- •1.Прадмет, значэнне і мэты курса «Гісторыя Беларусі». Перыядызацыя гісторыі Беларусі. Асноўныя крыніцы вывучэння
- •2. Першабытнае грамадства - агульны этап у гісторыі чалавецтва. Засяленне тэрыторыі Беларусь Асноўныя заняткі першабытных людзей, іх грамадскі лад.
- •3. Вялікае перасяленне народаў. Рассяленне індаеўрапейцаў. Балты і славяне на тэрыторыі сучаснай Беларусі.
- •4. Тэорыі паходжання беларусаў і тэрміна «Белая Русь».
- •5. Зараджэнне дзяржаўнасці ва ўсходніх славян. Кіеўская Русь. Полацкае і Тураўскае княствы -першыя дзяржаўныя ўтварэнні на тэрыторыі Беларусь
- •6. Эканамічны уклад, грамадскі і палітычны лад першых дзяржаўных ўтварэнняў на тэрыторыі Беларусь
- •7. Утварэнне Вялікага княства Літоўскага і ўваходжанне беларускіх зямель у яго склад.
- •8. Сацыяльна-эканамічнае развіццё беларускіх зямель у складзе Вялікага княства Літоўскага. Рускага і Жамойцкага ў 13-16 стст. Аграрная рэформа Жыгімонта Аўгуста (валочная памера).
- •9. Дзяржаўны і грамадскі лад Вялікага княства Літоўскага, Рускага і Жамойцкага.
- •10. Асноўныя напрамкі ўнутранай і знешняй палітыкі Вялікага княства Літоўскага, Рускага і Жамойцкага ў 14-16 стст.
- •11. Язычніцтва на землях Беларусь
- •12. Увядзенне хрысціянства і яго уплыў на развіццё культуры беларускіх зямель.
- •13. Пісьменнасць і асвета на землях Беларусі. Е. Полацкая, к. Тураўскі, к. Смаляціч, а. Смаленскі.
- •14. Архітэктура, выяўленчае і дэкаратыўна-прыкладное мастацтва ў Беларусі ў 9 – 13 ст.
- •15. Фарміраванне беларускій народнасці. Станаўленне старабеларускай мовы і развіццё літаратуры
- •16. Распаўсюджванне ідэй адраджэння ў Беларусі. Францыск Скарына першадрукар асветнік гуманіст.
- •17. Царкоўна-рэлігійныя адносіны ў Вялікім княстве Літоўскім. Рускім і Жамойцкім і Рэчы Паспалітай. Берасцейская царкоўная унія (1596 г.)
- •18. Архітэктура. Вьтяўленчае і тэатральна-музьтчнае мастацтва Беларусі ў складзе Вялікага княства Літоўскага, Рускага і Жамойцкага /13 - 16 стст.
- •19. Рэфармацыя на Беларусь Светапогляд і гуманістычная дзейнасць с.Буднага. В.Цяпінскага.
- •20. Люблінская ўнія і ўтварэнне Рэчы Паспалітай. Умовы аб'яднання вкл і Польшчы.
- •21. Дзяржаўны лад Рэчьт Паспалітай. Становішча беларускіх зямель у яе складзе.
- •22. Палітычнае і сацыяльна-эканамічнае развіццё Беларусі ў другой палове 16 – 18 стст.Беларуская вёска.
- •23. Палітычны крызіс Рэчы Паспалітай, спробы рэформ (друг.Пал.18 ст.). Падзелы Рэчы Паспалітай і далучэнне беларускіх зямель да Расійскай імперыі.
- •25. Архітэктура Беларусі ў другой палове 16-18 стст. Выяўленчае мастацтва. Тэатр. Музыка.
- •26. Палітыка царызма на Беларусі ў канцы 18 - 19 стст.
- •27. Грамадска-палітычны рух на Беларусі ў канцы 18 - першай палове 19 стст. Паўстанні 1794 і 1830-1831 гг.
- •28. Вайна 1812 года і Беларусь.
- •29. Адукацыя. Навука і літаратура на Беларусі ў канцы 18 - 19 стст
- •30. Архітэктура. Выяўленчае мастацтва, тэатр і музыка Беларусі ў канцы 18-19 стст
- •31. Адмена прыгоннага права і буржуазныя рэформы 1860 - 1880 гг.У Расійскай імперыі. Асаблівасці іх правядзення на Беларусь
- •32. Асаблівасці развіцця эканомікі Беларусі пасля адмены прыгоннага права ў другой палове 19 ст.
