27 Першая расійская рэвалюцыя

У пач. ХХ ст. у Расii склалася рэвалюц. сiтуац.. Экан. крызiс 1900–1903 гг. i руска-япон. вайна 1904–1905 гг. садзейнiч. абвастр. ўсiх супяр.. Рэвал. выбух у Расii стаў непазб. У палiт. бараць. вылучаюц. 3 лагеры: урадавы, лiбер.-бурж. i дэмакрат.. Кожн. з iх меў свае мэты i зад.. Урад. лагер iмкн. захав. самадзярж. i не дапусцiць карэн. змен у дзярж.-палiт. ладзе Расii. Лiбер. марылi аб палiт. свабод., жадалi лiквiдав. пераж. феадал. Аг. мэтай дэмакр. было знiшч. ўсiх рэштк. феадаліз., у т. л. i памешч. землеўлад., звярж. самадзярж. i ўстал. дэмакр. рэспубл..

9 студз. 1905 г. у Пецяр. было растрал. мiрнае шэсце рабоч., я-я накiроўв. да цара з просьб. палепш. станов. народа. Гэтая падз. выклiк. магутн. хвалю пратэс.. У лют. – сак. кольк. палiт. выступл. рэзка зменш., але адбылося значн. павеліч. экан. забаст.. Вясною 1905 г., як следства ўздзеяння раб. руху, на Бел. разгарн. мас. рэвал. рух сял. Восен. 1905 г. шматл. агульнагар. стачкi злiлiся ва Усерас. палiт. стачку. Ва ўсёй Расii бастав. звыш 2 млн чал.. 18 кастр. ў Мiнску адбыўся мiтынг. Каб разагн. мiт., губернат. Курлаў загадаў прымян. зброю. У снеж. 1905 г. паліт. бараць. пралетар. Расii працягвал.. У апошния мес. 1905. зноў узрос сял. рух. Аднак збiць рэв. хвалю ўлад. ўсё ж такi ўдал.. У пэўн. ступ. гэт. спрыяў Манiф. 17 кастр.. Пасля снеж. падз. 1905 г. рэвал. рух паступ. iдзе на спад.

См в кніге стр 212, 214, 215, 218

28 Бел нац рух у канцы 19- пач 20 ст

Уздыму нац. руху ў Бел. садзейн. рэв. 1905—1907 Арганізат., ідэй. і паліт. кіраўн. бараць. з'яўл. Бел. сацыяліст. грамада. Бліжэйш. сваёй задачай БСГ абвясціла звярж. самадзярж., утвар. Рас. федэрат. дэмакрат. рэсп. са сваб. самавызнач. і культ.-нац. аўтаноміяй народнасцей. Легальным органам БСГ стала штотыдн. газета "Наша доля", якая пач. выдав. ў 1906 г. у Вільні. Неафіц. яе рэдакт. былі Луцкевічы, Цётка. Пасля закр. "Нашай долі" стала выдав. ў Вільні штотыдн. лег. газета "Наша ніва" (1906 г., ліст.), разліч. перав. на вяск. чыт. і нац. інтэлег., выступ. супр. афіц. паліт., накірав. на падз. бел. нар. паводле веравызн., за выкарыст. у школе і царкве бел. мовы. Асн. аб'ектам БСГ застав. вёска. Уплыў БСГ у раб. руху гарадоў, за выключ. Менска і Вільні, амаль не адчуваўся з-за нязн. кольк. бел. раб. і іх нізкай нац. свяд..

Важн. ролю ў разв. бел. нац.-культ. руху і ў пашыр. нац. асветы адыгр. дзейн. кнігавыдав. суполкі "Загл. сонца і ў наша аконца". Суполка арганізав. некаль. выданняў. Так, у 1907 г. выйш. з друку "Дудка беларуская" Ф.Багуш. і ў перакл. В.Дун.-Марц. "Пан Тадэуш" А.Міцк.. Так быў пакладз. пачат. сістэмат. выд. бел-моўных кніг. Расла папул. "Нашай нівы". Пашырыўся бел. кнігадрук Публікав. творы В.Дун.-Мар., Ф.Баг., Цёткі, Я.Куп., Я.Кол., М.Багдан., Ц.Гартн. і інш. Характ. асабл. бел.нац. руху з'яўлял. тое, што ён развів. пад кіраўн. 1-й партыі-БСГ, а зат. на прац. доўг. часу—1-й газ. "Наша ніва". Бел.нац. рух быу сял., нар.па характ.. Найб. акт. яго сілай была сял. і дроб.-шлях. па паходж. інтэлегенцыя.

См в кніге стр 215 внізу БСГ