Бала бишеге

• Бишекне теләсә нинди агачтан да ясарга ярыймы, әллә аерым агачтан гынамы?

• Юк, теләсә нинди агачтан да ярый.

• Әтисе ясый инде, әйеме?

• Әтисе ясарга тиеш.

• Аны кайсы җиргә эләләр, өйнең түренәме?

• Өй түренә эләләр инде, нигә... Ничек, ничек әйтим инде? Ишек катына элмиләр инде. Безнекеләр ишек катында булды инде.

• Аны әтисе эләме инде?

• Әтисе элә инде.

• Баланың башы кайсы якка карап торырга тиеш?

• Баланың башын, анысын әйталмыйм. Кыйблагадыр инде. Үлекнекен генә боралар.

• Ыым. Хәзерге көннәрдә бишекне алай кулдан ясамыйлар инде, әйеме?

• Һә бишек ясамыйлар да бит инде. Арба.

• Әйе, арбада, коляскада...

• Арба, коляска хәзер.

• Буш бишекне дә тирбәтергә ярамый, диләрме?

• Бала елый, елак бала була, диләр.

• Бишекне дә буш калдырырга ярамагандыр инде?

• Буш элеп куярга ярамый бишекне.

• Эченә нәрсә дә булса куялармы?

• Дога, китаплар була инде аның.

• Балага ниндирәк бишек җырлары җырлыйлар иде? Җырлап күрсәтә алмыйсызмы?

• Ээээй, миннән... Каян килсен инде? Элгәре җырлый ием, бүтәнчәли юк.

• Рәхмәт яусын, Рәхилә апа, җавапларыгыз өчен!

Татарстан Республикасы

Лениногорск районы, Урмышлы авылы,

12 август 2011 ел.

Информант: Ризатдинова Рәхилә

Абзал кызы, 1933, Урмышлы.

Трек №2

Татарстан Республикасы

Лениногорск районы

Урмышлы авылы экспедициясе

Материал җыючы һәм паспорт

төзүче: Фәрзиева А.Ө.

Балага күз тию һәм башкалар

• Яшь баланы, тугач та, күз тиюдән ничек саклыйлар?

• Күз тиюнең догасы бар ые бит инде аның, күз тидермәс өчен.

• Әйе.

• Шул догаларны укыйлар ые. Әй, исемнәрен әйталмыйм бит менә хәзер. Эээй, баштан киткән хәзер менә...

• Ярар, менә хәтерләгәннәре белән генә... Ә бөтиләр, яисә агач ботаклары такмыйлар идеме киеменә?

• Юк, юк, аның ишене белмим. “Фәтиха” сүрәсен укып өшкерәләр ие бездә.

• Әйе.

• Яшь балага, “Фәтиха” сүрәсен.

• Хәзер бит баланың маңгаена помада сөртеп куялар?

• Әйе.

• Аны элек сөртәләр идеме?

• Бар ые, бар ые элек тә, корым сөртәләр ие элек, помада юк ые инде ул, корым.

• Әйе, корым. Әгәр дә бала бик каты куркып калса, аны нишләтәләр?

• Өшкергәннәр инде, өшкерәләр ие.

• Ничә тапкыр өшкертергә кирәк соң аны?

• Өч мәртәбә өшкертәләр ие инде.

• Моны әбиләр эшли инде, әйеме?

• Әйе, әбиләр эшли. Бабайлар да эшли шунда, әбиләр дә эшли.

• Яшь балалы өйгә кунаклар килеп китсә, кунаклар киткәчтен, ишек тоткаларын сөртмиләрме?

• Әйе, әйе, ишек тоткаларын, тәрәзә рамнарын, тәрәзә пыялаларын нитеп, сөртеп нитә иек.

• Бала кечкенә чагында кызамык, җил чәчәге шикелле авырулар белән авырса, шулай ук өшкерәләр идеме?

• Алай өшкереп кенә бетми инде ул. Анысы... врачка апбара ыек инде.

• Әәә, врачка.

• Ыы.

• Балага теш чыгып килә, ди. Аны берәр чит кеше күргән, ди. Ул вакытта бүләк бирәләрме?

• Бирәләр, бирәләр, бирәләр, бирәләр, бала тешенә...

• Нәрсә бирәләр?

• Нәрсә дә бирәләр, яулык булса да бирәләр, күкәй булса да бирәләр, нәрсә булса да бирәләр. Безнең заманда бит инде ул...

• Әйе, булганы белән.

• Ыы.

• Сөт тешләре төшә башлагач, аны кая куялар иде?

• Аны, өтереп, сандыкка куя ыек, ыргытмыйдыр ыек ул сөт тешләрен. Әйе.

• Ә яшь бала озак тәпи китмәсә, нишләтәләр?

• Көтү каршысына чыгарып утырталар ые.

• Көтү каршысына???

• Әйе, көтү кайтканда, шунда чыгарып утыртсаң, мин аны күрүен күрмәдем үзем, теге көтүдән, кайта торган көтүдән куркып, йөгереп китә, дип...

• ...әйтәләр иде инде.

• Әйе.

• Әәә. Ир балаларны сөннәткә кайчанрак утырталар иде?

• Ир балаларны яшьли утырталар, яшьли, яшьли, бик яшьли. Анда сөннәтче бабай кайчан туры килә бит. Я нидә, ике яшьлек чакта куймыйлар ые, бер яшьлек чакта , өч яшьлек чакта. Ике яшьлектә куймыйлар ые.

• Ярамыймы?

• Ыы.

• Аны кайда эшлиләр соң, өйдәме, мунчадамы?

• Өйгә апкиләләр, өйгә.

• Бабайны?

• Әйе.

• Баланы сөннәткә утырткач, бәйрәм ясыйлармы шул хөрмәткә?

• Алай нитеп утырмадык инде.

• Булмадымы?

• Юк.

• Ә кызларның колагын кайчан тишәләр иде?

• Анысын кай вакытта да ярый.

• Кайчан да ярый инде?

• Әйе.

• Кем тишә аны?

• Әби, белүче кеше тишә, белүче кеше. Анда белеп тишәргә бит.