- •33. Паўстанне 1863-1864 гг. На Беларусі, яго вынікі, наступствы.
- •34. Асаблівасці развіцця беларускага этнасу ў парэформенны перыяд. Фарміраванне беларускай нацыянальнай ідэі і яе адлюстраванне ў грамадска-палытычным руху ў другой палове 19 -пачатку 20 стст.
- •35. Сацыяльна-эканамічнае становішча беларускіх губерняў ў 1900-1914 гг. Сталыпінская аграрная рэформа і яе правядзенне на Беларусі.
- •36. Грамадска-палітычнае жыццё Расійскай імперыі на пачатку 20 стагоддзя і ўдзел у ім беларускага насельніцтва. Рэвалюцыйныя падзеі 1905-1907 гг. На Беларусь
- •37. Першая сусветная вайна і Беларусь. Лютаўская рэвалюцыя 1917 г. На Беларусі.
- •38. Развіццё культуры Беларусі ў пачатку 20 стагоддзя (1900-1917 гг.)
- •39. Абвастрэнне сацыяльтна-эканамічнага і палітычнага крызісу ў Расіі восенню 1917 г.
- •41. Утварэнне бсср і Літоўска - Беларускай сср.
- •42. Вайна Польшчы і Савецкай Расіі. Другое абвяшчэнне бсср. Рыжскі мір.
- •43. Новая эканамічная палітыка" і асаблівасці яе правядзення на Беларусь
- •44. Удзел бсср ў стварэнні ссср. Нацыянальна - дзяржаўнае будаўніцтва ў Беларускай сср. Палітыка беларусізацыі. Яе асноўныя напрамкі і вынікі.
- •45. Згортванне нэПа. Правядзенне індустрыялізацыі і калектывізацыі ў бсср.
- •46. Усталяванне сістэмы "дзяржаўнага садыялізму" ў ссср і бсср. Палітычныя рэпрэсіі ў бсср, іх трагічныя наступствы.
- •47. Заходняя Беларусь у складзе Польшчы (1921-1939 гг.) Аб'яднанне Заходняй Беларусі і бсср.
- •48. Развіццё адукацыі. Навукі і літаратуры на Беларусі ў 1917-1941 гг.
- •49. Беларуская архітэктура, выяўленчае мастацтва, тэатр. Музыка і кіно ў даваенны перыяд (1917-1941 гг.)
- •50.Міжнародныя адносіны напярэдадні і на пачатку другой сусветнай вайны. Нападзенне фашысцыстскай Германіі на ссср і абарончыя баі на тэрыторыі Беларусі.
- •51. Акупацыйны рэжым нацыстаў на Беларусі
- •53. Вызваленне Беларусі ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў. Наступальная аперацыя Багратыён. Заканчэнне Вялікай Айчыннай і Другой сусветнай войнаў.
- •54. Беларусы на франтах Вялікай Айчыннай вайны і ў савецкім тыле. Уклад беларускага народа ў Перамогу. Палітычныя і эканамічныя наступствы другой сусветнай вайны для ссср і бсср.
- •55. Міжнародныя адносіны пасля другой сусветнай вайны. Бсср на міжнароднай арэне. Аднаўленне і развіццё народнай гаспадаркі бсср у 1944-1955 гг.
- •56. Грамадска - палітычнае жыццё ў бсср ва ўмовах "'адлігі. Спробы рэфармавання эканомікі ў 1950-1960-я гг.
- •57. Сацыяльна-эканамічнае і палітычнае развіццё бсср у 1970-1980-я гг.
- •58. Развіццё адукацьті. Літаратуры і навукі ў Беларусі ў пасляваенны час (1945-1985 гг.)
- •59. Развіцце беларускага мастацтва ў пасляваенны час (1945-1990 гг.).
- •60. Абвастрэнне ўнутраных супярэчнасцей у ссср, паглыбленне эканамічнага і палітычнага крызісу. Палітыка перабудовы. Чарнобыльская катастрофа і меры па змяншэнню яе наступстваў.
