Туй арты

• Ә менә килен төшкәч, туйдан соң икенче көнне килен мунчасы якмыйлар идеме?

• Мөсалия апа: Ягалар инде.

• Ягалармы?

• Мөсалия апа: Үзең су китерәсең.

• Үзең су ташып, үзең ягасың.

• Мөсалия апа: Әйе. Үзең ягасың, үзең китерәсең.

• Ә менә шул килен яккан мунчага яңадан кода-кодагыйларны арбага утыртып йөртмиләр идеме?

• Мөсалия апа: Юк, юк.

• Юкмы?

• Мөсалия апа: Андый юк, юк.

• Туйдан соң икенче көн нәрсәдән башлана иде? Киленгә эш кушып, яңадан аш булыпмы?

• Мөсалия апа: Аш пешерәсең инде, бәлеш саласың инде, менә тагы коймак пешерәсең, бәлеш саласың, ит саласың – менә шулай инде. Китә шуннан.

• Көндәлек эшләр инде. Туйга, беренче көнгә туйга килә алмаган туганнарны, өлкәнрәк кешеләрне дәшәләр идеме икенче көнне?

• Мөсалия апа: Дәшәләр ие, дәшәләр ие.

• Аны ничек, аерым сүзе юк идеме шуны атый торган?

• Мөсалия апа: Юк. Ашка гына дәшәләр ие.

• Табынга. Ә яшь киленгә су юлы күрсәтү дигән әйбер бармы ул?

• Мөсалия апа: Бар инде, аптөшәләр.

• Аны кем алып төшә күрсәтергә, су юлы күрсәтергә?

• Мөсалия апа: Мине, Мөтәйне күрсәтергә кайсысы аптөште икән, суга?

• Суфиян абый: Кем белгән инде аны. Онытылган.

• Мөсалия апа: Онытылган да инде.

• Ул күрсәтүчеләргә килен бүләк бирә идеме, берәр нәрсә?

• Мөсалия апа: Бер дә белмим.

• Суфиян абый: Юк, юк.

• Бирмиме?

• Суфиян абый: Юк, юк. Просто апбара гына шулай.

• Ә менә тел яшерү дигән әйбер юк идеме ул сезнең заманнарда?

• Суфиян абый: Тел, менә монысы бар.

• Мөсалия апа: Безнең заманда ук юк инде.

• Сезгә хәтле булса...

• Суфиян абый: Менә безнең әтиләр, әниләр...

• Мөсалия апа: Аларда бар ые, бездә юк инде.

• Суфиян абый: Безнең нигә эләкмәде. Әтиләр, әниләр, безгә хәтлеләр...

• Әйе.

• Суфиян абый: Тел яшерү бар. Кайната белән сүләшмәгәннәр.

• Мөсалия апа: Сөйләшмәгәннәр. Каенна, кайната белән сүләшмәгәннәр. Каенна белән сүләшкән, кайната белән бит каплап кына, шулай гына йөргәннәр, сүләшмәгәннәр.

• Аларны менә юри сөйләштереп карамадылар микән, белмисезме? Сынаган шикелле?

• Мөсалия апа: Белмим алай, юктыр.

• Суфиян абый: Юк алай, алай булмаган. Потому что сүләшмәү выгодно булган. Нәрсәкәйгә сүләштермәгәннәр, что талашмаска каенна, кайната белән.

• Әйе, тавыш чыкмасын өчен.

• Суфиян абый: Менә, менә шуның өчен ул. Тавыш чыкмасын, дәшмәгәч, тавыш чыкмый бит инде?

• Ыым. Бик акыллы булганнар инде.

• Суфиян абый: Әйе, әйе. Бу, бу акыллы әйбер бу үзе.

• Ыым.

• Суфиян абый: Менә шулай иттереп, шундый ниләр бар.

• Ә менә туйлар үтеп, ничә көн үткәч, кыз ягына яңадан кунакка бара яшь парлар?

• Суфиян абый: Нуу анда...

• Мөсалия апа: Ничә көннән соң барган...

• Суфиян абый: Бер атнадыр, бер атна.

• Мөсалия апа: Бер атнадан бардык бугай инде.

• Анда озакка баралармы инде?

• Суфиян абый: Юк, анда бер көн генә.

• Бер көнгә. Ә бу вакытта кәләшнең, киленнең инде туганнары яңадан чәйләргә дәшеп йөрмиме?

• Мөсалия апа: Дәшкәне дәшә инде. Кунакка менгәч, дәшәләр инде.

• Суфиян абый: Дәшкәне дә булгандыр инде. Аны кунакка менгәч, дәшмичә калганы буламы сың ул вакытта? Дәшәләр ие, дәшәләр.

• Ә кода-кодагыйлар бер-берсен күпмерәк вакыттан соң дәшә башлыйлар кунакка?

• Мөсалия апа: Ана шул без кайтып, бераз торгач, дәшешәләр инде.

• Суфиян абый: Атна-ун көннәр үтә инде тагы.

• Мөсалия апа: Әни дәшә, аннары болар , без дәшәбез инде монда.

• Алар менә күпмерәк кунак булганнар икән бер-берсендә? Шул бер өч көн, ике көн?

• Мөсалия апа: Ике көндер инде, булса. Күп булмас ул түлке.

• Суфиян абый: Ике көн.

• Ә менә өйләнешкән парлар күпмерәк вакыт яшь парлар булып саналалар?

• Мөсалия апа: Монысын инде каян белим.

• Бәби тапканчымы? Юк?

• Мөсалия апа: Юуук.

• Суфиян абый: Бәби тапканчы инде ул.

• Хәзер менә соңгы сорау инде: яшь килен алдагы Сабантуйга сөлге чигеп бирергә тиеш түгел идеме?

• Суфиян абый: Нигә, әбизәтелне.

• Мөсалия апа: Бирергә, бирергә, абизәтелне.

• Суфиян абый: Әбизәтелне, аны беренче шул бүләк инде, Сабантуй бүләге ул. Яшь киленнәр...

• Ул кемгә була ул, көрәш батырынамы?

• Суфиян абый: Көрәшүче, батыр ала инде. Ул түлке батырларга гына бирелә. Сөлгеләр алар батырларга бирелә.

• Мөсалия апа: Чиккән кулъяулык җыялар ые гел кызлардан, кулъяулык.

• Суфиян абый: Кызлардан кулъяулык җыялар ые.

• Мөсалия апа: Егетләр сугышып бетә ие, аныкын мин алам, аныкын мин алам, дияләр ие. Русча чигәләр ие, русча чигеш ие.

• Суфиян абый: Аның өчен дә көрәш ие.

• Мөсалия апа: Бер почмагына да, иии, яшьлек бүләгем, сакла, гүзәлем, дип язган ыем монарга, күпме йөретте дә, ничектер Нуриәхмәткә барып әллә төшереп калдырган, әллә... Шунда ашка төшкәч, шунда алара төшеп калган.

• Ярый, җавапларыгыз өчен Алланың рәхмәтләре яусын сезгә!

Татарстан Республикасы

Лениногорск районы, Урмышлы авылы,

18 август 2011 ел.

Информантлар: Шәйхетдинов Суфиян

Сафуан улы, 1933, Урмышлы;

Шәйхетдинова Мөсалия

Мөкътәсим кызы, 1931, Яңа Елховой.

Трек №4

Татарстан Республикасы

Лениногорск районы

Урмышлы авылы экспедициясе

Материал җыючы һәм паспорт

төзүче: Фәрзиева А.Ө.