізімі
- •«Қазіргі әлемдегі тоталитаризм және демократия» пәні бойынша оқу-әдістемелік кешен
- •050202 – Халықаралық қатынастар
2 Тақырып. Авторитаризм және демократия: тарихи-теориялық экскурс
Адамзат баласының тарихында авторитаризм, оның ең шеткі формасы – тоталитаризм, сол сияқты демократия нақты түрде осыдан 200 жылдай бұрын мемлекеттік форма түрінде жаңа заман кезінде Батыста пайда болды. Ал оның алғы шарттары біздің заманымызға дейін көрініс тапқаны, жекелеген түрлерінің тарихта болғаны да баршаға аян.
Тоталитаризм және демократия өзінің шығу төркіні жағынан Шығыс елдеріне емес, Батысқа тәуелді.
Тоталитаризмнен демократияға өтуде авторитаризм кезеңін бастан өткеру де тән құбылыстардың бірі. Авторитаризм демократияны да, тоталитаризмді де қажет етпейді. Бірақ оның бойында осы екі құбылыстың кездесетіні һақ.
Демократиялық және авторитарлық институттардың әлеуметтік ортасы әлі күнге дейін толық зеттеліп біткен жоқ. Әсіресе нарықтық реформалар курсын және демократияны бетке ұстаған мемлекеттердің өтпелі кезеңдегі стратегия жоқтың қасы.
Негізгі әдебиеттер: 1, 6, 7, 8, 11, 15, 18, 20, 24, 26
Қосымша әдебиеттер: 3, 4, 5, 8, 9, 10, 12, 16, 21, 22, 26, 28,
31, 34, 38
3 Тақырып. Қауым Шығыстағы және Батыстағы авторитаризм мен демократияның генотипі ретінде
Батыс пен Шығыс өркениеттерінің архетиптары көне замандарда қалыптасқан. Олардың негізін қауымның түрлері құрайды. Ол туралы кезінде К. Маркс сипаттап жазған болатын: қауымның ішіндегі әу баста пайда болған оның мүшелері арасындағы қарым-қатынас, шағын жанұяның бөліну динамикасы, қауымдық топтан автономды болуы, ең соңында қауымның әрбір мүшесінің жеке сана сезімі поцесінің динамикасы. Нәтижесінде К. Маркс таптық қоғамның қалыптасуының екі жолын көрсетіп берді: Шығыс елдері және Ертедегі Греция.
Дәстүрлі Шығыс өзіндік феноменге ие, ол Батыстан өзгеше.
Негізгі әдебиеттер: 1, 6, 7, 8, 11, 15, 18, 19, 20, 24, 26, 27, 29
Қосымша әдебиеттер: 5, 6, 19, 25, 26, 28, 31, 32, 33, 35, 36,
37
4 Тақырып. Шығыстағы және Батыстағы авторитаризм мен демократияның діни негіздері
Ұжымдық дәстүрлер мен авторитарлық тенденциялар діни негіздерден бастау алады.
Әлемдік діндер - буддизм, христиан және исламның кейбір қағаидаларын еске түсіріп көрейік.
Орта ғасырларда дін құқықтық жүйе, саяси доктрина, моральдық ілім және философия бола білді.
Буддизм – бұл сенім емес, философиялық ілім. Бұл моральдық танымдар, қоғам мен мемлекет, эстетиканы жаңғырту ілімі. Осылардың негізінде буддистік өнердің архитектура, бейнелу өнері, көркем әдебиет сияқты үлкен жүйесі қалыптасты. Осындай мысалдарды басқа да әлемдік діндерге байланысты айтуға болады.
Діннен саясаттың бөлінуі Батыста басталды. Ол діни соғыстар кезінде жүрді.
Исламның христиан дінінен айырмашылығы зайырлы және рухани шекараны анықтауда тарихи үрдістерін білмеуінде.
Үш діннің барлығының бойынан авторитаризм мен демократияның идеяларын байқауға болады.
Негізгі әдебиеттер: 1, 6, 7, 8, 11, 15, 18, 19, 20, 24, 26, 27, 29
Қосымша әдебиеттер: 5, 6, 19, 25, 26, 28, 31, 32, 33, 35, 36,
37