- •62. Эканамічныя і палітычныя пераўтварэнні на Беларусі пасля 1990 г. Змены ў палітычнай сістэме. Прыняцце Канстытуцыі Рэспублікі Беларусь і выбары Прэзідэнта.
- •63. Сацыяльна-эканамічнае і палітычнае развіццё Рэспублікі Беларусь на сучасным этапе.
- •64. Культура Беларусі на сучасным этапе.
18. Архітэктура. Вьтяўленчае і тэатральна-музьтчнае мастацтва Беларусі ў складзе Вялікага княства Літоўскага, Рускага і Жамойцкага /13 - 16 стст.
Пашыранае будаўніцтва праваслаўных і каталіцкіх храмаў у азначаны перыяд станоўча ўплывала на развіццё выяўленчага мастацтва. З пісьмовых крыніц вядома, што ў гэты час многія княжацкія палацы і храмы былі ўпрыгожаны фрэскавым роспісам. Фрэскавы роспіс мелі княжацкія палаты ў Полацку, Гродне, Віцебску. Сцены і слупы касцёла ў Ішкальдзі былі некалі ўпрыгожаны фігурамі розных святых асоб і арнаментамі. Абавязковым упрыгожваннем праваслаўных храмаў былі іконы, а каталіцкіх касцёлаў скульптуры святых.Адзін з ранніх твораў жывапісу ВКЛ – абраз “Маці Божая Замілаванне” з Маларыты (горад Брэсцкай вобласці). Ікона выканана па строгіх візантыйскіх канонах на мяжы 14 – 15 ст.Да 14 – 15 ст. адносіцца зараджэнне ў Беларусі партрэтнага мастацтва. У замкавай царкве ў Віцебску быў абнаружаны партрэт Улляны і Альгерда.У гэты час у касцёлах з’яўляюцца драўляныя размаляваныя рознымі фарбамі скульптуры. Прыкладам такой скульптуры можа служыць статуя Архангела Міхаілаз касцёла ў вёсцы Шарашова, што ў Пружанскім раёне Брэскай вобласці. Далейшае развіццё кнігапісання ў гэты час прывяло да развіцця кніжнай графікі і мініяцюры. Шэдэўрамі кніжнага аздаблення гэтага перыяда з’яўляюцца рукапісныя Лаўрашаўскае і Друцкае евангеллі 14 ст і Жыровіцкае евангелле 15 ст. Лаўрышаўскае евангелле, напрыклад, мае вялікую колькасць вельмі прыгожых загалоўных літар і 19 невялікіх малюнкаў (мініяцюр). У цэнтры пераплёту кнігі на сярэбранай пласцінцы ёсць выява святога з кап’ём і шчытом. Першыя друкаваныя кнігі мелі гравюры – водціскі на паперы выяў, якія выразаны на дрэве або метале. Скарыаўскія выданні ўтрымліваюць ў сабе дзесяткі гравюр, якія адлюстроўваюць не толькі біблейскія сюжэты але і самаго першадрукара.
19. Рэфармацыя на Беларусь Светапогляд і гуманістычная дзейнасць с.Буднага. В.Цяпінскага.
Ідэі адраджэння і рэфармацыі аказалі вялікае влияне на фармаванне грамадскай думкі і культуры нашага боку. Рэфармацыя - шырокі грамадска-палітычны і ідэалагічны рух у зап. Еўропе ў 16 у. Было накіраванае супраць каталіцкай царквы і насіла антыфеадальны характар.
Рэфармацыя прыйшла на Беларусь з Нямеччыны.
Галоўныя мэты: 1) пазбаўленне каталіцызму ідэалагічнага і палітычнага панавання ў дзяржаве
2) памяншэнне царкоўнага землеўладання
3) умацаванне ўнутранай веры людзей
У выніку рэфармацыі паўстала новае хрысціянскае вучэнне - пратэстанцызм. (лютэранства, баптызм, кальвінізм і т.д.) Пратэстанты заяўлялі, што адзіная крыніца веры - Біблія, не прызнавалі манастыроў і манаства, у сваіх цэрквах не вывешвалі абразаў і выступалі за ідэю недарагой царквы.
Сацыяльнай апорай рэформ у ВКЛ былі:
___магнаты; бачылі ў рэфармацыі сродак ліквідацыі каталіцызму з дапамогай пратэстанцкай царквы; жадалі скараціць адасобленасць сваёй дзяржавы ад каталіцкай Польшчы.
___шляхта; прыцягвала патрабаванне абмежавання царкоўнага землеўладання, памяншэнне падаткаў на ўтрыманне царкоўнага вяршка.
___гараджане; імкнуліся пазбавіцца ад умяшання царквы ў гарадское самакіраванне, жадалі спрасціць царкву.
Вялікая частка сялян засталася абыякавай да рэфармацыі (былі моцныя пазіцыі праваслаўя).
Найбольшае распаўсюджванне на тэрыторыі Беларусі атрымаў кальвінізм. Умацаванне кальвинистской цэрквы ў ВКЛ звязана з дзейнасцю найбагатага магната Н. Радзивила Чорнага, віленскага ваяводы, вялікага канцлера ВКЛ.
У 1553 году Н.Р. Чорны заснаваў у Брэсце першую кальвинистскую суполку. Хутка на Беларусі іх стала прыблізна 50, а пры іх знаходзіліся цэрквы, школы , друкарні. Найбуйныя рэформ. цэнтры - Брэст, Нясвіж, Наваградак і інш. Пратэстанты садзейнічалі развіццю кнігадрукавання (у Нясвіжскай друкарні Радзивила працавалі З. Будный, У. Цяпинский). Багатае ўкладанне рэфармацыя занесла і ў адукацыю Беларусі. Кальвинистские школы ў Вільні, Смаргоні, Наваградку.
Рэфармацыя згуляла дадатную ролю ў культурна-асветніцкім развіцці боку, садзейнічала пашырэнню асветы, кнігадрукавання, распаўсюджванню гуманістычнай ідэалогіі. Рэфармацыя спрыяла развіццю памяркоўнасці да розных рэлігій ВКЛ. У таксама час рэфармацыя ў Беларусі не мела такога шырокага размаху, як у Еўропе. Захапленне рэфармацыяй магнатамі апынулася нядоўгай. Процідзеянне каталіцкіх вярхоў, дзярж. санкцыі, унутраныя супярэчнасці абумовілі падзенне рэфармацыі. Але асноўным чыннікам падзення рэфармацыі была вузкая сацыяльная база (не падтрыманне рэфармацыі большасцю насельніцтва).
Сваё ўкладанне ў развіццё беларускай культуры занёс асветнік і гуманіст З. Будный (1530-1593). Нарадзіўся ў вёсцы Буда, скончыў Кракаўскі универ. З 1560-го з'яўляўся кальвинистским прапаведнікам у г. Клёццы. Выдаў на белы. мове "катэхизис". 1574 - "Новы запавет" з каментарамі. 1576 - "пра найважнейшае становішча хрысціянскай веры".
У сваіх працах крытэрам біблейскай ісціны лічыў розум і досвед чалавека, гаварыў аб неабходнасці развіцця белы. культуры на роднай мове. Яго ідэі сталі стымулам для станаўлення навуковай самасвядомасці беларусаў. У гэты перыяд вядомым дзеячам эпохі Адраджэння быў Н. Гусовски (1470е - пасля 1533). Ён з'яўляўся белы. паэтам, асветнікам і гуманістам. Быў з сям'і великокняжецкого ловчего, нарадзіўся ў мястэчку Вуса на Беларусі. 1520 - 1522 быў у складзе амбасады ВКЛ да таты Рымскаму Льву 10му. У Рыме напісаў на латыні "Песня пра Зубра". Упершыню выйшла ў Кракаве ў 1523 г. на латыні. "ППЗ" - каштоўная крыніца для вывучэння эпохі ў якой жыл Гусовский, прыроды, этнаграфіі, веры нашых продкаў. У паэме апісаны князь Вітаўт як таленавіты палкаводзец, справядлівы кіраўнік. Гусовский з'явіўся аўтарам першай паэмы пра наш бок, адрасаваны еўрапейскаму чытачу.
У. Тяпинский (1530 - 1603?). Белы. пісьменнік, гуманіст. У сваім родавым маёнтку Тяпино заснаваў друкарню, дзе ў 1580м выдаў Евангелле на белы. мове. Гэтае Евангелле з'явілася адным з першых прыкладаў белы. палітычнай публіцыстыкі.